ماریا صادقی
کارشناس ارشد مامایی و رئیس جمعیت مامایی کشور
به‌طور کلی سطح قندخون در بعضی خانم‌ها طی دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند که «دیابت بارداری» گقته می‌شود. معمولا بروز این حالت بین هفته 24 تا 28 بارداری است. برآورد شده که بعضی از ایالات آمریکا، 2 تا 14 درصد از بارداری‌ها با دیابت بارداری همراه است.

ابتلا به دیابت بارداری به‌معنای ابتلا خانم باردار به دیابت پیش از این دوران یا تداوم پس از زایمان نیست اما اگر قندخون به‌خوبی کنترل نشود احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در این خانم‌ها بیشتر است و عوارضی برای مادر و جنین دارد.

دیابت بارداری در سه ماهه دوم ممکن است بی‌علامت باشد
دیابت بارداری به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول قابلیت کنترل از طریق رژیم غذایی دارد اما دسته دوم نیاز به تزریق انسولین یا مصرف داروهایی مانند متفورمین خواهدداشت. در هر حال زمانی که مادر باردار دچار دیابت بارداری است، حتما باید به متخصص غدد ارجاع داده‌شود.

رشد بیش‌ازحد جنین در سه ماهه اول می‌تواند علامتی از دیابت بارداری باشد و جنین در سونوگرافی یا معاینه شکمی بزرگتر از حد طبیعی تشخیص داده می‌شود.
آزمایش بررسی دیابت بارداری، تست عدم‌تحمل گلوکز است که امکان دارد قندخون ناشتا کمی بالا باشد. همچنین هموگلوبینA1C نیز باید بررسی شود.

دیابت بارداری در سه ماهه دوم ممکن است هیچ علامت خاصی نداشته‌باشد و در بررسی آزمایشگاهی مشخص شود. در سه ماهه سوم نیز خستگی، تاری دید، تشنگی بیش‌ازحد، حالت‌تهوع، پرادراری و بروز قارچ‌های تناسلی جزء علائم دیابت بارداری محسوب می‌شود.

رژیم غذایی متعادل مهم‌ترین راهکار کنترل قندخون است
کلید طلایی قندخون بارداری، رعایت رژیم غذایی متعادل برای مادر باردار است. صرف غذا در ساعات مشخص در مدیریت قندخون نقش بسزایی دارد. در مصرف کربوهیدرات‌ها و مواد قندی مراقبت ویژه شود.

مادر دیابتی باید خوراکی‌های حاوی کربوهیدرات را با توجه به نظر متخصص غدد مصرف کند و از زیاده‌روی خودداری شود. بهتر است اساس رژیم غذایی خانم‌های باردار مبتلا به دیابت، پروتئین باشد. خانم‌های باردار باید روزانه دو تا سه وعده پروتئین مصرف کنند که گوشت بدون چربی، مرغ و ماهی منابع خوب پروتئین هستند. به هرحال، مادر دیابتی باید مصرف منابع نشاسته را کاهش دهد و بیشتر پروتئین مصرف نماید. گنجاندن چربی‌های سالم مانند آجیل بدون نمک، دانه‌ها و روغن زیتون نیز مفید خواهدبود.

ورزش در دوران بارداری می‌تواند به کنترل سطح قندخون و بهبود پیامدهای مرتبط با آن کمک کند. در زمان ورزش گلوکز ماهیچه‌ها بیشتر مصرف می‌شود و عضلات نسبت به انسولین حساس‌تر شده و سطح قندخون پایین می‌آید. روزانه 15 تا 30 دقیقه تمرینات ورزشی سبک توصیه می‌شود. داروهای کنترل دیابت بارداری مانند متفورمین و انسولین برای خانم‌هایی تجویز می‌شود که دیابت با رژیم غذایی کنترل نمی‌شود.

کنترل دیابت بارداری لازمه پیشگیری از عوارض جدی است
ابتلا به فشار خون بالا، سابقه خانوادگی دیابت، چاقی پیش از بارداری، اضافه‌وزن بیشتر از حد معمول طی بارداری، بارداری چند قلو، وزن 4 کیلوگرم و بالاتر نوزاد قبل، دیابت در بارداری قبل، سابقه سقط جنین یا تولد نوزاد مرده عواملی است که خانم باردار را در معرض دیابت بارداری قرار می‌دهد. خانم‌های مبتلا به سندروم تخمدان پلی ‌کیستیک با زمینه قابل‌توجه ابتلا به دیابت بارداری مواجه هستند.

کنترل قندخون در بارداری باعث کاهش خطر سقط جنین، زایمان زودرس، نارسایی‌‌های مادرزادی جنین، رشد غیرطبیعی جنین می‌شود. در واقع، تشخیص و مدیریت قندخون بالا در بارداری یک ضرورت جدی برای حفظ سلامت مادر و جنین است