نمونه‌برداری از موادغذایی مشکوک و پرخطر در نوروز
به گزارش سپید، با توجه به نقش مدیریت مهندسی بهداشت محیط و کنترل عوامل محیطی در پیشگیری از همه‌گیری و اپیدمی بیماری‌های واگیردار به ویژه کنترل پروتکل‌های بهداشتی در راستای کنترل بیماری کووید۱۹ و سایر بیمارهای منتقله از عوامل محیطی به ویژه آب و غذا و کاهش بار بیماری‌های غیرواگیر با کنترل نمک و روغن به عنوان هدف بلند مدت ارتقای سطح سلامت جامعه، اجرای برنامه مدیریت مهندسی بهداشت محیط در زمان‌های درگیری با بیماری‌های مرتبط و همچنین در ایام خاص می‌تواند باعث کاهش بار بیماری‌های مرتبط باشد و در قطع زنجیره انتقال موثر باشد.
با توجه به اینکه بیش از یک سال است که تمامی کشورهای جهان درگیر پاندمی کووید۱۹ و مدیریت کرونا هستند و همچنین با توجه به نزدیک شدن تعطیلات نوروزی و بر اساس آخرین مصوبه ستاد مقابله با کرونا در خصوص مدیریت محدودیت‌های هوشمند تردد در مناطق زرد و آبی با رعایت پروتکل منع تردد احتمال افزایش مسافرت و تردد نسبت به سال قبل در حد اندک هم وجود دارد. بنابراین به منظور اعمال مدیریت مهندسی بهداشت محیط در نظارت عوامل محیطی در راستای کنترل بیماری‌های مرتبط به ویژه بیماری کووید۱۹ با اولویت مراکز و اماکن پر تردد دستورعمل اجرایی با اولویت نظارت بر مراکز و اماکن پرتردد، نظارت کنترل رفتارهای پرخطر در راستای مدیریت بیماری کووید۱۹ و نظارت برسامانه‌های آبرسانی، از ۲۵ اسفند ماه امسال لغایت ۱۵ فروردین ماه سال آتی با حضور فعال بازرسین بهداشت محیط مجهز به تجهیزات پرتابل سنجش و نمونه‌برداری از آب، مواد غذایی و سطوح از ۸ صبح تا ۸ شب در ساعت‌های اداری و غیر اداری و روزهای تعطیل اجرا می‌شود.
هماهنگی و مشارکت‌های بین بخشی و برون بخشی، آموزش و اطلاع رسانی عمومی، پایش، نظارت و بازرسی و گزارش‌دهی از مهم‌ترین اهداف این برنامه نوروزی است.
نظارت و تشدید بازرسی بهداشت محیطی از کلیه اماکن عمومی تحت پوشش با در نظر گرفتن اولویت اماکن حساس از قبیل سرویس‌های بهداشتی عمومی داخل شهری و بین راهی، اماکن بین راهی، مهمانسراها، هتل، متل، مسافرخانه، زائرسرا و اقامتگاه‌ها، پارک‌ها، تفرجگاهها، جایگاه‌های سوخت، پاساژها و مراکز خرید، آرایشگاه‌ها، وسایط حمل و نقل عمومی درون شهری و برون شهری و پایانه‌ها، فرودگاه‌ها، ایستگاه‌های راه آهن و کلیه مراکز تجمعی با تاکید بر اجرای پروتکل‌های بهداشتی، به ویژه کنترل نقاط حساس محیطی مثل آسانسورها از نظر تهویه داخل آسانسور و ترجیحاً استفاده از صفحه کلید سنسوردار چشمی جهت عدم ارتباط مستقیم دست با دکمه‌های آسانسور در مراکز و اماکنی که از آسانسور استفاده می‌کنند به ویژه در مراکز اقامتی، مجتمع‌های رفاهی و مراکز درمانی و کلینیک‌ها به منظور جلوگیری از انتقال بیماری‌های عوامل محیطی از جمله کووید۱۹رعایت فاصله گذاری‌های اجتماعی، استفاده از ماسک، موارد بهداشت فردی، ابزار و تجهیزات و بهداشت ساختمان، تهویه مطلوب، آب مصرفی و دفع صحیح پسماند و فاضلاب، نظافت عمومی و عدم استعمال دخانیات در دستور کار بازرسان بهداشت محیط است.
توجه ویژه به استفاده از اپلیکیشن ماسک توسط مراکز اقامتی و پایانه‌های مسافربری زمینی، هوایی و دریایی برای مسافران و مشتریان ضروری است. همچنین نظارت و تشدید بازرسی بهداشت محیطی بر ترمینال‌های مسافربری، ایستگاه‌های راه‌آهن، فرودگاه‌ها، اتوبوس‌ها و قطارهای مسافربری و... با تاکید بر اجرای پروتکل‌های بهداشتی مدیریت بیماری کووید۱۹، رعایت ظرفیت ۵۰ درصد در اتوبوس‌ها، قطارها و کشتی‌های مسافربر و ظرفیت ۶۰ درصد در هواپیماها، داشتن تهویه مطلوب، رعایت فاصله گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک، عرضه مواد غذایی سالم، دقت در حفظ ایمنی موادغذایی، بهداشت فردی شاغلین مرتبط با تهیه و توزیع موادغذایی، استفاده از آب شرب و یخ مورد تایید با اولویت استفاده از آب بسته‌بندی شده یکنفره در وسایط نقلیه عمومی مسافربری، نظافت عمومی، نظافت سرویس‌های بهداشتی، بهداشت ابزار و تجهیزات (پتو، ملحفه و استکان و لیوان مورد استفاده در قطارها) و کنترل و کاهش استعمال دخانیات از جمله قلیان در اماکن و مراکز فوق از نکات حائز اهمیت است. همچنین نظارت و بازرسی بهداشت محیطی و کنترل پروتکل‌های بهداشتی از استخرهای شنا و مراکز تفریحی آبی در مناطقی که مجاز به فعالیت هستند ضروری است.
در این گزارش آمده است: «نظارت و بازرسی بهداشتی از کلیه مراکز تهیه، توزیع، عرضه و فروش موادغذایی با اولویت مراکز حساس در ایام مذکور از جمله مراکز بین راهی، سلف سرویس، رستوران، رستوران سنتی، چلوکبابی، سفره خانه، آشپزخانه مرکزی، کترینگ، کبابی، اغذیه فروشی، عمده فروشی‌ها، میادین میوه و تره بار، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و سوپر مارکت‌ها و سایر مراکز عرضه موادغذایی در بازارهای موقت مانند بازارهای هفتگی، فصلی و روز بازارها در صورت فعال بودن با توجه به رنگ‌بندی و مراکز تولید، عرضه و سرو شیرینی، قنادی و کارگاه تولید شیرینی، فروشگاه آجیل، خشکبار و نانوایی‌ها، مجتمع‌های خدمات رفاهی بین راهی و نظایر آن، با تاکید بر اجرای پروتکل‌های بهداشتی، رعایت فاصله‌گذاری‌های اجتماعی، استفاده از ماسک، موارد بهداشت فردی، ابزارکار، بهداشت و سلامت موادغذایی و بهداشت ساختمان با اولویت تهویه مناسب، آب مصرفی، دفع صحیح پسماند و فاضلاب، کنترل دخانیات و نظافت عمومی محل در صورت مجاز بودن فعالیت ضروری است. کنترل و نظارت و بازرسی بهداشت محیطی وسایط حمل و نقل موادغذایی به ویژه وسایط حامل موادغذایی بالقوه خطرناک درخصوص رعایت موازین بهداشتی و حفظ سالمت مواد غذایی اهمیت ویژه‌ای دارد.»
شیوه نظارت و کنترل بهداشت موادغذایی با اولویت موادغذایی حساس
ساماندهی فعالیت دستفروشان موادغذایی و جلوگیری از فروش موادغذایی بالقوه خطرناک و موادغذایی فاقد بسته‌بندی، فاقد مجوز بهداشتی و تاریخ مصرف معتبر به صورت دستفروشی با مشارکت سازمان‌های مرتبط.
نظارت بر توزیع سالاد و سبزی خام در کلیه مراکز طبخ و تهیه موادغذایی و اغذیه فروشی‌ها به طوری که مراحل سالم‌سازی بطور کامل رعایت شود و ترجیحاً از سبزیجات بسته‌بندی دارای پروانه ساخت استفاده گردد.
سنجش پرتال عوامل محیطی مرتبط از جمله آلودگی سطوح، آلودگی انگشتان و دستان شاغلین ارائه دهنده خدمات به ویژه تهیه و توزیع کنندگان مواد غذایی، سنجش PH و نمک خمیر و نان و سنجش کهنگی روغن و بررسی و دریافت نتایج نمونه‌برداری موادغذایی سنتی و صنعتی که توسط مدیر/کارفرما/متصدی واحد مربوطه طبق ماده ۲۴ و ۲۵ آیین نامه انجام گرفته است و نمونه‌برداری مشکوک و تصادفی حسب نیاز (ارائه نتایج نمونه‌برداری انجام شده توسط واحد صنفی طبق فرمت آماری مرتبط مورد انتظار است.)
نظارت بر استفاده ظروف یکبار مصرف در توزیع انواع مواد غذایی متناسب با نوع آن‌ها (نظیر استفاده از ظروف یکبار مصرف با اولویت ظروف بر پایه گیاهی در درجه اول و آلومینیومی در اولیت بعدی برای موادغذایی با دمای بالای ۶۰ درجه تاکید و توجه شود)
نظارت بر استفاده از ظروف و تجهیزات مناسب در تهیه و طبخ و عرضه غذا بویژه استفاده از تجهیزات پخت.
توجه ویژه به نظارت بر تهیه و توزیع شیرینی سنتی با اولویت استفاده از مواد اولیه سالم و بهداشتی از جمله استفاده از رنگ‌های طبیعی دارای مجوز قانونی و خامه پاستوریزه، تخم مرغ نشان‌دار و تخم مرغ‌های بسته‌بندی شده ترجیحاً تخم مرغ مایع پاستوریزه، شیر استریلیزه یا پاستوریزه و جعبه‌های شیرینی بهداشتی (دارای مهر استاندارد و پروانه ساخت)و کنترل عدم استفاده از رنگ غیرمجاز.
توجه ویژه به کنترل روغن در تهیه غذا و به خصوص شیرینی در قنادی‌ها با کمک دستگاه‌های سنجش پرتابل
توجه ویژه به میزان نمک مصرفی در غذا و استفاده از نمک تصفیه شده تبلور مجدد یددار و عدم استفاده از سنگ نمک در تهیه غذا
توجه ویژه به عدم استفاده از افزودنی‌های غیر مجاز و همچنین با اولویت رعایت بهداشت فردی و تجهیزاتی در نانوایی‌ها
توجه ویژه به ایمنی مواد غذایی ازجمله میزان و نوع نمک، میزان و نوع روغن و مواد اولیه سالم مورد استفاده در تهیه غذا و کنترل و اندازه گیری دمای غذا در حال پخت و سرو و نگهداری شده و همچنین بارمیکروبی سطوح با توجه به تجهیزات پرتابل در اختیار در کلیه مراکز طبخ مواد غذایی
توجه ویژه به ساماندهی عرضه محصولات دخانی و ممنوعیت استعمال و تبلیغات دخانیات در اماکن
انتظار می‌رود موادغذایی پرخطر مانند سالاد و سبزی خام (از نظر میکروبی و انگل)، شیرینی، کباب، همبرگر، نان، محصولات لبنی سنتی پسته و کلیه موادغذایی و فراورده‌های سنتی و دست‌ساز که حاوی موادغذایی بالقوه خطرناک هستند در اولویت نمونه‌برداری توسط متصدی/مدیر/کارفرما به عنوان نمونه خوداظهای و همچنین موارد مشکوک و تصادفی توسط همکاران قرار بگیرند، دقت کنید که محل برداشت نمونه موادغذایی آماده مصرف است و نمونه‌های آزمایش پیشنهاد شده برای هر نوع ماده غذایی در اولویت هستند و انجام سایر آزمایشات مورد نیاز حسب مورد و براساس نظر کارشناسی است.
بازرسی و نظارت بر سامانه تامین آب آشامیدنی و ارزیابی ریسک و در صورت بالا و یا خیلی بالا بودن ریسک ارزیابی شده، نواقص بهداشتی و مخاطرات احتمالی به سازمان‌های متولی تامین آب اعلام و پیگیری لازم تا کاهش ریسک صورت می‌گیرد. همچنین کنترل کیفی آب آشامیدنی به صورت فعال، در صورت وجود مشکلاتی از قبیل نامطلوب بودن میزان کلر آزاد باقیمانده، کدورت و مشاهده آلودگی میکروبی فورا به سازمان‌های متولی تامین آب گزارش و پیگیری لازم تا رفع مشکل انجام می‌شود.
کنترل مراکز و اماکن از نظر ممنوعیت استعمال و عرضه دخانیات به ویژه قلیان و برخورد قانونی لازم است. از طرفی برخورد قانونی لازم با عرضه و استعمال دخانیات در مراکز عرضه مواد غذایی به ویژه در مراکز عرضه مواد غذایی فعال در پارک‌ها و تفرجگاهها و توجه به ممنوعیت تبلیغات دخانیات بر اساس دستورالعمل ابلاغی از تاکیدات ویژه وزارت بهداشت است.
بنابر اعلام مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، گفتنی است از روز شروع برنامه کلیه فعالیت‌های همکاران مستقر در ستاد و مراکز جامع خدمات سلامت تابعه در صبح و عصر تحت عنوان اجرای «برنامه مدیریت بهداشت محیط در سلامت نوروزی با اولویت مدیریت کنترل بیماری کووید۱۹ در نوروز ۱۴۰۰» ثبت می‌شود.
همچنین ثبت فعالیت کارشناسان ممیزی فعال در دفاتر خدمات سلامت در طول برنامه نیز تحت عنوان برنامه مذکور خواهد بود.
