شاید اگر در ماههای اخیر گذرتان به پزشک متخصص و انجام جراحی نیفتاده باشد، بنابر اظهاراتی که در روزنامهها و از سوی مسئولان مطرح میشود، این دیدگاه را پیدا کرده باشید، که «پدیده زیرمیزی» در حوزه سلامت رو به نسیان رفته و دیگر خبری از آن نیست، اما اگر گاه پای درد دل خانوادههایی که از سراسر کشور با مجموعهای از مدارک پزشکی برای دیدن نمایندگانشان به بهارستان میآیند بنشینید، مطمئنا باورتان در این زمینه تغییر گستردهای میکند. وقتی در راهرو ارتباط با نمایندگان به صحبت مهمانان این نمایندگان گوش میدهی، معمولا علت حضور و گلهمندی تعداد قابل توجهی از این مردم به ویژه آنهایی که قصد دیدار با اعضای کمیسیون بهداشت را دارند، پدیده غیراخلاقی و غیر انسانی «زیرمیزی» است. موضوعی که قرار بود با اجرای طرح تحول نظام سلامت و به ویژه اجرای کتاب تعرفهگذاری و ارزشگذاری خدمات از نظام سلامت ما رخت بربندد و دیگر کسی نگران و آسیبدیده این اتفاقات نباشد. در این میان، با گذشت بیش از یک سال از اجرای طرح و باقی ماندن این مشکلات چندی پیش مجلس هم با تصویب دو فوریت برای مقابله با« پدیدهزیر میزی» دست به کار شد و قرار است طرحی با همین عنوان در ماههای پایانی مجلس نهم مورد بررسی و سپس موارد قانونی آن در دستور کار صحن علنی مجلس قرار گیرد. در چنین شرایطی یکی از راهها بررسی وجود یا عدم وجود زیرمیزی در نقاط مختلف کشور پیگیری آن از طرف نمایندگان است. بر همین اساس به سراغ برخی اعضای کمیسیون بهداشت مجلس رفتیم و در این زمینه به گفتوگو با آنها پرداختیم.
وزارت بهداشت زیرمیزی را به رومیزی تبدیل کرد
مسعود پزشکیان، عضو کمیسیون بهداشت مجلس و نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو با تاکید بر اینکه طرح تحول سلامت بر پدیده زیرمیزی تاثیر نگذاشتهاست، به سپید گفت:« آنچه در حال حاضر به اجرا در آمدهاست فضا را بدتر کرده و من میتوانم بگویم در حوزه انتخابی من چیزی تغییر نکردهاست.» مسعود پزشکیان نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی درباره آخرین اقدامات کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در زمینه مقابله با زیرمیزی گرفتن پزشکان، گفت:« تا سیستم به این شکل جلو میرود ما نمیتوانیم مسئله زیر میزی گرفتن پزشکان را حل کنیم.» وی با تاکید بر لزوم اجرای قانون توسط وزارت بهداشت خاطرنشان کرد:« وقتی ما شکاف چشمگیر در دریافتی پزشکان داریم و یک پزشک ماهی 100 میلیون و دیگری ماهیانه یک میلیون درآمد دارد، شما نمیتوانید با زیرمیزی بگیران دعوا کنید، چون خود دولتیها زیرمیزیها را تبدیل به رومیزی میکنند.»
شرایط زیرمیزی به ظاهر تغییر کرده اما مشکلات پابرجاست
البته تنها مسعود پزشکیان، منتقد اول طرح تحول نظام سلامت در مجلس بر این باور نیست که این طرح در برابر پدیده زیرمیزی ناتوان بودهاست، نعمتالله منوچهری، دیگر عضو کمیسیون بهداشت مجلس از دیگر کسانی است که اجرای طرح تحول نظام سلامت را بیتاثیر بر پدیده زیرمیزی میداند. وی به سپید گفت:«در ظاهر قضیه از این سخن میگویند که زیرمیزی جمع شدهاست، اما این زیرمیزی نیست که تغییر کرده، ضعف عملکرد نظارتی در این زمینه موجب شده، که پیگیری صورت نگیرد.»
وی با بیان اینکه مشکلات به شکل سابق پابرجاست، گفت: «من تغییر جدی در این زمینه نمیبینم، در منطقه من هم شرایط به شکل سابق است. بنابراین برای مقابله با این موضوع باید نظارت تقویت یابد. بخشی از این موضوع به شکل هزینه تراشی بیمورد در میان پزشکان رواج پیدا کردهاست، که باید به آن نگاه ویژه داشتهباشیم، چون حتی اگر بگوییم زیرمیزی به مفهوم لفظی آن از میان رفته، این موضوع به شکل پنهان باقی ماندهاست و همچنان به سلامت جامعه آسیب میرساند.»
زیرمیزی در این منطقه کاهش پیدا کردهاست
البته در میان آنهایی که بر تاثیرگذاری طرح مذکور بر این پدیده اعتقاد دارند، نیز تفاوت میزان اثرگذاری موضوع قابل تاملی است، چنانچه رسول خضری عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس و نماینده مردم سردشت و پیرانشهر با حمایت از برنامههای دولت در این زمینه، بر این باور است که این پدیده همچنان باقی است، اما به نسبت قبل کاهش پیدا کرده است. وی در این زمینه به سپید گفت:« در حوزه انتخابی بنده زیرمیزی نسبت به قبل کاهش پیدا کرده است، اما همچنان وجود دارد.» خضری در ادامه تاکید کرد:«ما انتظار داریم سازمان نظام پزشکی در بعد نظارتی و کمیسیون ماده 20 وزارت بهداشت، آقای دکتر میردهقان، بیشتر و بهتر در این زمینه ورود کنند و خودشان را نشان دهند. در حال حاضر در این موضوع حاکمیتی، انتظار داریم حال که وظیفه به عهده این بخشها و افراد قرار گرفتهاست، آنها به درستی ایفای نقش و شفاف سازی کنند.»
وی با انتقاد از زیادهخواهی برخی پزشکان، بر ضرورت برخورد با پزشکان زیرمیزی بگیر تاکید کرد و گفت:« کمیسیون بهداشت و درمان مجلس بارها با سازمان نظام پزشکی جلساتی را برگزار کرده است. وزارت بهداشت نیز باید سریع تر نسبت به برخورد با این تعداد از پزشکان اقدام کند چرا که با ابلاغ کتاب ارزشگذاری نسبی خدمات، تعرفهها نیز افزایش یافت اما بازهم شاهد بروز این پدیده در میان برخی از پزشکان هستیم.»
شکل گرفتن زیرمیزی تغییر کردهاست
همچنین عابد فتاحی، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و نماینده مردم ارومیه در این زمینه تاکید کرد:« اگر چه طرح تحول نظام سلامت، برای مقابله با زیرمیزی برنامههایی را در نظر گرفتهاست و موضوع نظارت هم مدتی است مورد مناقشه قرار گرفتهاست، اما به هر حال این طرح تا حدودی توانسته است موجب کاهش گرفتن زیر میزی شود و این موضوع در حوزه انتخابی بنده به چشم میخورد.»
وی در ادامه افزود:«پیشتر بیشتر افرادی که به من مراجعه میکردند، یکی از گلایههایشان همین موضوع بود، اما شاید الان از هر 20 مراجعه کننده 1 یا دو نفر به خاطر این موضوع به دفتر من میآیند.»
فتاحی در ادامه با تاکید بر سخنان منوچهری درباره تغییر نحوه دریافت زیرمیزی، تصریح کرد:«با اجرای طرح تحول نظام سلامت متاسفانه شاهد آن هستیم برخی پزشکانی که همچنان بر زیادهخواهی خود تاکید دارند، مسیر جدیدی در پیش گرفتهاند، شیوه دریافت از سوی برخی پزشکان تغییر کردهاست، برخی پزشکان به دنبال منافع شخصی خود هستند و به شیوه های مختلف برای دریافت زیرمیزی متوسل می شوند.»
وی در ادامه افزود:« به تازگی خبری را دریافت کردم که پزشکی از بیمار برای عمل جراحی وجه نقد آن هم پشت در اتاق عمل مطالبه کرده بود که ما از وزارت بهداشت می خواهیم نظارت ها را در این زمینه بیشتر و قوی تر کند.»
طرح تحول در منطقه من موفق بوده است
اما در این بین هستند افرادی که تحولات ایجاد شده در منطقهشان را پس از طرح تحول نظام سلامت بیش از انتظار عنوان میدانند و بر اثرگذاری قاطع این طرح بر پدیده زیرمیزی تاکید دارند. چنانچه حلیمه عالی، نماینده مردم زهک، زابل، هیرمند از دیگر اعضای کمیسیون بهداشت مجلس در این زمینه به سپید گفت:
«طرح تحول نظام سلامت در منطقه ما واقعا تحول ایجاد کرد، به گونهای که سطح امکانات به ویژه در حوزه درمان بسیار بالا رفت. در این زمینه اگر چه منطقه ما کمتر با پدیده زیرمیزی مواجه بود، اما این تغییر و تحولات موجب از میان رفتن این پدیده در منطقه ما شدهاست. البته در مورد به حداقل رسیدن است و اینکه صفر شدهباشد، من نمیتوانم با قطعیت بگویم.»
وی در ادامه افزود:«پدیده زیرمیزی، یکی از مشکلات حوزه سلامت ما بوده، که با رویکرد مناسبی که طرح تحول نظام سلامت در پیش گرفتهاست، انتظار میرود در آینده نزدیک شاهد از میان رفتن آن در کشور باشیم.»
عالی همچنین با قدردانی از فعالیت وزیر بهداشت در منطقه، تاکید کرد:« بنابر نگاهی که وزیر بهداشت به مناطق محروم داشتهاست، روز به روز شرایط این مناطق بهتر میشود و در این میان همکاری خوب و مناسبی هم میان وزارت بهداشت و نمایندگان این مناطق وجود دارد.»
اگرچه به گفته محمد جهانگیری، معاونت نظارت و برنامه ریزی سازمان، برای ریشهکنی این پدیده نیاز به صرف زمان بیشتر است و نباید شتابزده قضاوت کرد. اما بنابر گفته این نمایندگان به نظر میرسد حتی اگر طرح تحول نظام سلامت باعث نابودی آنچه به عنوان زیرمیزی مطرح است، شود. مشکلات دیگری در حال تولد است و آن هم بروز موارد مشابهی است که همان پزشکان زیادهخواه با تغییر شکل زیرمیزی به دنبال آن هستند. امیدواریم همزمان با اجرای طرح برای مقابله با هر روند غیرقانونی در نحوه پرداخت و دریافت اقدامات لازم انجام گیرد.
سمیه متقی