پایگاه خبری سلامت
دکتر حافظ باجغلی
روانپزشک و رواندرمانگر تحلیلی
اگر به این پدیده نگاه طیفی داشته باشیم بخش زیادی از ما در طول زندگی خود آن را تجربه کرده‌ایم. به روایتی ۷۰ درصد انسان‌ها به درجاتی آن را تجربه کرده‌اند و چه بسا بیشتر. پختگی شخصیت به‌معنای افراط در هیچ صفتی نیست، حتی پسندیده‌ترین صفات انسانی. پختگی شخصیت حاصل موازنه ویژگی‌های متعدد و حتی متضاد شخصیتی است. ما همان‌قدر که به فروتنی نیاز داریم، به درجاتی از غرور و خودآگاهی نسبت به توانایی‌هایمان نیاز داریم.
شما اگر بخواهید جایی استخدام شوید یا در مصاحبه‌ای قبول شوید باید این توانایی را داشته‌باشید که از توانمندی‌هایتان صحبت کنید. هیچ کارفرمایی علاقه ندارد مسئولیت حرفه‌ای را به کسی بدهد که خودباوری به توانایی‌هایش ندارد.
«خودباوری» در کنار توانمندی‌ها لازمه موفقیت است
من معتقدم سندرم ایمپاستر نیمه تاریک فرهنگی است که در آن به فروتنی بیش از اندازه بها داده می‌شود. البته مانند تمام پدیده‌های انسانی در کنار عوامل فرهنگی، حتما عوامل روانی و زیستی نیز در شکل‌گیری این سندرم نقش دارند. افرادی که کمال‌گرا هستند، کوچک‌ترین نقص‌های خود را بزرگ می‌بینند و به خاطر آن نقص‌ها خود را لایق جایگاهی که هستند نمی‌بینند. از این منظر کمال‌گرایی می‌تواند خطرناک باشد. با وجود اینکه می‌تواند باعث پیشرفت شود، اما اگر به سندرم ایمپاستر منجر شود ممکن است باعث افت جایگاه اجتماعی شود.
برای اینکه به دام سندرم ایمپاستر نیفتیم نیاز به درجاتی از «پررویی» و «خودباحال‌پنداری» داریم. شاید برای همین است که موفق‌ترین آدم‌ها باهوش‌ترین و حتی توانمندترین آدم‌ها نیستند. موفق‌ترین آدم‌ها کسانی هستند که در کنار توانمندی‌هایی که دارند درجاتی از «پررویی» - شما بخوانید «خودباوری» دارند. اگر این چاشنی نباشد، موفقیت حاصل نمی‌شود. خیلی دردناک است که آدم‌های باهوش و توانمند قربانی این سندرم شوند و تمام هوش و توانایی و مهارت خود را حیفومیل کنند.
کمال‌گرایی می‌تواند فرزندان را به «سندرم ایمپاستر» سوق دهد
رد پای شکل‌گیری این سندرم را می‌توان در الگوهای فرزندپروری دید. پدر و مادرهای کمال‌گرا دچار این توهم هستند که با کمال‌گرایی خود انگیزه رشد بیشتر را در فرزندان‌شان تقویت می‌کنند. البته ممکن است این طور باشد و سخت‌گیری و کمال‌گرایی آنها باعث شود مثلا عملکرد تحصیلی فرزندشان تا حدی بالاتر برود، اما آنها از این مساله مهم غافل هستند که با کمال‌گرایی فرزندشان را به سمت سندرم ایمپاستر سوق می‌دهند. آدم توانمندی که سندرم ایمپاستر دارد از توانمندی‌های خودش نمی‌تواند استفاده کند. سندرم ایمپاستر، سندرم خطرناکی است. توانایی حیفومیل کردن تمام آنچه در سال‌ها به دست آورده‌ایم را دارد. ما باید یاد بگیریم به آنچه داریم افتخار کنیم و خود را شایسته موقعیتی که داریم ببینیم.