به مرور زمان پیشرفت علم توانست بسیاری از آلام انسان را التیام بخشد. در گذشته افراد زیادی در اثر بیماری کلیه فوت میکردند. با توسعه و گسترش علم پزشکی، عمل پیوند کلیه از انسان زنده، جان عده زیادی از بیماران کلیوی را نجات داد و آمار مرگ و میر این بیماران را به میزان زیادی کاست.
سالیانه نزدیک به سه هزارمورد عمل پیوند کلیه در کشور انجام میشود، عمل پیوند قبلا به این صورت بود که پیوند از دهنده زنده انجام میگرفت، خوشبختانه به تدریج با پیشرفت برنامه اهدای عضو از بیمار مرگ مغزی، درصد بیمارانی که به این صورت کلیه دریافت میکنند به 50 درصد رسیده است. با اقداماتی که برای گسترش پیوند اعضا در کشور، بهخصوص با شروع طرح مدل ایرانی شبکه پیوند اعضا صورت گرفت، انتظار میرود تعداد بیشتری از موارد مرگ مغزی به اهدای عضو برسند و در نتیجه میتوان اطمینان داشت که در آیندهای نزدیک نیازی به پیوند عضو از انسان زنده نباشد. نکته بعدی در پیوند از انسان زنده این است که ترجیحدادهمیشود این پیوند از یکی از افراد فامیل صورت گیرد، چراکه تشابه ژنتیکی موجب دوام کلیه میشود از طرفی مسائل اخلاقی کمتری را به دنبال دارد. پیوند کلیه از افراد غریبه به دلیل نیاز کشور به پیوند توسط اساتید این رشته پایهگذاری شده بود و قرار بود که کاملا تحت نظارت دولت باشد به نحوی دهنده و گیرنده ارتباط چندانی نداشته باشند.
وزارت بهداشت چندسال قبل مسئولیت تبادلات بین دهنده و گیرنده را به انجمن حمایت از بیماران کلیوی سپرد، انجمن نیز در این مورد خوب عمل کرد. این انجمن مامور شد تا ارتباط مالی بین دهنده و گیرنده را کنترل کند. در هر حال به دلیل هزینههای زیاد، متاسفانه دهندگان و گیرندگان سعی میکند از طرق دیگر باهم ارتباط برقرار کنند؛ مانند اطلاعیه روی دیوارها و سایتهای مختلف.
تلاش ما در وزارت بهداشت بر این است که روند پیوند کلیه افراد ایرانی را طوری اصلاح کنیم که مسائل غیراخلاقی دراین زمینه کمتر شود. شورای عالی پیوند اعضا که از چندماه قبل با هدف مرتفع کردن چالشهای پیوند اعضا در کشور، تشکیل و شروع به کار کرده، در جلسه قبلی خود پیوند کلیه اتباع غیرایرانی را و پیوند کلیه در بیمارستانهای خصوصی را ممنوع اعلام کرده است. این کار باعث کنترل راحتتر روند پیوند کلیه در ایران شد.
در جلسه بعدی شورای عالی پیوند مسئله روند پیوند کلیه ایرانی مورد بحث قرار میگیرد و تصمیمات خوبی گرفته خواهد شد تا مسائل غیراخلاقی پیوند کلیه ایرانی هم به حداقل برسد.
در حال حاضر نظارت بر روند پیوند کلیه در بیمارستانهای دولتی به صورت غیرمستقیم انجام میشود. با جلسات متعددی که در این زمینه گذاشته شده، قوانین انضباطی مربوط به تخلفات پیوند اعضا هم در حال بازنگری است و از این به بعد برخورد سختتری با این مسائل خواهد شد.
توصیه بنده این است که درهفته حمایت از بیماران کلیوی، از شیوع و پیشرفت بیماریها و نارساییهای کلیوی تا جاییکه که امکان دارد پیشگیری کنیم. آزمایش و کنترل مرتب فشار و قند خون میتواند تا 50 درصد احتمال ابتلا به بیماری کلیوی را کاهش دهد. بنابراین با پیشگیری از ابتلا به بیماریها در روند پیشرفت سلامتی مساعدت کنیم.
کتایون نجفیزاده
رییس اداره پیوند وزارت بهداشت