مراجعه 80 درصد بیماران مبتلا به کرونا به مطب‌ها
برخلاف تصور رایج، اغلب بیماران مبتلا به کرونا در گام اول به بیمارستان‌ها مراجعه نمی‌کنند، بلکه این روزها مطب‌ها به نخستین پناهگاه این بیماران بدل شده‌اند. این موضوع هم نکات مثبت و هم نکات منفی متعددی دارد. نکته مثبت آن را می‌توان مرجعیت جامعه پزشکی شاغل در مطب‌ها دانست که مردم برای درمان یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های قرن به مطب‌ها مراجعه می‌کنند و به پزشکان شاغل در مطب‌ها اعتماد کامل دارند.
نکته مثبت دیگر این است که خیلی از همین مراجعات به مطب‌ها موجب درمان سرپایی بیماران مبتلا به کرونا می‌شود. یعنی خیلی اوقات، پزشک ضمن درمان سرپایی به بیمار مبتلا به کرونا توصیه می‌کند که در منزل، قرنطینه باشد و فرآیند درمان را طی کند. همین اتفاق باعث شده است که حجم زیادی از مراجعات به بیمارستان‌ها کاهش یابد و ظرفیت تخت‌های بستری نیز به بیماران حاد مبتلا به کرونا برسد. اگر مراجعه بیماران مبتلا به کرونا به مطب‌ها اتفاق نمی‌افتاد، قطعا میزان اشغال تخت‌های بستری نیز بسیار افزایش پیدا می‌کرد.
نکته منفی این موضوع را هم شاید بتوان به خطر افتادن سلامت پزشکان شاغل در مطب‌ها دانست. به هر حال بیماری که احساس می‌کند به کرونا مبتلا شده است و در وهله اول به مطب مراجعه می‌کند، همان بیمار می‌تواند بیماری را به پزشک هم منتقل کند. اگر هم بیمار بدون علایم کرونا به مطب مراجعه کند که وضع برای پزشک بسیار بدتر می‌شود. در این حالت چون بیمار علایمی از کرونا ندارد، ممکن است پزشک شاغل در مطب، پروتکل‌های بهداشتی را کمتر رعایت کند و در نتیجه احتمال ابتلای پزشکان شاغل در مطب‌ها به ویروس کووید 19 بسیار بالاتر می‌رود.
به همین دلایل است که مسئولان سازمان نظام پزشکی در چند روز اخیر بارها بر افزایش رعایت پروتکل‌های حفاظتی در مطب‌ها تاکید کرده‌اند تا پزشک به عنوان نیروی اصلی مقابله با کرونا، خودش درگیر این بیماری مهلک نشود. همچنین مسئولان هشدار داده‌اند با مطب‌هایی که پروتکل‌های بهداشتی را رعایت نکنند، برخورد قانونی خواهد شد که در چند مورد هم برخی مطب‌های متخلف، تعطیل شده‌اند.
ضرورت جدی گرفتن پروتکل‌های بهداشتی در مطب‌ها
برخی از اعضای جامعه پزشکی در مطب خود به بیماری کرونا مبتلا شده‌اند و همچنان تبعات این بیماری را تحمل می‌کنند.
انوش برزیگر، رئیس سازمان نظام پزشکی رشت و عضو شورای عالی نظام پزشکی کشور از جمله همین پزشکان است که به گفته خودش در مطب به بیماری کرونا مبتلا شده است و همچنان نیز مراحل درمان دیالیز را می‌گذراند.
او در ادامه بر اهمیت رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مطب‌ها تاکید می‌کند و به سپید می‌گوید: «ماسک زدن در مطب توسط بیمار و پزشک، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، استفاده از محلول‌های الکلی برای شستشوی سطوح و استفاده از گان و شیلد باید جدی گرفته شود. البته با رعایت همه این موارد نیز احتمال مبتلا شدن پزشک به کرونا به صفر نمی‌رسد، اما تا حد زیادی امکان ابتلای پزشک به کرونا کاهش پیدا خواهد کرد.»
برزیگر خاطرنشان می‌کند: «در این بین، باید رسانه‌ها و نهادهای فرهنگ‌ساز نیز آموزش به بیماران را جدی بگیرند و به مردم درباره ضرورت رعایت پروتکل‌های بهداشتی در همه اماکن و بخصوص در مطب‌ها آموزش بدهند. پزشکان هم باید اصل خودمراقبتی در مطب‌ها را رعایت کنند تا به کرونا مبتلا نشوند. پزشک باید در نظر داشته باشد که در صورت ابتلا به کرونا مشخص نیست که چه تبعات و عوارضی در انتظار پزشک خواهد بود.»
رییس شورای هماهنگی نظام پزشکی‌های استان گیلان تاکید می‌کند: «تهیه اقلام محافظتی مختلف برای ویزیت بیماران نیز هزینه دارد. این هزینه‌هایی که به پزشک تحمیل می‌شود، از سوی بیمه‌ها دیده نمی‌شود. در این شرایط انتظار می‌رود که مسئولان برای تامین این اقلام ضروری به جامعه پزشکی کمک کنند. حمایت از جامعه پزشکی در شرایط سخت کرونا در نهایت به نفع سلامت بیماران نیز تمام خواهد شد. اینها موارد مهمی است که در صورت رعایت مردم، پزشکان و مسئولان، می‌توانیم با قدرت بیشتری به مقابله با بیماری کرونا بپردازیم.»
تشدید نظارت‌های بهداشتی؛ مطب‌های متخلف تعطیل می‌شود
آمار مراجعه بیماران مبتلا به کرونا به مطب‌ها بسیار زیاد است. محمد جهانگیری، معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی کشور با تاکید بر لزوم باز بودن مطب‌ها در سطح کشور، تاکید می‌کند: «در حال حاضر ۸۰ درصد بیماران مبتلا به کرونا به مطب‌ها مراجعه می‌کنند و فعال بودن این اماکن به افزایش آرامش مردم کمک می‌کند. از طرفی منجر به درمان بهتر نیز خواهد شد. در عین حال، عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی در تمام مطب‌ها اتفاق نمی‌افتد. باید گفت در بعضی از مطب‌ها پروتکل‌ها خوب اجرا نمی‌شود. پروتکل‌های بهداشتی لازم برای مطب‌ها را ما در اردیبهشت ماه ابلاغ کردیم و پیگیر اجرای آن هستیم.»
او با اشاره به تشدید نظارت‌ها برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مطب‌ها یادآور می‌شود: «امروز که شاهد اوج‌گیری این همه‌گیری در کشور هستیم، نیازمند پیگیری بیشتری در مرحله اجرای پروتکل‌های بهداشتی در مطب‌ها هستیم. این در حالی است که حتی در سطح جامعه هم پروتکل‌هایی داشتیم که رعایت نشد. الان از نظر اجرایی سطح پروتکل‌ها را بالاتر بردند. بعضی از مطب‌ها را که رصد کردیم، متوجه شدیم پروتکل‌ها به خوبی اجرا می‌شود. مثلا در مطب‌های دندانپزشکی، اوضاع مطلوب‌تر است، چون امکان ابتلا و خطر در این مطب‌ها بسیار بالا است و پروتکل‌ها هم آنجا سخت‌گیرانه‌تر انجام می‌شود.»
جهانگیری تصریح می‌کند: «همکاران ما در مطب‌ها تعداد بیماران ویزیت شده را به نصف کاهش دادند تا امکان رعایت پروتکل‌ها فراهم شود. حتی بعضی جاها تعداد بیماران از نصف هم کمتر شده است. به طور مثال برای هر بیمار که یک ساعت زمان نیاز است، یک ساعت و نیم اختصاص می‌دهند تا نیم ساعت برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی صرف شود. در بعضی از مطب‌ها که تعداد مراجعان بیشتر است و رعایت پروتکل‌ها سخت‌تر خواهد بود، در نظارت و اجرای آن باید توجه بیشتری اتخاذ شود. موضوع دیگر همراهان بیمار هستند که گاهی یک بیمار یک الی دو نفر را همراه خود دارد که در این شرایط باید پروتکل‌های بهداشتی رعایت شود. همکاران پزشک ما برای عدم حضور همراهان در سالن انتظار مطب‌ها، انتظار همکاری دارند.»
معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی یادآور می‌شود: «یکی از نکات مهم در این باره رعایت نوبت‌دهی است، چون نظم در نوبت‌دهی‌ها منجر به رعایت بخشی از پروتکل‌ها خواهد شد. ما هم از مردم و هم از پزشکان درخواست داریم تا در این مورد رعایت بیشتری کنند، زیرا با گسترش شیوع بیماری، مراجعه به مطب‌ها بیشتر شده است. بنابراین باید برای مطب‌ها تسهیلات بیشتری را در نظر بگیریم و همینطور از مردم خواهش کنیم تا رعایت بیشتری داشته باشند.»
این مقام مسئول با اشاره به برخوردهای قانونی با مطب‌هایی که پروتکل‌های بهداشتی را رعایت نمی‌کنند، یادآور می‌شود: «پلمپ شدن بعضی از مطب‌ها در رابطه با عدم رعایت پروتکل‌ها جزو همان برخوردهایی است که باید با متخلفان صورت گیرد. در این موضوع حتی اگر لازم باشد به بازبینی پروتکل‌ها دست خواهیم زد. همین حالا هم برای هر ساعت ویزیت، تعداد بیمار مشخص کردیم. در این راستا، بسته شدن مطب‌ها در سطح کشور به دلیل رعایت نشدن پروتکل‌های بهداشتی، چند مورد بیشتر نبوده است. نکته مهم این است که سطح اول مراجعه‌ها به مراکز درمان حتی در بین بیماران مبتلا به کرونا به مطب‌ها بوده است. با توجه به شیوع بالایی که اتفاق افتاده است، تقریبا ۱۰ تا ۱۵ درصد این بیماران به حوزه بستری مراجعه می‌کنند و بقیه به مطب‌ها مراجعه می‌کنند که اکثرشان بهبود می‌یابند. در این صورت دیگر خیلی از هزینه‌ها وجود نخواهد داشت.»
جهانگیری ادامه می‌دهد: «در نظر بگیرید که هر روز پزشک در مطب نشسته است و چندین بیمار مشکوک به کرونا به او مراجعه می‌کنند. در این شرایط نیاز است که سیستم‌های مراقبتی را برای او افزایش دهیم، چون اگر بیمار مبتلا به کرونا را در بیمارستان نپذیریم باید در سطح شهر برود و جایی را برای مراجعه پیدا کند، اما پزشکان در مطب این بیماران را می‌پذیرند. پس در نظر بگیریم که مطب‌ها خط اول ما هستند و در حال حاضر ۸۰ درصد بیماران مبتلا به کرونا به مطب‌ها مراجعه می‌کنند.»
او تصریح می‌کند: «بسیاری از بیماران که به مطب‌ها مراجعه می‌کردند با مشورت ما آرام شدند و یک درمان سرپایی گرفتند و هیچ هزینه‌ای هم برای کشور نداشتند. درصورتی که برخی از آنها آنقدر روحیه خود را باخته بودند که فکر می‌کردند باید هرچه زودتر بستری شوند. باید بدانیم که با شیوع بیشتر بیماری، صف اول خدمت ما خدمات سرپایی و مطب‌ها هستند و ما باید تمهیدات بیشتری برای مطب‌ها در نظر بگیریم. حتی شاید نیاز باشد که سازمان‌های مردم‌نهاد برای نظم‌دهی در بخش نوبت‌دهی مطب‌ها یک همکاری داشته باشند، اما آن پزشکی که مطبش را در اختیار بیماران مبتلا به کرونا قرار داده است، ضمن اینکه باید از او تقدیر شود باید از او حمایت هم شود. سعی ما این است که در این موقعیت خطیر بهترین خدمات را به مردم ارائه دهیم، اما در درجه اول باید خودمان سالم باشیم. ما نیاز داریم تا مطب‌ها فعال باشند، چون تعداد بیماران و شیوع زیاد است و فعال بودن این اماکن به افزایش آرامش مردم کمک می‌کند. از طرفی منجر به درمان بهتر نیز خواهد شد.»
جهانگیری خاطرنشان می‌کند: «نکته مهم این است که این رعایت فقط قرار نیست توسط پزشکان انجام شود. یکی از موارد مهم، مراجعه‌کنندگان هستند. بیماران برای مراجعه به خیلی از متخصصان از شهرستان‌ها می‌آیند. مردم باید سیستم نوبت را رعایت کنند. هرچند درمان به تاخیر افتاده است و ما نگرانی برای سایر بیماری‌ها هم داریم. در این راستا حتما نظارت‌ها را تشدید خواهیم کرد، اما باید از همه ظرفیت‌ها استفاده کنیم.»
او یادآور می‌شود: «معیار سنجش مطب با بقیه اقشار متفاوت است. زیرا همه افراد مراجعه کننده یا مشکوک به کرونا بوده یا بیمار هستند. در نتیجه این مکان‌ها ممکن است آلوده‌ترین مکان باشد. باید از تمام ظرفیت‌ها استفاده شود و نمی‌توانیم براحتی مطب را پلمپ کنیم. منشی پزشک به جز خواهش از مراجعه‌کنندگان نمی‌تواند کار دیگری انجام بدهد. نکته اصلی این است که باید از ظرفیت‌های فعال استفاده کنیم. بازنگری بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی نیز در دستور کار است.»
خودمراقبتی، نیاز امروز جامعه پزشکی در مواجهه با کرونا
بسیاری از مسئولان جامعه پزشکی از پزشکان خواسته‌اند که در ایام کرونا، رعایت پروتکل‌های بهداشتی را جدی بگیرند. محمدرضا ظفرقندی، رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور هم در نامه‌ای از جامعه پزشکی درخواست کرد که با توجه به اوج‌گیری مجدد ویروس کرونا در کشور، ضوابط بهداشتی و اصول حفاظتی در مطب‌ها و دفاتر کار را بیشتر مورد توجه قرار دهند.
در این نامه آمده است: «با توجه به اوج گیری مجدد بیماری کرونا و مواجهه بیش از پیش بیماران با جامعه فداکار و ایثارگر پزشکی کشور در مطب‌ها، دفاتر کار و بیمارستان‌ها که امروز خطوط مقدم این عرصه هستند و همچنین از آنجا که حفظ سلامت همکاران ارجمند و امکان ادامه خدمت به بیماران نیازمند در شرایط بحرانی موجود، اولویت قطعی سازمان نظام پزشکی است، خواهشمند است ترتیبی اتخاذ فرمایید که رعایت ضوابط بهداشتی و اصول حفاظتی در مطب‌ها و دفاتر کار بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و نظارت دقیق و اجرایی ضوابط برای جلوگیری از اشاعه بیماری، مدنظر و عمل قرار گیرد.»
با توجه به اهمیت رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مطب‌ها باید علاوه بر اینکه نظارت‌های بهداشتی بر مطب‌ها تشدید شود، شرایطی هم فراهم شود که اقلام محافظتی با هزینه‌ای معقول در اختیار جامعه پزشکی قرار بگیرد. اینکه 80 درصد بیماران مبتلا به کرونا به مطب‌ها مراجعه می‌کنند، آمار بسیار قابل تاملی است که نشان می‌دهد اگر پروتکل‌های بهداشتی در مطب‌ها رعایت نشود، سلامت بیماران و کادر درمان به شکل جدی به خطر خواهد افتاد.
