سلامت

کرونا و کووید19 کلماتی هستند که این روزها بخشی از زندگی و مکالمات روزمره هر ساکن کره زمین شده است. بیماری از که شرق جهان آغاز شد و به زودی تمامی قاره‌ها و کشورها را در نوردید. این بیماری در کشورهای مختلف و شهرهای آنها با فراز و فرودهایی مواجه شد اما آنچه که مشخص است اوج دوباره و شدت بیماری در بسیاری از کشورهایی است که چندین ماه با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.وضعیت به گونه‌ای شده است تا دوباره مقرراتی را که در اوایل شیوع بیماری برقرار شده بود بازگردانده و با اجرای آن بتوانند وضعیت را بهبود بخشند. در حال حاضر در ایران 25 استان در وضعیت قرمز و هشدار بیماری قرار دارند. وضعیت تهران به عنوان پایتخت کشور نیز به گفته علیرضا زالی فرمانده ستاد مدیریت کرونا کلانشهر تهران نگران کننده است. به گزارش سپید، زالی که در در وبینار بین‌المللی بررسی روند بالینی و تشخیصی اپیدمیولوژیک کرونا در ایران و اروپا، سخن می‌گفت، اظهار کرد: « بالاترین جمعیت کشور، در استان تهران و به طور خاص در شهر تهران است و علاوه بر قدر مطلق بالای جمعیتی بعد از خمینی شهر، بهارستان و شهر تهران بالاترین چگالی تراکم جمعیتی را به خود اختصاص می‌دهد. توزیع جمعیتی، فرهنگی و اقتصادی کاملاً متفاوتی در مناطق ۲۲ گانه پایتخت حاکم است. حاشیه‌های شهر در قسمت‌های شرقی، جنوبی و غربی استان تهران یکی از چالش‌های استقرار یک شبکه بهداشتی عدالت محور هستند.»

وی افزود: « پدیده‌هایی همچون حضور معتادین متجاهر در سطح شهر از دیگر نقاط برجسته آسیب‌های اجتماعی است. طبق گزارشات بالغ بر ۱۸ هزار معتاد متجاهر در تهران مورد شناسایی قرار گرفته‌اند و یکی از چالش‌های بهداشتی ابتدای سال جاری، آزاد شدن برخی از این معتادین بود که خوشبختانه با تلاش جمعی اسکان و غربالگری بخش زیادی از آنها صورت گرفت. همچنین پدیده‌هایی مثل زباله گردی، کودکان کار و مواردی از این قبیل یکی از نقاط برجسته‌ای است که به عنوان آسیب‌های اجتماعی کلان‌شهر تهران مورد توجه است.»

زالی یادآور شد: « طبق منحنی وضعیت عمومی جهانی آمریکای شمالی و جنوبی و تا حدی هم کشورهای آفریقایی و آسیایی، که ما جزو آن هستیم، شیوع بیماری رو به رشد است و تعداد موارد ابتلاء و موارد مرگ هم سیر فزاینده‌ای را در پیش گرفته است.»

نگرانی برای مراکز بهزیستی

در میان سخنان زالی، بخشی از آسیب‌دیدگان اجتماعی به عنوان چالش‌های بهداشتی مد نظر قرار گرفته‌اند. این آسیب‌دیدگان اجتماعی به اضافه گروه‌هایی مانند معلولان، کودکان بی‌سرپرست، سالمندان از جمله‌ گروه‌هایی هستند که سازمان بهزیستی کشور می‌بایست در این شرایط کرونایی برای آنها چاره اندیشی کند و تدابیری را برای پیشگیری از ابتلای آنها به این بیماری در زمانی که کرونا دوباره به روزهای اوج خود بازگشته است، پیش بگیرد. چندی قبل مصطفی سراج، مدیرکل دفتر مراکز توانبخشی و مراقبتی بهزیستی با ابراز نگرانی از شدت یافتن دوباره کرونا گفت: «اگر شیوع کرونا شدت یابد، یکی از مراکزی که در معرض خطر قرار می‌گیرند، مراکز بهزیستی هستند. یکی از مشکلات موجود هزینه‌های مضاعفی است که به مراکز تحمیل می‌شود و با توجه به اینکه پرسنل بیش از روزهای عادی کار می‌کنند باید از نظر مالی از آنها حمایت شود. اگر بخواهیم همین فرایند را ادامه دهیم، نیاز به حمایت‌های مالی داریم. از سوی دیگر این مراکز اتاق‌های قرنطینه خاص تهیه و مواد بهداشتی خریداری می‌کنند. تردد بین محل اقامت و مراکز درمانی مددجویان ما که درگیر بیماری می‌شوند هزینه زیادی را در پی دارد. البته دولت تاکنون تلاش کرده اما این تلاش‌ها کافی نیست و باید حمایت‌های مالی بیشتر و ویژه‌تری صورت گیرد، چراکه معلولان و سالمندان در نزد ما امانت هستند و باید از آنها مراقبت کنیم که ملزومات خاص خود را دارد.»

بهزیستی حدود 2 هزار و 530 مرکز نگهداری روزانه و شبانه‌روزی دارد که تا اواسط تیرماه 104 مرکز به ویروس آلوده شده و نزدیک هزار و 333 نفر از افرادی که در این مراکز نگه‌داری می‌شدند به این ویروس مبتلا شده‌ و 133 نفر نیز جانباخته بودند. این سازمان به دلیل نگهداری از افراد پرخطری مانند سالمندان پیش از آغاز بیماری کووید19 در کشور، پروتکل‌های بهداشتی سختگیرانه‌ای تهیه و به تمامی استان‌ها ابلاغ کرد. از جمله این مواد این پروتکل‌ها ممنوعیت ملاقات از بیرون برای سالمندان و معلولان ساکن در مراکز و عدم پذیرش مددجوی جدید بود. این تدابیر موجب کنترل بیماری در میان مراکز شد حتی جایی مانند مرکز کهریزک که با شیوع بیماری در وضعیت نگران‌کننده‌ای قرار گرفته بود بلافاصله بیماری کنترل و به وضعیت عادی بازگشت. اما با فروکش کردن بیماری کرونا در ماه‌های میانی بهار برخی از خانواده‌ها که افراد معلول یا سالمند خود را همزمان با شیوع کرونا از مراکز خارج کرده بودند دوباره به این مراکز بازگرداندند. سراج در این رابطه گفت: « یکی از سیاست‌های سازمان بهزیستی این بود که از خانواده‌های ۵۱ هزار نفری که در مراکز شبانه‌روزی نگهداری می‌شدند، درخواست کرد تا در صورت امکان معلول و یا سالمندشان را نزد خود ببرند. خانواده‌ها در درازمدت توانایی نگهداری از سالمندان و معلولان را ندارند و به همین دلیل خانواده‌ها برای بازگرداندن اعضای خود به مراکز بهزیستی مراجعات مکرر داشتند.بهزیستی تلاش کرد که با رعایت پروتکل‌های بهداشتی پذیرش‌ها را از سر گیرد.»

وی افزود: «بسیاری از افراد از طریق احکام قضایی به بهزیستی ارجاع داده می‌شوند و بهزیستی حتی در اوج شیوع کرونا نیز ناچار است سالمندان و معلولانی را که از طریق احکام قضایی به مراکز ارجاع داده می‌شدند بپذیرد. البته اکنون که پذیرش‌ها را با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی آزاد کرده‌ایم، در مناطق قرمز کشور مطلقاً پذیرش آزاد جدید نداریم و در مناطق زرد و سفید نیز محدودیت قائل شده‌ایم. در مراکز نیز باید استانداردهای لازم بهداشتی رعایت و فاصله‌گذاری‌ها اجرا شود و وقتی فردی می‌خواهد به مراکز وارد شود باید آزمایش دهد و نتیجه منفی آزمایش اخذ شود.»

بازگشت مددجویان به مراکز نگهداری

مدیرکل دفتر امور توانبخشی و مراقبتی سازمان بهزیستی یادآور شد: « از زمان شیوع بیماری حدوداً سه هزار نفر به خانواده‌ها تحویل داده شدند ولی به مرور زمان، یعنی بعد از یک تا دو ماه بسیاری از خانواده‌ها مراجعه و خواستار پذیرش سالمند و معلولشان شدند که سیستم مددکاری درخواست آنها را بررسی و از خانواده‌هایی که توانایی نگهداری داشتند خواست که معلول و سالمند خود را در خانه نگه دارند. البته مشکلات موجود موجب شد که پذیرش معلولان و سالمندان را از سر بگیریم.»

وی به خانواده‌ها توصیه کرد: «تا جایی که امکان‌پذیر است کمک کنند تا ورود و خروج به مراکز بهزیستی کمتر شود و مراکز در قالب قرنطینه‌های تعریف شده حفظ شوند. تعداد فوتی‌های مراکز بهزیستی تاکنون نسبت به سال‌های گذشته افزایش نداشته است اما هیچکدام از این مسائل تایید کننده این موضوع نیست که در روزهای آینده دچار مشکل نشویم. همکاران ما طی چهار ماه گذشته دچار خستگی شده‌اند و گاهی حتی برای جایگزین کردن نیروها دچار مشکل می‌شویم. هر مراقب، مددیار و مادریاری را نمی‌توانیم به مراکز شبانه‌روزی بفرستیم و افراد باید آموزش دیده و تجربه و مهارت لازم را داشته باشند.»

سراج ادامه داد: «در حال حاضر شرایط در بسیاری از استان‌های کشور قرمز است؛ می‌توان مددجویان را در مراکز قرنطینه کرد اما برای پرسنل نمی‌توان چنین کاری کرد. با تردد پرسنل به خانه‌هایشان نیز امکان انتقال بیماری به داخل مراکز وجود دارد. مراکز نگهداری از سالمندان و معلولان بهزیستی بر اساس گزارش‌های وزارت بهداشت جزء مراکز پرخطر محسوب می‌شود اگر به نحو احسن مسائل بهداشتی در آنها مراعات نگردد هر لحظه ممکن است این بیماری به این مراکز سرایت کند.»

وضعیت عادی در مراکز تهران

امین شاهرخی، مدیرکل بهزیستی استان تهران نیز در گفت‌و گو با سپید با اشاره به اوج دوباره کرونا در کشور و به ویژه در تهران اظهار کرد: « استان‌ها تابع استانداری هستند و آنها نیز بر اساس وضعیت خود تصمیم‌گیری می‌کنند. در این راستا آخرین ابلاغیه ما ناظر بر شیفت‌بندی پرسنل مراکز بوده است.»

وی افزود: « پیش از شیوع کرونا ابلاغیه‌های خود را به مراکز دادیم و نظارت‌های سخت‌گیرانه‌ای را در این رابطه اعمال کردیم. در حال حاضر نیز که بیماری به اوج خود بازگشته است همین کار را دوباره در دست اجرا داریم. لغو پذیرش‌های جدید، لغو ملاقات‌ها، لغو تجمعات در قالب جشن‌ها و گلریزان‌ها، ممنوعیت سرو غذا در سالن‌های غذاخوری مراکز از جمله این اقدامات است که دوباره آنها را از سر گرفته‌ایم.»

شاهرخی بیان کرد: در مورد مراکز دیگر مانند مهدکودک‌ها نیز علی‌رغم داشتن پروتکل‌های بهداشتی هنوز خانواده‌ها رغبتی برای ثبت نام کودکان خود در آنها ندازند، لذا بسیاری از این مراکز نیز تصمیمی به بازگشایی ندارند.»

مدیرکل بهزیستی استان تهران با اشاره به نظارت سختگیرانه بر اجرای پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های بهداشتی در مراکز نهگداری از سالمندان و معلولان گفت: « خوشبختانه این موضوع موجب شده است که تا شیب افزایشی غیر قابل پیش‌بینی بیماری در این مراکز مشاهده نشود. وضعیت در حال حاضر در این مراکز مرتبط با بهزیستی عادی است.»

وضعیت مراکز توانبخشی

به گزارش سپید، با شیوع کرونا، بسیاری از مراکز توانبخشی به دلیل خطر ابتلا و انتقال بیماری کرونا تعطیل شدند این موضوع موجب شد تا هم نگرانی برای افراد معلول به وجود بیاید و هم اینکه آینده این مراکز نیز تهدید شود.

مجید بهروزی نیا، رئیس هیئت مدیره انجمن عالی مراکز توانبخشی غیردولتی معلولین کشور گفت: «مراکز روزانه و شبانه توانبخشی غیردولتی به دلیل مشکلات اقتصادی عدیده و نداشتن توجیه اقتصادی برای ادامه فعالیت در حال تعطیلی هستند و باید برای جلوگیری از این اتفاق برنامه‌ریزی شود. در حال حاضر در چهلمین سال تاسیس سازمان بهزیستی کشور قرار داریم و یکی از حوزه‌های فعالیت این سازمان، حوزه توانبخشی است. وظایف در حوزه توانبخشی به مراکز و موسسات توانبخشی غیر دولتی سپرده شده و در این حوزه به گروه‌های هدف سازمان یعنی معلولین جسمی و حرکتی، معلولین ذهنی، حسی شامل نابینایان، ناشنوایان، کم بینایان و افراد کم شنوا، سالمندان و بیماران مزمن روانی خدمات ارائه می‌شود. در حال حاضر اکثر مراکز توانبخشی در سراسر کشور، غیردولتی و تحت نظر سازمان بهزیستی کشور هستند. روند تعطیلی مراکز در شهر تهران اکنون آغاز شده و اگر شرایط این چنین ادامه پیدا کند، شاهد تعطیلی بسیاری از مراکز در سراسر کشور خواهیم بود.»

فعالیت محدود مراکز توانبخشی

شاهرخی در رابطه با مراکز توانبخشی و لزوم فعالیت‌ آنها برای آینده خود و بهبود وضعیت معلولانی که با این مراکز سرو کار دارند، گفت: « تعدادی از مراکز روزانه توانبخشی که حضور آنها برای پیشگیری از افزایش معلولیت‌ها لازم است بازگشایی کرده‌ایم و پروتکل‌های بهداشتی برای پذیرش محدود افراد توان‌خواه به آنها ابلاغ شده است. اما به دلیل نگرانی خانواده‌ها از این مراکز نیز مانند مهدکودک‌ها استقبالی نمی‌شود.»

وی به خانواده‌هایی که معلولی در خانه دارند پیشنهاد داد: « با هماهنگی تراپیست خود، آموزش‌های لازم را از تراپیست برای مددجوی خود گرفته و آن را در منزل اجرا کنند یا از حضور تراپیست در خانه استفاده کنند چرا که فیزیوتراپی برای این افراد لازم است.»