تهیه بسته مشاوره سلامت روان برای کادر درمان وخانواده‌های آنان
بهزاد وحید نیا با اشاره به برنامه‌های سازمان بهزیستی در دوران شیوع کرونا در کشور، اظهار کرد: «از روزهای آغاز کرونا در کشور کارگروه تخصصی ویژه مداخلات در بحران شکل گرفت و مراکز مشاوره تلفنی در روزهای تعطیل نیز فعال شد. ضمن اینکه برنامه آموزش ویژه کرونا طراحی شده و سامانه خود ارزیابی روانشناختی نیز تهیه شده و مردم می‌توانند به آن مراجعه کنند و وضعیت روانی خود را در این دوران بسنجند.»
وی از فعالیت 470 تیم محب در پایگاه‌های سلامت اجتماعی خبر داد و گفت: «سه هزار و 991 خانوار از مراکز سلامت روان محلی در حاشیه شهرها و شهرهای کم‌برخوردار خدمات مشاوره‌ای مربوط به کرونا را دریافت کرده‌اند.»
معاون مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی در ادامه با اشاره به استراتژی سازمان بهزیستی، در تحقق اهداف ششگانه مدنظر این سازمان برای ارائه خدمات مشاوره و روانشناسی به افراد جامعه، گفت: «افزایش و امکان دسترسی افراد مختلف جامعه به خدمات روانشناسی استاندارد و استفاده از فناوری‌های روز، ارتقاء سلامت روانی اجتماعی افراد و هماهنگی با دستگاه‌های مختلف در این خصوص، از اهداف مهم این معاونت است و یک نگاه پیوستاری به این موضوع داریم.»
وی با تاکید بر اهمیت توجه به سازمان‌های مردم‌نهاد در ارتقاء سطح سلامت روانی جامعه، اظهار کرد: «ارتقاء منابع، سرمایه‌ها و رویکردها و ارزشیابی مراکز فعال در این حوزه و همچنین مشارکت حداکثری جامعه و توجه به این موضوع، از محورهای اصلی فعالیت ما در حوزه مشاوره و روانشناختی است.»
وحیدنیا بیان کرد: «مشاوره و خدمات روانشناختی در سازمان بهزیستی، تنها مرجع صدور مراکز مشاوره است، در این سازمان افزایش تعاملات با حوزه‌های دیگری که در حوزه سلامت روان و روانشناسی فعالیت می‌کنند مورد توجه قرار گرفت، همچنین تفاهم‌نامه‌هایی با وزارت ورزش و جوانان، نیروی انتظامی و انجمن اولیا و مربیان انجام شده‌اند تا این خدمات توسعه پیدا کنند.»
وحید نیا با اشاره به انجام مشاوره‌های حضوری و غیرحضوری در بخش‌های دولتی و خصوصی، گفت: «در بخش دولتی تقویت ناظران استانی و کشوری برای نظارت بر این مراکز در دستورکار قرار گرفته است. ضمن اینکه در بخش مشاوره غیرحضوری نیز موضوع تسهیل صدور مجوز برای مراکز و ارتقاء توانمندی‌های تخصصی مشاوره دهندگان، از جمله اهداف سازمان بهزیستی است.»
وی همچنین در رابطه با توسعه خدمات مشاوره‌ای تخصصی، نیز گفت: «در 9 محور تخصصی، ارائه خدمات روانشناسی در نظر گرفته و به موضوع ارائه خدمت سلامت محلی نیز دقت شده است.»
ارائه خدمات سلامت روان به آسیب دیدگان حوادث
معاون مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی با اشاره به برنامه غربال سلامت روان، تصریح کرد: «غربالگری اضطراب توسط سازمان بهزیستی طی سال‌های گذشته انجام شد. در نتیجه این غربالگری برنامه محب که مربوط به مداخلات روانی اجتماعی در بلایای طبیعی و بلایای انسان‌ساز مانند تصادف‌های رانندگی و .. است اجرا می‌شود که در این برنامه تیم‌های تخصصی شامل مددکار و روانشناس حضور پیدا می‌کنند.»
وی با بیان اینکه برنامه تحکیم خانواده نیز از سوی معاونت مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی اجرا می‌شود، گفت: «این برنامه نیاز به برنامه‌ریزی ویژه‌ای داشت تا بتواند روش‌ها و تجارب مختلف را اعمال کند. این برنامه شامل آموزش‌های قبل از ازدواج، پنج سال پس از ازدواج و ارتقاء کیفیت خانواده را در بر می‌گیرد.»
وی ادامه داد: «موضوع نیازهای افراد و زوجین در زمان ازدواج که نیازمند هماهنگی بین بخشی بود در تعاملاتی با وزارت بهداشت و شورای عالی انقلاب فرهنگی در دست پیگیری است و تهیه آموزش‌های استاندارد در این حوزه را در دستور کار قرار داده‌ایم.»
وحیدنیا با بیان اینکه در آموزش‌های حین ازدواج افراد آموزش‌های 6 ساعته دریافت می‌کنند، گفت: «این آموزش‌ها کافی نیست اما در کل می‌تواند بنای ایجاد حساسیت نسبت به این موضوع و ایجاد تقاضا از سوی افراد باشد که البته توجه به چارچوب استاندارد و طرح‌ریزی مناسب مورد عنایت قرار گرفته است چراکه بر اساس مطالعات صورت گرفته مداخلات غیر استاندارد با عدم مداخله تقریبا نتایج یکسانی دارد، در نتیجه باید آموزش‌های ارائه شده بر اساس استانداردها صورت گیرد.»
وحیدنیا با بیان اینکه بسته‌های ویژه مشاوره برای زوجین با شرایط معمولی، ریسک متوسط و ریسک بالا و توجه به غربالگری در زمان ازدواج تعریف شده است، گفت: «برنامه ارتقاء کیفیت زندگی خانواده مورد توجه قرار گرفته و آموزش‌های لازم پس از ازدواج شامل بسته‌های ویژه برای 5 سال پس از ازدواج تهیه شده است. نظام تشویقی برای این که افراد نسبت به این موضوع اقبال بیشتری نشان دهند نیز تهیه شده است.»
وی یادآور شد: «برنامه «تصمیم» نیز برای افرادی که در زندگی مشترک خود باقی مانده یا باقی نمانند اجرا می‌شود که در این برنامه مداخلات تخصصی مربوط به زندگی مشترک افراد و مداخلات روانشناسی که منجر به مسالمت‌آمیز بودن روابط خانوادگی می‌شود را ارائه می‌دهیم. ضمن اینکه به موضوع جدایی زوجین و عدم نتیجه دهی مداخلات روانی نیز توجه شده است.»
معاون مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی با تاکید بر توجه این سازمان به موضوع سازگاری زوجین پس از جدایی و ایجاد شرایط مناسب برای کودکان آنها اظهار کرد: موضوع فرزندپروری را در این دوره مورد توجه قرار داده‌ایم و برنامه‌هایی در خصوص افزایش تاب‌آوری اجتماعی، مهارت‌های فرزندپروری و توجه به آموزش دوران نوجوانی نیز انجام شده است.»
تفاوت آسیب‌های روانی با توجه مناطق کشور
وحیدنیا با بیان اینکه در حوزه آموزش خانواده نزدیک به 800 هزار نفر در مرحله پیش و پس از ازدواج تحت پوشش قرار گرفته‌اند، گفت: «برنامه‌های دیگری در قالب آموزش مهارت‌های زندگی و ارتقای آنها نیز اجرا می‌شود. همچنین برای اولین بار موضوع بومی‌سازی مهارت‌های زندگی در کشور آغاز شد، چراکه آسیب‌های اجتماعی در نقاط مختلف با توجه به شرایط آن متفاوت است. در نتیجه آموزش‌هایی برای افزایش مهارت و مدیریت در برابر آسیب‌های اجتماعی ارائه شده است.»
وی بیان کرد: «در موضوع بومی‌سازی مهارت‌های زندگی 70 درصد کار در 3 محور و شامل گروه سنی کودکان، جوانان و بزرگسالان برنامه‌ریزی شده است،: سه محتوا را برای بوم‌سازی مهارت‌های زندگی در نقاط مختلف در نظر گرفته شده و در 24 استان این طرح در حال اجرا است. ضمن اینکه در حوزه مراکز مشاوره نیز نزدیک به 3 هزار و 69 مرکز مشاوره در کشور داریم که در حوزه‌های عمومی و تخصصی ارائه خدمات می‌کنند. به عبارتی وجود این تعداد مراکز یعنی همه افراد در همه استان‌ها و اغلب شهرستان‌ها به این مراکز دسترسی دارند.»
معاون مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی از ارائه خدمات مشاوره‌ای در 47 مرکز مشاوره تلفنی خبر داد و گفت: «در 31 استان خط تلفنی1480 به صورت رایگان خدمات مشاوره‌ای ارائه می‌کند، ضمن اینکه ساماندهی مراکز مشاوره‌ای غیردولتی و تایید صلاحیت فردی، قانونی و علمی آنها نیز مورد توجه قرار دارد.»
وحیدنیا با اشاره به موضوع فعالیت سامانه مشاوره مجازی، یادآور شد: «بحث مشاوره مجازی تحت نظر دولت از گذشته وجود داشته است. ضمن اینکه در موضوع غربالگری اضطراب نیز سال گذشته 54 هزار کودک غربال شده‌اند که 20 درصد آنها موارد مشکوک شناخته شده و نیاز به ارزیابی مجدد داشته‌اند که در ارجاع به متخصصان، 30 درصد کودکان با این اختلال تشخیص داده شده و 7 درصد نیز به صورت ویژه مورد پیگیری مداخله روانی قرار گرفته‌اند.»
وی با اشاره به فعالیت شورای ملی سالمندان و توجه به موضوع سلامت روان این قشر از جامعه، اظهار کرد: «باید برنامه ویژه‌ای را در این خصوص طراحی کنیم تا دوره پیش سالمندی نیز در قالب نظام جامع خدمات و هماهنگ با سایر دستگاه‌ها صورت گیرد که در این مسیر یکی از 9 مرکز، به مشاوره سالمندان اختصاص یافته است.»
معاون مشاوره و امور شناختی سازمان بهزیستی با تاکید بر توجه به موضوع اعتیادهای رفتاری در کشور، اظهار کرد: «اعتیادهای رفتاری طیف وسیع‌تری نسبت به اعتیاد به مواد مخدر و روان‌گردان‌ها دارد. در واقع گستره اعتیاد رفتاری نسبت به آنها وسیع‌تر است و این موضوع می‌تواند پیش زمینه اختلالات بعدی باشد، لذا با تفاهمی که با مرکز ملی مطالعات اعتیاد داشته‌ایم، به موضوع بازی‌ها و فضای مجازی و مدیریت رفتار در آن توجه شده است و برنامه ریزی کردیم تا بتوانیم افرادی متخصص را در این زمینه تربیت کنیم.»
وحیدنیا با اشاره به اجرای برنامه اعتیاد رفتاری، افزود: «آغاز این برنامه رقم خورده و برنامه آموزشی آن در ماه آینده با ارائه آموزش به 20 نفر از افراد آغاز خواهد شد و جدول عملیاتی طرح‌ریزی شده و امیدواریم بتوانیم استانداردهای مراکز مشاوره ویژه این موضوع طراحی شده و در این مراکز اجرا شود.»
وی یادآور شد: «به اعتیاد به بازی‌ها و فضای مجازی به عنوان یک اولویت تمرکز کرده‌ایم، همچنین 29 درصد اختلالات مربوط به کودکان و نوجوانان است که موضوع بیش فعالی در اختلالات حوزه کودکان بیشتر است. ضمن اینکه در حوزه اختلالات مربوط به نوجوانان نیز موضوع ارتباط نوجوانان با والدین و همسالان بیشتر مطرح شده است.»
وی در رابطه با مهم‌ترین آسیب‌اجتماعی ارجاع شده به مرکز مشاوره گفت: «دو میلیون و 800 هزار مشاوره را در سال در بخش دولتی و غیردولتی انجام می‌دهیم. بیشترین تماس‌ها و درخواست‌ها که اکنون وجود دارد، معطوف به مشکلات خانواده در دسته‌بندی‌های متفاوت است. ضمن این که در حوزه اختلال، اختلال اضطرابی بیشترین تماس‌ها را داشته است.»
وی ادامه داد: «در تماس‌های تلفنی مشاوره‌ای که صورت گرفته است 14 درصد تماس‌ها مربوط به اختلالات بوده که 47 درصد این تماس‌ها در حوزه اختلالات مربوط به اضطراب بوده است. ضمن اینکه 86 درصد تماس‌ها مربوط به مشکلات بود که 68 درصد آنها مربوط به مشکلات خانوادگی بوده است و بقیه نیز مربوط به کودک و خانواده، واکنش‌های مربوط به سوگ و مشکلات ارتباطی با سایر افراد خانواده بوده است.»
