سلامت

ازاین‌رو ما در روزنامه سپید در نظر داریم در سلسله گزارش‌هایی به این موضوع بپردازیم که ضرورت مشارکت ایران در ساخت واکسن کرونای شرکت‌های بزرگ واکسن‌سازی دنیا چیست و و تبعات این تاخیر چه خواهد بود. در راستای این هدف در چند گزارش قبلی با مسئولان سازمان غذا و دارو و متخصصان و تهیه‌کنندگان این نامه به گفت‌وگو نشستیم و در این شماره به سراغ سید امیرحسین سامی‌الدبونی، متخصص قلب و عروق و از نویسندگان اصلی نامه رفته‌ایم تا انگیزه او و امضاکنندگان نامه را جویا شویم که در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید.

اماواگرها در خصوص واکسن

سامی‌الدبونی در تشریح انگیزه نگارش نامه گفت: «خوشبختانه در ماه‌های اخیر مراکز متعددی در دنیا اقدام به ساخت واکسن کرده‌اند و امروز این محصول وارد فازهای مطالعاتی انسانی شده‌ است، اما ما در ایران گفته‌های متناقضی از مسئولان بهداشتی می‌شنیدیم که می‌گفتند هنوز واکسنی وجود ندارد و بعدها گفتند که واکسنی در ایران ساخته شده که فازهای مطالعات حیوانی آن طی شده است. تا این اواخر که برخی ‌گفتند واکسن در موسسه رازی ساخته شده و برخی صحبت از انستیتوپاستور کردند تا اینکه معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری اعلام کرد که تحقیقات تولید واکسن در 6 شرکت خصوصی دانش‌بنیان در حال انجام است که دو شرکت از آنها اقدامات خود را به‌خوبی جلو برده است.»

وی افزود: «بعد از آن وزیر بهداشت در مصاحبه‌ای اماواگرهایی در خصوص واکسن پیش آورد و اعلام کرد که ایران از دیگر کشورهای دنیا در بحث واکسن عقب نیست، اما این را هم گفت که معلوم نیست واکسن چقدر موثر باشد و چقدر طول مدت اثرگذاری داشته باشد.» سامی ادامه داد: «البته متاسفانه در هفته‌‌های اخیر وضعیت کرونا در ایران وخیم‌تر شده و ما شاهد ثبت مرگ 1500 نفر در یک هفته‌ بودیم، اما بااین‌وجود همچنان سیاست ما در قبال واکسن واضح نیست.»

مسئول سابق ICU بیمارستان نور افشار تهران اظهار داشت: «درحالی‌که دنیا شروع به ساخت واکسن کرده و حتی 5 ماه پیش روس‌ها 16 واکسن را به آزمایش گذاشتند و چینی‌ها بیش از چندین واکسن را آزمایش کردند و یا شرکت‌های مدرنا و آکسفورد و آسترازنکا تولیداتی داشتند و شرکت‌های جانسون&جانسون و سانوفی واکسن‌هایی را ساختند، اما در کشور ما اتفاق جدی در خصوص واکسن نیفتاد.»

سامی گفت: «در حال حاضر نزدیک به 170 تا 180 واکسن برای کرونا در دنیا ساخته شده و در حدود 20 واکسن به فازهای 1 و 2 انسانی رسیده‌اند و حتی 4 واکسن از این ساخته‌ها در حال سپری کردن فاز 3 انسانی هستند.»

وی در ادامه افزود: «امروز حتی کشورهای اطراف ما مانند امارات و عربستان از چین واکسن وارد کرده و در مرحله نخست برای 5 هزار نفر تزریق کردند و حتی در مرحله بعدی بر روی 15 هزار نفر تزریق داشتند. البته این واکسن فازهای 1 و 2 را در چین پشت سر گذاشته بود و در فاز سوم در امارات استفاده شد و در این مرحله تمام پرسنل درمانی واکسینه شدند و استدلال اماراتی‌ها این بود که چون در این کشور از ملیت‌های مختلف حضور دارند، تست رایگان واکسن می‌توانند مفید باشد و بعد از اینکه تحقیقات به اتمام رسید می‌توان نتایج آن را برای کشورهای دیگر تسری داد.»

رئیس سابق بخش قلب بیمارستان نفت تهران ادامه داد: «بعد از تولید واکسن در چین، هند اقدام به تولید واکسن کرد و دو شرکت هندی موفق به تولید واکسن در این کشور کردند و اعلام کردند که 15 آگوست مطالعات فازهای 2 و 3 را با هم تمام می‌کنند و از 17 آگوست واکسن را در اختیار عموم قرار می‌دهند. همچنین کشور برزیل واکسن شرکت آسترازنکا را آزمایش کرد و در اولین نوبت 30 هزار دوز از این واکسن تزریق شد. علاوه بر این برزیل از واکسن چینی هم استفاده کرد و تمام کادر درمان خود را تحت پوشش قرار داد.»

سامی افزود: «حتی روس‌ها هم در همین اواخر اعلام کردند که واکسن آنها که بر روی تعدادی از داوطلبان نظامی آزمایش شده و در فاز یک به نتیجه رسیده است و چس از آن فاز دو را شروع کرده‌اند و قرار است از روز 10 آگوست واکسیناسیون کادر درمان و معلمان را شروع کنند. همچنین این کشور اعلام کرد که در سال جدید آماده تولید 200 میلیون دوز واکسن خواهد بود و سال بعد نیز توان تولید یک میلیارد دوز واکسن را خواهد داشت و بعد از اعلام این کشور نزدیک به 20 کشور اقدام به سفارش خرید واکسن از روسیه کردند که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس همچون عربستان و امارات در فهرست سفارش‌دهندگان واکسن روسی بودند.»

در تهیه واکسن عقب مانده‌ایم

وی در ادامه به وضعیت تولید و سفارش واکسن در اروپا و آسیای میانه اشاره کرد و گفت: «امروز شاهد هستیم که کشورهای عضو اتحادیه اروپا با شرکت سانوفی قرارداد نهایی امضا کرده‌اند و انگلیس 100 میلیون دوز از آکسفورد و آسترازنکا خریده است.»

کشورهای عضو جماهیر شوروی سابق مانند قزاقستان هم واکسن خود را روسیه تهیه کرده‌اند و حتی برخی از این کشورها واکسن شرکت آسترازنکا را هم خریده‌ و برای در آینده نزدیک تزریق آن را بر روی کادر درمان شروع خواهند کرد.» سامی اضافه کرد: «همچنین آمریکایی‌ها علاوه بر خرید واکسن شرکت مدرنا با شرکت آسترازنکا هم قرارداد بسته‌اند و حتی قیمت 40 دلاری برای این واکسن تعیین شده است. علاوه بر این با شرکت سانوفی هم قراردادی را منعقد کرده‌اند.»

سامی با بیان اینکه امروز مسئله واکسیناسیون به یک شتاب پرسرعت در دنیا رسیده و قرار است همه کشورها واکسن بزنند، اظهار داشت: «اما وزیر بهداشت ما تازه در این هیاهوی جهانی که واکسن‌های مختلف در مراحل 3 فاز انسانی هستند می‌گوید که ما هنوز نمی‌دانیم که واکسن اثر دارد یا ندارد و باید صبر کنیم تا نتایج معلوم شود.»

مسئول سابق ICU بیمارستان نور افشار تهران با تاکید بر اینکه بی‌توجهی به واکسیناسیون خطری است که ما را تحدید می‌کند، گفت: «با این نامه خواستیم از طرف گروهای پزشکی و کادر درمان صحبتی با سیستم بهداشتی کشور داشته باشیم و بپرسیم که سیاست و استراتژی شما در مواجهه با واکسیناسیون چه خواهد بود. همچنین حرف ما این است که اگر واکسن ایرانی تولید شده است چرا مقالات آن منتشر نمی‌شود و اگر قرار است این واکسن بر روی افراد آزمایش شود الآن زمان مناسبی است تا واکسن بر روی داوطلبان آزمایش شود و اگر فکر می‌کنند که واکسن تولید داخل یک تا یک و نیم سال دیگر به دست خواهد آمد تا آن زمان نمی‌توان صبر کرد زیرا این موضوع مخاطرات زیادی برای ما خواهد داشت و سریعاً باید چاره‌ای برای این اتفاق شود.»

سامی با تاکید بر اینکه باید استراتژی مشخصی برای واکسیناسیون اعلام شود، افزود: «بعد از نگارش نامه برخی همکاران با معاون اول رئیس‌جمهوری در این خصوص صحبت کردند و از طریق ایشان برای رئیس‌جمهور هم پیغامی فرستاده شد تا سیاست واکسیناسیون کشور مشخص شود؛ زیرا صحبت‌هایی که از سوی اعضای کمیته علمی کرونا شنیده می‌شد صحبت‌هایی بود که از روندهای روز فاصله زیاد داشت.»

این متخصص قلب تصریح کرد: «باید سریعاً واکسیناسیون کادر درمان شروع شود و در تریال‌هایی که در حال حاضر در دنیا جریان دارد مشارکت شود و بلافاصله تعدادی داوطلب دریافت واکسن مشخص شود تا تزریق انجام شود و حتی واکسن تولید داخل هم که در خصوص آن صحبت می‌شود وارد فاز انسانی گردد تا نگرانی‌ها در این خصوص برطرف ‌شود.»

وی افزود: «تا به امروز واکنشی مستقیمی از سوی مسئولان وزارت بهداشت به این نامه نشده است، اما دوستان ما در دانشگاه‌های علوم پزشکی شهید بهشتی، بقیه‌الله (عج)، مشهد و سایر مراکز در صحبت با ما عنوان می‌کنند که واکسن ایرانی در حال رسیدن به مراحل پایانی است و درخواست این است که اعلام نتایج این تحقیقات اعلام شود و برنامه‌ای نوشته شود که بر اساس آن زمان‌بندی آغاز مطالعات انسانی واکسن مشخص گردد و یا اگر مطالعات انسانی در این خصوص صورت گرفته نتایج آنچه اعلام شود چون امروز در وضعیتی قرار داریم که جان افراد در خطر است.»

منتظر تایید واکسن نباشیم

وی در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان واکسن‌ تولیدی شرکت‌ها را بدون تایید نهادهای علمی استفاده کرد، گفت: «اگر بخواهیم منتظر تایید نهادهایی همچون FDA امریکا باشیم ضرر خواهیم کرد زیرا همین نهاد موجب شد تا وضعیت مرگ‌ومیر در این آمریکا وحشتناک شود. حتی کشورهایی مانند عربستان هم که رابطه خوبی با آمریکا دارند معطل تایید واکسن از سوی این نهاد نشدند. در خصوص سازمان جهانی بهداشت هم باید گفت که از ابتدای شروع پاندمی کرونا در جهان فراز و نشیب‌هایی داشته و امروز ما شاهد هستیم که این نهاد از واکسن روسیه استقبال کرده است و حتی پروفسور فوچی در امریکا از واکسن ساخت روسیه تمجید کرده است. هرچند فاز سوم این واکسن هنوز به اتمام نرسیده است و برخی کشورها همچون هندوستان و خود روسیه فاز سه را شروع کرده‌اند و باید منتظر جواب آزمایش‌ها بود.»

رئیس سابق بخش قلب بیمارستان نفت تهران در ادامه گفت: «یکی از نگرانی‌های ما این است که به نقطه‌ای برسیم که حتی واکسنی برای تزریق پیدا نکنیم و در آن زمان بیشتر کشورها واکسیناسیون خود را آغاز کرده‌اند و ما از همه عقب خواهیم ماند. پس اگر مسئولان سیاست واضح و مشخصی دارند که از گفته‌های آنها مشخص است که سیاست معینی وجود ندارد، باید اعلام کنند؛ زیرا امروز در همه واکسن‌ها فازهای یک و دو به نتایج مثبتی رسیده و ما هم باید مانند کشورهای همسایه همچون ترکیه و امارات و عربستان و هند و حتی برزیل و چین و روسیه اقداماتی را برای واکسیناسیون آغاز کنیم.»

وی افزود: «اگر بخواهیم واکسن را در ایران داشته باشیم باید برنامه‌ریزی آن را از امروز آغاز کنیم، اما بودجه ما برای خرید واکسن از شرکت‌هایی مانند مدرنا مناسب نیست زیرا این شرکت قیمت واکسن خود را بین 40 تا 60 دلار تعیین کرده است و ما نمی‌توانیم با این قیمت واکسن تهیه کنیم و باید برویم از شرکت‌هایی مانند آسترازنکا که قیمت واکسن خود را بین 12 تا 13 دلار تعیین کرده و یا شرکت جانسون&جانسون که واکسن خود را بدون سود خواهد فروخت، بخریم. البته هندی‌ها هم قرار است 100 میلیون دوز از واکسن آکسفورد آسترازنکا را در این کشور بسازند که تولید این واکسن هم شروع شده است و می‌تواند گزینه مناسبی برای ما باشد.» سامی گفت: «بنابراین با این جمع‌بندی می‌شود به این نتیجه رسید که ما از کشورهای دیگر عقب هستیم و حتی اگر واکسن تولید داخل ساخته شده و بتوانند فازهای انسانی را با شتاب شروع کنند باز هم به نظر می‌رسد باید از هیئت‌هایی برای بازدید از شرکت‌های واکسن‌سازی بزرگ دنیا بروند و تصمیم بگیرند که چه‌کار خواهند کرد.»

وی با اشاره به نظری که می‌گوید نمی‌توان پول کشور را صرف واکسنی کرد که هنوز نتیجه قطعی نداده است، اظهار داشت: «اتفاقاً یکی از انگیزه‌های ما برای نگارش این نامه نظریاتی ازاین‌دست بود زیرا این حرف حرف درستی نیست و امروز بسیاری از واکسن‌ها وارد فازهای 3 انسانی شده‌اند و در حال سپری کردن این مرحله هستند و حتی نتایج واکسن برخی شرکت‌ها مانند مدرنا در مجله نیوانگلند به چاپ رسیده است.»

وی تاکید کرد: «امروز اگر صحبت از واردات واکسن‌های چینی و روسی شود شاید بسیاری از جامعه پزشکی اعلام کنند که حاضر نیستند واکسن این شرکت‌ها را تزریق کنند زیرا در گذشته اتفاقاتی افتاده است که ذهنیت منفی نسبت به این کشورها شکل گرفته است و چاره‌ای جز واردات از اروپا وجود ندارد.»

سامی در بخش دیگری از صحبت خود گفت: «در خصوص دارو هم باید بگوییم که شاید در روزهای نخست شروع بحران به دلیل اینکه اطلاعات کافی از ویروس وجود نداشت، تاکید بیشتری بر روی داروها وجود داشت، اما با گذشت چند ماه از بحران تحقیقات گسترده‌ای در خصوص واکسن انجام شد و ما امروز شاهد هستیم که این روند شتاب بیشتری گرفته است. ضمن اینکه نباید از یاد برد که دارو رقیب واکسن نیست زیرا دارو برای افرادی است که مبتلا شده و به بیمارستان مراجعه کرده‌اند، ولی تاکید بر روی واکسن به این دلیل است که ما از ابتلای افراد جلوگیری کنیم تا شاهد هزینه‌های درمان و حتی از بین رفتن مردم نباشیم.»

این متخصص قلب در پایان در پاسخ به این سوال که از نظر شما تنها راه پیشگیری و ایمن‌سازی دنیا در برابر ویروس کرونا واکسیناسیون است؟ اظهار داشت: «این تنها راه حل نیست زیرا روش‌هایی مانند خود مراقبتی و شست و شوی مرتب دست‌ها و استفاده از ماسک هم در این مسیر وجود دارد، اما اگر قرار باشد دنیا از کابوس کرونا رهایی پیدا کند 100 درصد باید به واکسن دسترسی پیدا کند و امروز تمام سیستم‌های بهداشت و درمان دنیا به این نتیجه رسیده‌اند. ازاین‌رو با سرمایه‌گذاری بر روی این محصول این موضوع را تایید کرده‌اند؛ بنابراین در یک جمله اگر درباره واکسیناسیون تاخیر شود و حتی اگر این اتفاق جهانی نباشد و همه مردم دنیا واکسن را تزریق نکنند ممکن است زنجیره ویروس قطع نشود و ما همچنان شاهد ادامه بحران باشیم.»