محققان به تدریج به اهمیت بیولوژیکی مولکولهای بو و نقشی که میتواند برای تشخیص و درمان بیماری داشتهباشد. برای مثال در سال 2009دکترهات و تیمش اظهارکردند وقتی پروستاتمردان را در معرض beta-ionone، رایحهترکیبی از گل بنفشه و رز، قراردادند متوجه شدند که این رایحه با از بین بردن ژنهای خطاکاراز گسترش سلولهای سرطانی پروستات جلوگیری میکند.
در همان سال گریس پاولاس، زیستشناس در دانشگاه امری تحقیقی در زمینه گیرندههایبویایی در ماهیچههایاستخوانی منتشر کرد. او دریافت که شستن گیرندهها در ماده lyra- به دست آمده از ، گلهای سوسن معطر دره، ترمیمبافتهای ماهیچه را ارتقا میدهد.
از طرف دیگر انسداد آنها (بهوسیله خنثی کردن ژنهایی که آنها رمزگشایی میکنند.) بدین ترتیب گیرندههای بویایی ترکیبضروری از سیستم بیوشیمیایی سیگنالی پیچیدهای هستند که باعث میشوند، سلولهای بنیادین وارد سلولهای ماهیچه وجایگزین بافتهای آسیب دیده شوند.
دکترپاولاس گفت: «این ابتدا باورکردنی به نظر نمیرسد، وقتی که ما آزمایش میکردیم هنوز این ایده که گیرندههای بو در ترمیم بافت نقش دارند کشف نشده بود. بدون شک تعداد کمی از دانشمندان حتی میتوانستند تصور کنند که عطرهایی که در گیشههای عطرفروشی فروخته میشود میتوانند فواید درمانی مهمی داشته باشند.
اما این موضوع آنقدرها هم تعجب آور نیست.گیرندهبویایی زیر مجموعهای از GPCRS، خانواده پروتئینها،هستند که روی سطح سلولها قرار دارند،آنها باعث میشوند سلولها آگاهی یابند که چه چیز در اطرافشان رخ میدهد.
این گیرندهها هدف رایج برای داروها هستند یعنی 40درصد از تجویزهای دارویی ازطریق GPCRS به سلولها دسترسی پیدا میکنند و این همان چیزی است که زمینه را برای چیزی بنام درمان براساس رایحه فراهم میکند.
اما بهعلت پیچیدگی سیستم بویایی این امکان بعید است. انسانها350نوع گیرندهها بویایی و مهرهداران تعداد بیشتری دارند. (موشها و دیگر جانورانی که برای پیدا کردن غذا و فرارازصید صیادان بسیاربه حس بویایی هستند بیشتر از 1000نوع دریافت کننده بویایی دارند.)
به رغم پیشرفتهای اخیر، دانشمندان تنها توانستهاند مقدار کمی از این دریافت کنندهها را با ترکیبات شیمیایی خاصی که یافتهاند مطابقت دهند.
این موضوع با دانستن این واقعیت پیچیدهتر میشود که انبوهی از مولکولهای بو توسط گیرندهای همسان فعال میشوند و برعکس، انبوهی از گیرندههای به مولکول بو همسان واکنش نشان میدهند. هنوز اطلاعات کمی درمورد نحوه عمل بیشتر گیرندهها داریم.
وهمچنین این مساله نیز هنوز مشخصنشدهاست که آیا ریشههای در حالتکاملدر بینی هستند؟ یهود ابنشهر، زیستشناس دانشگاهواشینگتن، امسال مقالهای درباره گیرندههایبویایی در ریه انسان منتشر کرد، اوراه ایمن شدن در مقابل ترکیبات سمی ازطریق منقبض کردن هواوقتی که ما مواد ســمی را استــنشاق میکــنیم دریافتهاسـت.
منبع:نیویورکتایمز
ترجمه : ندا یوسفی