وقتی که در حال گوش دادن به صحبتهای بیمار هستید، چه رفتاری از خودتان نشان میدهید؟ آیا دست به سینه مینشینید و با اندکی اخم به صورتش زل میزنید تا حرفهایش را به پایان برساند؟ آیا روی صندلیتان لم میدهید و زیرچشمی رفتارهایش را زیرنظر میگیرید؟ توی ذهنتان میخواهید حرفهای بیمار را مثل یک فیلم سینمایی جلو بزنید تا علائم واقعی بیماری را از دل آن بیرون بکشید و مدام با خودتان فکر میکنید، چرا نمیرود سر اصل مطلب؟
لابد میدانید تاثیر ارتباطهای ما فقط در کلام نیست و گاهی اوقات رفتارهای ریز و جزیی ما نیز احساسی در طرف مقابل ایجاد میکند که راه رسیدن به یک ارتباط موثر را میبندد. در ارتباطهایی که مبتنی بر شناخت بیشتر و از پیش نیست، نقش ارتباط غیرکلامی بیشتر میشود و کوچکترین رفتارهای دو طرف، معنایی فراتر از واقعیت منتقل میکند. به همین خاطر است که گاهی بدون آنکه بدانید با یک بیمار ارتباط مثبتی برقرار میکنید و گاهی اوقات هر کاری که انجام میدهید این ارتباط برقرار نمیشود که نمیشود و خب، چه ارتباط موثری مهمتر از ارتباط میان بیمار و پزشک که با جان افراد سروکار دارد؟
اما آنقدرها که فکرش را میکنید این ارتباطهای غیرکلامی سخت نیستند. فقط باید مراقب باشید که هیچ کدام از مواردی را که در بالا نوشته شد، انجام ندهید. روی صندلی لم ندهید، بهتر است صاف بنشینید و حتی اندکی رو به جلو خم شوید که نشانهای جهانی برای توجه به حرفهای طرف مقابل است. دست به سینه ننشینید یا دستهایتان را در هم قلاب نکنید که نشانهای از گارد بسته است و به بیمارتان این احساس را میدهد که حرفهایش هیچ تاثیری در شما ندارد. به چشمهای بیمار نگاه کنید و از رفتارهای غیرکلامی او نیز استفاده کنید.
برای مثال، تکان دادن پا یکی از رفتارهایی است که اضطراب طرف مقابل را نشان میدهد. شاید لازم است جملهای به زبان بیاورید یا سوالی بپرسید که این اضطراب را برطرف کند و روند مثبتی بسازد. حواستان باشد که رفتارهایتان، به اندازه کلامتان قدرتمند و تاثیرگذار است. نمیتوانید انتظار داشته باشید وقتی به بیمارتان میگویید؛ «چیز مهمی نیست»، اما چشمهایتان به این طرف و آن طرف حرکت میکند، یا به زمین خیره شدهاید، او هم باورش شود که واقعا راست میگویید. همهمان میدانیم که حرکت چشمها به طرفین یا نگاه به زمین، نشانههایی است که افراد دروغگو به آن شهره هستند. نمیتوانید انتظار داشته باشید به بیمارتان بگویید: «حرفهایتان برای من مهم است»، اما در همان حال روی پشتی صندلی لم داده باشید و رفتارهایش را زیرنظر بگیرید، چرا که انگار از موضعی بالا به او نگاه میکنید و حرفهایش بیتاثیر و بیاهمیت است.
نگار مفید