عبدالرحیم حزینی، فوق تخصص خون و آنکولوژی و طب تسکینی در گفتوگو با «سپید» در مورد اهداف اصلی طب تسکینی میگوید: «هدف اصلی طب تسکینی، کمک به بیمارانی است که دچار بیماریهای جدی و درمانناپذیر هستند. این مراقبتها جهت پیشگیری یا درمان علائم و عوارض ناشی از بیماری یا درمان آن ارائه میشوند. همچنین به درمان مشکلات هیجانی، اجتماعی، عملکردی و معنوی که برای بیماری به بار آورده است، میپردازد. این مراقبتها درزمان تشخیص، درمان، پیگیری بیماری و درمرحله انتهایی زندگی، ارائه میشوند. بر اساس طرح اجماع ملی برای تعیین کیفیت طب تسکینی «هدف طب تسکینی پیشگیری و تسکین رنج و حمایت از کیفیت زندگی به بهترین شکل ممکن برای بیماران و خانوادههای آنان، صرفنظر از مرحله بیماری و یا نیاز به دیگر درمانها است.»
به عقیده وی: «امروزه در اکثربیمارستانهای بزرگ کشورهای پیشرفته یک تیم مراقبت در منزل وابسته به خود بیمارستان وجود دارد. این تیم مستقر در اورژانس بیمارستان به دنبال آن است که بیمارانی که در روزهای آخر عمرشان هستند را شناسایی و پذیرش کرده، تا سایر درمان و نگهداری اینگونه بیماران در منزل خود بیمار انجام شود. در اینصورت از آوردن بیماران لاعلاج به بیمارستانهای فوق تخصصی جلوگیری میشود. با اندک نگاهی به مراکز درمانی و آموزشی کشور درمییابیم که احداث بخشهای ویژه مراقبتی فاز انتهایی یا تیم طب تسکینی در بیمارستانهای بزرگ کشور، یکی از ضرورتهای نظام سلامت است.»
حزینی ادامه میدهد: «بخش طب تسکینی به صورت گروهی اداره میشود. این گروه متشکل از تیم داخل بیمارستانی و یک تیم خارج بیمارستانی با تجربه کافی و دوره دیده در زمینه شناخت سرطان و مسائل اخلاقی و علمی و قانونی ویژه روزهای آخر عمر بیماران است. مسئولیت اینگونه بیماران تحت پوشش بخش طب تسکینی، با مسئولیت یک آنکولوژیست و چندنفر پزشک عمومی است که با مشاورههای تلفنی 24 ساعته و فرستادن پزشک و پرستار در منزل، اکثر نیازهای درمانی و مراقبتی ویژه این بیماران را در منزل خود بیمار انجام میدهند. با ادامه این روند تختهای بیمارستانی کمتر اشغال شده و مرگ و میر بیمارستانی کاهش پیدا میکند. در ضمن کاهش هزینههای بیمارستانی وابسته به روزهای آخر عمر بیمار و خانوادهاش، ارتقای کیفیت درمان در بیمارستانها و کاهش فرسودگی شغلی کادر درمان در اورژانسها و بخشها و افزایش کیفیت ازدنیا رفتن بیماران از جمله اهداف پیگیری طب تسکینی در سراسر کشور است.»
وی میگوید: «بهنظر میرسد که درحال حاضر طب تسکینی نقطه ضعف درمان در بیمارستانها در نظام سلامت باشد. این خدمت حلقه مفقوده نظام درمان موجود در کشور بوده که به صورت محدود در چند بیمارستان و مرکز درمانی ارائه میشود. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، طب تسکینی رویکردی است که به بهبود کیفیت زندگی بیمارانی که با یک مساله تهدیدکننده در زندگی مواجه هستند و نیزخانوادههای آنان با پیشگیری و تسکین درد و رنج بیماران از طریق تشخیص زودهنگام و ارزیابی بینقص و درمان درد وسایر مشکلات اعم از فیزیکی، روانی و معنوی میپردازد. طب تسکینی به تسکین درد و سایر عوارض ناراحتکننده بیماری و به کیفیت زندگی پرداخته، مرگ را یک فرایند طبیعی میداند و به تسریع یا تعویق آن، فکر نمیکند.» وی درخصوص حوزههای ارائه خدمات درمراقبتهای تسکینی میگوید: «درمراکزمعتبر طب تسکینی در دنیا مثل کشورهای استرالیا، آمریکا، انگلستان و... دامنه فعالیتها و بستههای خدماتی که درقالب مراقبتهای تسکینی تعریف شدهاند ،شامل این موارد است: حمایت روانی، حمایت اجتماعی، حمایت معنوی، خدمات مراقبت از سلامت ومراقبتهای خاص افراد درحال مرگ، سرویسهای تخصصی طب تسکینی متناسب با بیماری فرد، سرویسهای توانبخشی، سرویسهای درمانهای مکمل، سرویسهای اختصاصی برای خانوادهها و مراقبتکنندگان بیماران و مراقبتهای خاص خانواده پس ازمرگ بیمار.»
کدام بیماران دریافتکننده مراقبتهای اینگونه هستند؟
حزینی دراین خصوص میگوید: «به غیر از سرطان دربزرگسالان و کودکان، برای بیماریهای دیگری نیز خدمات طب تسکینی ارائه میشوند، مانند بیماریهای نورون حرکتی مثل ALS ، آلزایمر، دمانس، بیماریهای مزمن انسدادی ریه COPD ، نارسایی احتقانی پیشرفته قلبی، بیماریهای پیشرفته کلیوی، سرطان پستان و ریه به طور خاص و ایدز.»
وی عقیده دارد: « تمام شاغلان بخش سلامت میتوانند تلاش کنند تا بیماران سرطانی با دریافت مراقبتهای تسکینی موردحمایت قرارگیرند. این مراقبتها توسط هرکدام از ارائهدهندگان خدمات سلامت، قابل انجام است. اما تعدادی از آنها دراین حیطه تخصص دارند. تیم تخصصی مراقبتهای تسکینی میتواند شامل پزشکان، پرستاران، متخصصان تغذیه، روانشناسان، مددکاران اجتماعی، ماساژدرمانگرها ودینیاران باشد. اما مهمترین نقش به عهده متخصصان آنکولوژی است. البته پرستاران هم باتوجه به اینکه بیشترین زمان را بابیماران سپری می کنند، نقش تعیین کنندهای دارند که به همین دلیل با مشکلات فراوانی دراین حوزه دست وپنجه نرم میکنند. روانپزشکان نیز درارائه مراقبتهای تسکینی جایگاه ویژهای دارند. آنها باید ضمن جستجوی فرصتها برای استفاده از توانمندیهای خود درعرصه درمان، با پژوهشهای علمی، درطراحیهای مداخلات اثربخش روانی به تیمهای مراقبتی کمک کنند.»