پایگاه خبری سلامت
علی ابراهیمی
«نه به تصادف!» عنوان پویشی ملی است که از ابتدای اسفندماه و به همت وزارت بهداشت در سراسر کشور آغاز شده است. عزمی که درصدد است تا آمار فوتی‌های حوادث ترافیکی را که در چندین سال اخیر بیش از ۳۳ درصد رشد داشته و در سال 1402 تعداد ۲۰ هزار و 45 نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند و صدها هزار نفر مجروح و برخی معلول شدند.
به گزارش سلامت؛ با در پیش بودن نوروز ۱۴۰۴ و آغاز سفرهای نوروزی و به‌منظور ارتقا ایمنی سفرها و کاهش سوانح رانندگی پویش ملی ایمنی و سلامت سفر با عنوان «نه به تصادف!» همزمان در سراسر کشور آغاز شده و تا ۱۵ فروردین‌ماه سال آینده یعنی اتمام سفرهای نوروزی اجرایی خواهد شد تا شاهد کاهش آمار تصادفات باشیم.
عوامل مختلفی در بروز حوادث جاده‌ای و ترافیکی نقش دارند و بیشترین گروه‌های در معرض خطر در این حوادث در سنین جوانی قرار دارند موضوعی که ضرورت اجرایی شدن این پویش را دوچندان کرده است. طبق آمار سرعت، سبقت، بی‌توجهی به فاصله با خودروی جلویی و خواب‌آلودگی رانندگان بیشترین دلایل تصادفات جاده‌ای هستند. از سوی دیگر حوادث رانندگی و تصادفات جاده‌ای از مواردی است که با افزایش حجم تردد و سفرها لحظات شیرین تعطیلات نوروز را به خاطراتی تلخ تبدیل می‌کند و باوجود هشدارها و نظارت‌ها این آمار هیچ‌گاه به صفر نمی‌رسد. هرچند کاهش آمار این حوادث بازهم جای امیدواری و خوشحالی دارد اما نیاز است اقدامات پیشگیرانه در این راستا صورت گیرد و تمامی دستگاه‌های متولی پای‌کار بیایند تا با استفاده از تمام امکانات، ظرفیت‌ها و روش‌های مؤثر، آمار مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات بیش از گذشته کاهش پیدا کند.
در سال 1402 تعداد ۲۰ هزار و 45 نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند و صدها هزار نفر مجروح و برخی معلول شدند
رئیس‌جمهور با ابراز نگرانی از آمار تکان‌دهنده تصادفات جاده‌ای و با بیان اینکه در سال 1402 تعداد ۲۰ هزار و 45 نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند و صدها هزار نفر مجروح و برخی معلول شدند، بر لزوم رعایت قوانین رانندگی و مسئولیت‌پذیری بیشتر تأکید کرد.
به گزارش سلامت، دکتر مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری هم به پویش ملی «نه به تصادف!» پیوست. دکتر مسعود پزشکیان با تأکید بر اهمیت فرهنگ رانندگی ایمن، عنوان کرد: «بیشترین عواملی که منجر به حوادثی واقعاً دردناک می‌شود، نوع رانندگی و رفتار ما در جاده‌هاست.»
وی با اشاره به آمار بالای تلفات ناشی از تصادفات رانندگی گفت: «در سال 1402 تعداد ۲۰ هزار و 45 نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند و صدها هزار نفر مجروح و برخی معلول شدند.»
رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: «این آمار تکان‌دهنده نشان می‌دهد که می‌توان با رعایت اصول ایمنی از بسیاری از این حوادث جلوگیری کرد تا خانواده‌های بیشتری در غم و اندوه فرو نروند و زندگی‌شان به نابودی کشیده نشود.»
رئیس‌جمهور با تأکید بر اثرات ماندگار این حوادث در زندگی بازماندگان افزود: «خاطرات تلخ تصادفات هیچ‌گاه از ذهن حادثه‌دیدگان پاک نمی‌شود. از دست دادن یک عزیز، دچار شدن به نقص عضو یا زمین‌گیر شدن، حسرتی ابدی برای فرد و خانواده‌اش به همراه دارد.»
وی در پایان از مردم خواست که بیش از پیش به سلامت خود و دیگران توجه کنند و گفت: «اگر همه ما تلاش کنیم تا در رانندگی مسئولیت‌پذیرتر باشیم، می‌توانیم جان بسیاری از هموطنانمان را نجات دهیم و از بروز حوادث دلخراش جلوگیری کنیم.»
سهم خطای انسانی در تصادفات بین 60 تا 80 درصد
دکتر حسین کرمانپور، معاون اجرایی پویش ملی «نه به تصادف!» در نشست هم‌اندیشی مرکز اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت و نمایندگان صنایع خودرویی کشور با اشاره به مأموریت ارائه خدمات حوزه سلامت توسط وزارت بهداشت، گفت: خروجی برخی عوامل ازجمله وضعیت خودرو، جاده‌ها و آلودگی هوا مستقیماً بر سلامت مردم ایران اثرگذار هستند. وی از اجرای پویش ملی «نه به تصادف!» در کشور از اول اسفندماه 1403 تا 20 فروردین‌ماه 1404 خبر داد و تأکید کرد: وزارت بهداشت در حوزه آلودگی هوا و تصادفات، نقش مطالبه گری دارد نه مداخله‌گری. مشکل تأثیر آلودگی هوا بر سلامت مردم توسط دکتر ظفرقندی در جلسه هیئت دولت مطرح شد.
رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت از توجه و تأکید دولت بر گسترش انرژی‌های پاک، سخن گفت و اظهار امیدواری کرد: با تلاش همه ارکان در تهران و سایر شهرها، برق از مازوت‌سوزی تولید نشود و انرژی پاک جایگزین آن شود. کرمانپور با بیان اینکه در مطالعات مختلف، سهم خطای انسانی در بروز تصادف بین 60 تا 80 درصد بوده است، افزود: تلاش ما افزایش آگاهی‌رسانی در راستای کاهش خطای انسانی و همچنین ارتقای وضعیت استاندارد خودرو و جاده است؛ قانون هم در این زمینه مهم است که بازدارنده و با پشتوانه باشد.
معاون اجرایی پویش ملی «نه به تصادف!» تأکید کرد: هر ایرانی بدون تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی، مذهبی، اقتصادی، سیاسی، قومیتی و جنسیتی بر کاهش تصادفات و آسیب‌های ناشی از آن، توافق نظر دارد.
وی با اشاره به فوت 20 هزار و 45 نفر در حوادث رانندگی در سال گذشته بر اساس گزارش سازمان پزشکی قانونی، یادآور شد: سال گذشته در این حوادث حدود 800 هزار مصدوم و معلول داشته‌ایم. سهم تصادفات و حواشی آن در تولید ناخالص داخلی، حدود 7 درصد اما سهم سلامت، حدود 3.7 درصد است.
رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت 66 درصد تصادفات رانندگی را مربوط به 12 استان کشور دانست و گفت: 8 تا 10 درصد از هزینه‌های سازمان‌های بیمه‌گر، صرف هزینه‌ها و خسارت‌های ناشی از تصادفات می‌شود.
کرمانپور با تأکید بر اینکه بیشترین قربانیان حوادث رانندگی، گروه سنی 5 تا 29 سال است، خاطرنشان کرد: در تصادفات متأسفانه بخشی از نیروهای کار، مولد، دانش‌آموزان، دانشجویان، مدیران آینده کشور و حتی آنها که در جوانی جمعیت مؤثر هستند را از دست می‌دهیم.
وی با بیان اینکه 70 درصد حوادث رانندگی در جاده‌های برون‌شهری رخ می‌دهد، گفت: حدود 25 درصد از حوادث نیز در سطح شهرها اتفاق می‌افتد. تصادفات حتی در سلامت روان جامعه هم تأثیر می‌گذارد و سالانه با از دست دادن ۲۰ هزار و 45 نفر، افسردگی را به جامعه تزریق می‌کنیم.
معاون اجرایی پویش ملی «نه به تصادف!» به شاخص‌های جهانی تصادفات و تلفات آن اشاره کرد و گفت: در منطقه مدیترانه شرقی سازمان جهانی بهداشت که ما هم عضوی از آن هستیم، سالانه 16.4 در هر 100 هزار نفر در تصادفات کشته می‌شوند؛ درحالی‌که این شاخص در ایران 20 و متوسط جهانی، 15 است.
وی ادامه داد: در کشور مصر که تشابه فرهنگی با ایران دارد، سالانه 9 در هر 100 هزار نفر در تصادفات جان خود را از دست می‌دهند؛ چون در استانداردهای خودرو و فرهنگ رانندگی، کار کرده‌اند. کرمانپور به کاهش قربانیان حوادث رانندگی از 27 هزار و 567 در سال 85 به 15 هزار و 932 نفر در سال 95 در کشور اشاره و عنوان کرد: در آن دوره عزم ملی برای مداخله در کاهش تصادفات و تلفات آن ایجاد شد و اقداماتی ازجمله نصب دوربین‌های کنترل سرعت، افزایش جرائم رانندگی و اقدامات فرهنگی ازجمله ساخت تولیدات رسانه‌ای در آن دوره انجام شد.
رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت از ایام تعطیلات نوروز و همچنین مرداد و شهریورماه به‌عنوان ایام پیک تصادفات و تلفات آن یاد کرد و گفت: پویش «نه به تصادف!» در فاز اول با هدف آگاهی‌رسانی، حساس‌سازی جامعه و مطالبه گری برای کاهش تصادفات اجرایی شد اما در فازهای دوم و سوم و در رویکردهای میان‌مدت و بلندمدت، دولت به دنبال ارتقای وضعیت خودروها و جاده‌ها خواهد بود.
به گفته وی، در کشورهای مختلف نیز اقدامات و پویش‌هایی برای کاهش تصادفات و تلفات برگزار شده و حتی برخی کشورها اهداف خود را به صفر رساندن مرگ‌ومیر تصادفات عنوان کرده‌اند. در اجرای این پویش سهم و مشارکت مردم در «نه گفتن» به عوامل خطر تصادفات، ضروری است.
حمایت دفتر سازمان جهانی بهداشت از پویش «نه به تصادف!»
دکتر سید جعفر حسین، نماینده سازمان جهانی بهداشت در ایران هم با حمایت از پویش ملی «نه به تصادف!»، بر لزوم افزایش آگاهی عمومی و رعایت مقررات ایمنی جاده‌ای تأکید و با اشاره به اینکه تصادفات جاده‌ای یکی از چالش‌های اصلی حوزه سلامت در ایران است و سالانه جان هزاران نفر را می‌گیرد، گفت: دفتر سازمان جهانی بهداشت در ایران متعهد به تقویت این کمپین از طریق حمایت‌های استراتژیک، ابتکارات آگاهی‌بخشی عمومی و همکاری با ذینفعان است.
دکتر سید جعفر حسین در بیانیه‌ای عنوان کرد: تصادفات جاده‌ای یکی از چالش‌های اصلی حوزه سلامت در ایران است که متأسفانه هرساله جان هزاران نفر را می‌گیرد و عمیقاً جوامع مختلف سراسر کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این حوادث قابل‌پیشگیری، با ۲۰ هزار و 45 نفر مرگ تنها در سال 2023، به‌طور نامتناسبی بر جوانان تأثیر می‌گذارد و باعث رنج‌های عمیق انسانی و فشار اقتصادی بسیار قابل‌توجهی می‌شود؛ کمپین «نه به تصادف!» که از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی آغاز شده، گامی اساسی در جهت پرداختن به این موضوع حیاتی است؛ دفتر سازمان جهانی بهداشت در ایران باافتخار از این تلاش ملی حمایت و مسئولانه برای همکاری نزدیک با شرکای دولتی، جامعه مدنی و جوامع همراه این پویش اقدام می‌کند.
نماینده سازمان جهانی بهداشت در ایران در ادامه افزود: دفتر سازمان جهانی بهداشت در ایران متعهد به تقویت کمپین «نه به تصادف!» از طریق انجام حمایت‌های استراتژیک، ابتکارات آگاهی بخشی عمومی و همکاری با ذینفعان است؛ ما فعالانه پیام‌های کلیدی کمپین را از طریق پلتفرم‌های دیجیتالی سازمان جهانی بهداشت منتشر می‌کنیم تا محتوایی جذاب، آموزنده و در دسترس، به مخاطبان ارائه دهیم. همچنین، ما حمایت‌ها و تأییدیه‌های سطح بالا از مداخلات مبتنی بر شواهد، استفاده از الگوهای جهانی و مهارت‌های متخصصین در خصوص ایمنی جاده‌ای را تسهیل خواهیم کرد.
وی تأکید کرد: سازمان جهانی بهداشت همچنین به‌طور فعال مشارکت بین سیاست‌گذاران، مجریان قانون و جوامع مختلف برای تقویت رعایت مقررات ایمنی جاده‌ای و رفتارهای رانندگی ایمن‌تر را تشویق خواهد کرد.
نماینده سازمان جهانی بهداشت در ایران بیان کرد: همراه هم با افزایش آگاهی عمومی و ارتقای فرهنگ ایمنی جاده‌ها، به‌ویژه در طول تعطیلات نوروزی، می‌توانیم تصادفات جاده‌ای و عواقب ویرانگر آنها را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهیم؛ بیایید در گفتن «نه» قاطع به تصادفات، متحد شویم و جاده‌ها را برای همه ایمن‌تر کنیم، زیرا هر یک «زندگی» مهم است.
40 درصد کشته‌های تصادفات همراهان رانندگان هستند
مهندس مهران قربانی، معاون راهداری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای وزارت راه و شهرسازی هم با تاکید بر لزوم استقبال ازاین پویش ملی اظهار داشت: متاسفانه هنوز مطالعه دقیقی وجود ندارد که سهم افراد در تصادفات چقدر است. البته در مطالعات بین المللی حداقل در 93 درصد تصادفات خطای انسانی چه عامدانه چه غیرعامدانه وجود دارد. در 23 درصد تصادفات هم راه و جاده در کنار خطای انسانی، نقش ومشارکت دارد. برای مثال در کشوری مانند آلمان راننده یاد گرفته در جاده روستایی بیشتر از 60 کیلومتر نرود ولی در ایران این مسئله در این جاده‌ها رعایت نمی شود. 15 درصد هم نقش خودرو در تصادفات مطرح است. حال این اعداد را جمع کنید بیشتر از 100 درصد می‌شود که علت آن همپوشانی این علت‌ها با هم است.
وی افزود: رخداد تصادف ناشی از زنجیره‌ای از عوامل مختلف است که وقتی کنار هم قرار می‌گیرند موجب تصادف می‌شود. مثلا راننده خواب آلود بوده و تابلوی هشدار کنار جاده هم ناخوانا بوده و خوب دیده نشده است. البته سهم ما زیرساختی است و باید راه‌ها را برای عید آماده سازی کنیم و سیستم حمل و نقل عمومی را هم استاندارد کنیم. قربانی اظهار داشت: ما از 20 اسفند حق هیچگونه عملیاتی نداریم و هر کاری بوده تا الان کرده ایم. برای عید هم داریم بر روی پویش «نه به تصادف!» متمرکز می‌شویم و «شش دونگ برانیم» شعار ماست.
معاون راهداری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای وزارت راه و شهرسازی در ادامه گفت: دو قضیه کار شده یکی این است که 50 درصد سرنوشت سفرها به سرنشینان خودور به جز راننده وابستگی دارد. چراکه اینها دو نقش ایفا می‌کنند؛ یکی نقش منفی برای تحریک راننده به رفتار غلط! مثل تندروی و سبقت غیرمجاز و امثال اینها. وقتی دو ماشین با سرعتی معادل 30 متر در ثانیه درحال تردد هستند، حادثه هم در کسری از ثانیه رخ می‌دهد. پس نقش سرنشینان به ویژه سرنشین جلو خودور بسیار مهم است. دومین نقش منفی این افراد سکوت است. تکنیک‌های هوشمندانه‌ای برای رصد رانندگی راننده وجود دارد. مثلا کنار راننده کسی حق ندارد بخوابد زیرا موجب هیپنوتیزم راننده می‌شود. پس فرد کنار راننده نقش کمک خلبان را دارد و حق ندارد اصلا بخوابد. بلکه باید در مدیریت سفر به راننده کمک کند. وی تصریح کرد:. باید نقش خود را هوشمندانه ایفا کند مثلا اگر دید راننده خواب آلود است، به هوای دستشویی بردن بچه‌ها از او بخواهد که توقف کند. نباید دعوا کرد با راننده که نتیجه عکس بدهد. باید تکنیک حرف زدن با رانندگان را باید یاد بگیریم. ما داریم روی «همراهان سفر ایمن» کار می‌کنیم. باید حداقل پنج سال روی این مسئله کار کنیم و فرهنگسازی کنیم. زیرا حرف زدن با راننده و کمک به او هم هوشمندی می‌خواهد.
مهندس مهران قربانی در ادامه افزود: 40 درصد کشته‌های تصادفات همراهان رانندگان هستند که مظلومانه کشته می‌شوند. نباید راننده‌ای که قانون را رعایت می‌کند و دیر به مقصد می‌رسد ملامت کنیم. اتفاقا راننده‌ای که مسیر 4 ساعته را 3 ساعته رفته ملامت شود نه اینکه تشویق شود.
ضمنا مسئولیت پذیری اجتماعی در ایمنی سفر 50 درصد به عهده سرنشینان است. ایمنی زمانی ایجاد می‌شود که در سفرهای هفته اول نوروزی ایمنی حداکثری شود. ایمنی در سفر از خانواده شروع می‌شود.
معاون راهداری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای وزارت راه و شهرسازی اضافه کرد: نکته دوم خطای انسانی خود راننده است. که در دو دهه گذشته تبیین نشده است. راننده عامدانه تصادف نمی‌کند لکه تصادف در لحظه اتفاق می‌افتد. راننده‌ای که 7 ساعت خواب کافی را نداشته در معرض تصادف است. ذهن آگاهی کامل راننده در حین سفر که در لحظاتی در رانندگی خراب می‌شود. عوامل آن در 6 گروه طبقه بندی می‌شود که راننده باید بلد باشد. البته کیفیت پایین تر خودور و عدم حرفه‌ای عمل کردن هماراهان سفر و یا جاده بد زنجیره تکمیلی تصادف هستند.
قربانی افزود: امسال روی این عوامل کار می‌کنیم که چه عوامل موجب عدم امادگی و عدم حضور ذهن راننده و حواس پرتی او می‌شود. به یک عوامل ششگانه رسیدیم لذا شش دونگ رانندگی کنیم را به عنوان شعار مطرح کردیم.پس از اینکه پویش ملی «نه به تصادف!»از سوی وزارت بهداشت مطرح شد، همراه با بقیه دستگاه‌های اجرایی به پویش ملی «نه به تصادف!» پیوستیم و همه فعالیت‌های خودمان را زیر این چتر پویش ملی «نه به تصادف!» ادامه خواهیم داد. شش موضوع را هم همراهان راننده باید رعایت کنند که مجموعا 12 عامل می‌شود.
معاون راهداری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای وزارت راه و شهرسازی تاکید کرد: تمرکز کامل بر سفر و انجام تنفس‌های عمیق، فعال نگهداشتن حواس و افزایش آگاهی در جاده، پرهیز از خواب‌آلودگی و خستگی با استراحت به موقع و مراقبت از سلامتی خود، تکنیک‌های بازگرداندن تمرکز خودم به جاده و دوری از حواس‌پرتی، صبوری و عدم شتابزدگی در میان سفر، مهربانی و عدم تمرکز بر کارهای دیگران و سفر ایمن همراه با رعایت حقوق سایر رانندگان و عابران. اینها شش عامل هستند.
وی افزود: برای این موارد در خارج از کشور کلینیک تاسیس شده است. در 20 موضوع برای خودآگاهی راننده کلینیک راه‌اندازی شده است.
اگر روی «همراهان سفر ایمن» و خودآگاهی ذهنی راننده کار کنیم درصد قابل توجهی از حوادث مهار می‌شوند. به عنوان مثال، اگر همراه 4 تا جوان یک فرد میانسال قرار گیرد ریسک سفر تا درصد زیادی کاهش می‌یابد. به شرطی که کل کشور بسیج شوند 30 درصد تصادفات را می‌توان کاهش داد.