هر پدر و مادری دوست دارد از نظر سلامت فرزند خود را بینقص و کامل ببیند. در این میان تصور وجود یک بیماری آن هم قلبی در یک شیرخوار، برای بعضیها غیر قابلتحمل است.
بعضی از پدر و مادرها اصلا فکر نمیکنند که یک شیرخوار هم ممکن است بیماری قلبی داشته باشد، در خیال خود این بیماریهای قلبی را تنها مختص بزرگسالان میدانند. در این گفتار، میخواهیم در مورد بیماری قلبیای صحبت کنیم که برآورد میشود از هر هزار نوزاد متولدشده ۲ تا ۶ نفر به آن مبتلا میشود.
همانطور که میدانید، قلب دو دو دهلیز و دو بطن دارد، اگر حفره یا سوراخی بین دو بطن وجود داشته باشد، نوزاد مبتلا به نقص دیواره بین بطنی است. نقص دیواره بین بطنی، شایعترین نقص مادرزادی قلبی محسوب میشود و یکسوم کل بیماریهای قلبی مادرزادی را شامل میشود. نقصهای کوچک ممکن است بیعلامت باشند ولی نقصهای بزرگتر ممکن است منجر به تنگی نفس، سوءتغذیه، اختلال در رشد و عفونتهای راجعه تنفس شوند. بنابراین اگر این علائم را در فرزند خود دیدید، حتما به پزشک مراجعه کنید (البته وجود این علائم اختصاصی بیماری قلبی نیستند، نگران نباشید!)
پزشک در هنگام گوش کردن به قلب، میتواند صدای غیرطبیعی یا سوفل قلب را بشنود. (شدت این صدا به اندازه نقص و مقاومت عروق ریه بستگی دارد ومعمولا نقصهای کوچکتر، صداهای بلندتری تولید میکنند در نقصهای بزرگتر، سوفل ممکن است تا وقتی مقاومت عروق ریوی کاهش پیدا نکرده و شنت افزایش پیدا نکرده، شنیده نشود.)
این حفره غیرطبیعی بین دو بطن، در آغاز سیر بیماری باعث میشود که خون از بطن چپ به بطن راست برود. خون از اینجا وارد عروق ریه میشود، همین پرخون شدن ریه، باعث مستعد شدن بیمار به عفونتهای تنفسی و تنگی نفس میشود. با ادامه بیماری، مقاومت عروق ریوی افزایش مییابد و خون این بار از بطن راست به چپ وارد میشود، ورود خون کماکسیژن بطن راست به چپ در این حالت باعث کبود شدن بیمار یا نشانگان آبی میشود.
تشخیص بیماری با معاینه بالینی و شنیدن صدای غیرطبیعی قلب داده میشود، نوار قلب ممکن است بزرگ شدن بطن راست را در دوره نوزادی نشان دهد. در کودکان بزرگتر، بزرگشدن هر دو بطن یا بطن چپ را خواهیم داشت. در عکس اشعه ایکس قفسه سینه، ممکن است بزرگشدن قلب را به همراه پرخونی عروق ریه ببینیم. اکوکاردیوگرافی داپلر معمولا به خوبی شدت و درجه بیماری را نشان میدهد.
درمان: اگر نقص بیعلامت یا کوچک باشد، در نزدیک به ۸۰ درصد بیماران، نقص دیواره به مرور، کوچک شده یا بسته میشود. در طول اولین سال زندگی در ۵۰- ۳۰ درصد بیماران، نقص، خودبهخود بسته میشود. بنابراین در موارد خفیف یا درمان دارویی نارسایی قلب کنترل میشود، اگر شدت بیماری زیاد باشد و نارسایی شدیدی بدهد که منجر به اختلال رشد، افزایش مقاومت عروق ریوی شود، ترمیم جراحی بیماری توصیه میشود. پیشگیری از اندوکاردیت باکتریال (عفونت لایه داخلی قلب و عروق) را در صورتی که نقص به طور کامل ترمیم نشود، باید درنظر گرفت.
علیرضا مجیدی