امتحانات حضوری مدارس و دغدغه‌هایی از جنس سلامتی
از زمان شیوع کرونا در کشور بیش از سه ماه می‌گذرد و از آن زمان تا کنون فعالیت مدارس با وجود تصمیم‌ها و نظرهای مختلف در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. 27 اردیبهشت‌ماه بود که مدارس به صورت مشروط و اختیاری برای دانش‌آموزان و اجباری برای دانش‌آموزان باز شد. در این راستا قرار شد مدارس پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کرده و دانش‌آموزان تنها برای رفع اشکال به مدارس مراجعه کنند.
آزمون حضوری در کلاس نهم و دوزادهم
اگرچه ترفند بازگشایی مدارس به صورت اختیاری برای دانش‌آموزان تا حدودی به نگرانی‌های والدین پایان داد، موضوع امتحانات مدارس اما نگرانی جدیدی برای والدین به وجود آورده است. با تصمیم وزارت آموزش و پرورش ابتدا قرار است امتحانات پایه نهم به دلیل تاثیر نمرات در هدایت تحصیلی به صورت حضوری اما غیر‌همزمان برگزار شود و آموزش حضوری به دانش آموزان پایه دوازدهم تا 10 خرداد ماه ادامه دارد. حضوری شدن امتحانات پایه‌های نهم و دوازدهم موجب شده است تا خانواده‌های مختلف در رابطه با سلامت فرزندان خود دچار استرس و نگرانی شوند.
به گزارش سپید خسرو ساکی رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش در این رابطه به تسنیم، گفت: «امتحانات هماهنگ پایه نهم حذف شد و امتحانات به صورت مدرسه‌ای برگزار می‌شود یعنی هر مدرسه خود طراحی سوالات و برگزاری امتحانات را برعهده دارد. مطابق پروتکل‌ها امتحانات داخل مدارس برگزار می‌شود و از آنجا که امتحانات پایه‌های هفتم و هشتم غیرحضوری است و این دانش‌آموزان در مدرسه حضور ندارند، بنابراین مدرسه می‌تواند از ظرفیت فضا برای پایه نهم با رعایت فاصله گذاری اجتماعی استفاده کند و مشکلی ایجاد نمی‌شود.
ارزشیابی غیرحضوری
بر اساس این تصمیم آموزش و پرورش همچنین قرار است ارزشیابی پایه‌های هفتم و هشتم دوره اول متوسطه و پایه‌های دهم و یازدهم دوره متوسطه دوم به صورت غیرحضوری برگزار شود. در ارزشیابی غیرحضوری مسئولیت ارزشیابی دانش‌آموز بر عهده معلم است که می‌تواند از روش‌های مختلف مانند مشارکت دانش آموز در فعالیت‌های آموزشی و آموزش‌های مجازی، نتایج ارزشیابی حضوری و ارزشیابی غیرحضوری، پژوهش‌های دانش آموزی مرتبط با دروس و نتایج ارزشیابی تکوینی مستمر در نوبت اول و دوم و پایانی نوبت اول استفاده کند.
ساکی در این رابطه اظهار کرد: «شیوه‌های مختلفی برای ارزشیابی وجود دارد برخی از آنها به صورت حضوری و آزمون مداد کاغذی است و بعضی وقت‌ها می‌توان از روش‌های غیرحضوری استفاده کرد مانند پروژه‌ها، سوالات تحلیلی که به صورت کتاب باز و پژوهشی دانش آموز پاسخ را پیدا می‌کند. همچنین معلمان می‌توانند از روش‌های مختلف مانند مشارکت دانش آموز در فعالیت‌های آموزشی و آموزش‌های مجازی، نتایج ارزشیابی حضوری و ارزشیابی غیر حضوری، پژوهش‌های دانش آموزی مرتبط با دروس و نتایج ارزشیابی تکوینی مستمر در نوبت اول و دوم و پایانی نوبت اول استفاده و نمره دانش‌آموزان را تعیین کنند.»
رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش یادآور شد: «با تصویب شورای مدرسه شروع ارزشیابی پایانی غیرحضوری دانش آموزان پایه‌های هفتم، هشتم، دهم و یازدهم باید طوری برنامه‌ریزی شود که ترجیحاً بعد از 6 خرداد بوده و حداکثر تا نیمه اول تیر ماه 99 به اتمام برسد 80 درصد فرایند آموزشی و تدریس دبیران پیش از تعطیلی کلاس‌ها انجام شده و 20 درصد پایانی در شرایط تعطیلی مدارس انجام گرفته است بنابراین شناخت و ارزشیابی دبیران از دانش آموزان بر این اساس خواهد بود. در طراحی سوالات امتحانات حضوری (تمامی دروس پایه نهم و امتحانات داخلی پایه دوازدهم) این موضوع حتما مورد توجه قرار گیرد.»
کلاس‌اولی‌ها حضوری ارزشیابی می‌شوند
نگرانی‌ها در مورد آزمون مدارس تنها متوجه پایه‌های نهم تا دوازدهم نیست، بلکه نحوه ارزیابی برخی از پایه‌های تحصیلی در دبستان‌ها نیز به نگرانی‌ها دامن زده است؛ ارزیابی کودکان دبستانی به ویژه در پایه اول قرار بوده به صورت غیرحضوری برگزار شود اما رضوان حکیم‌زاده معاون دبستانی و پیش دبستان وزات آموزش و پرورش در این رابطه گفت: «امتحانات دوره ابتدایی حضوری نیست و تاکید ما این است برای کلاس اول با حضور دو یا سه نفر با حفظ پروتکل بهداشتی، به صورت حضوری برگزار شود اما اگر با روش دیگری به اطمینان برسند دانش‌آموز از جهت نوشتاری و خواندنی مهارت لازم را کسب کرده است نیازی به ارزیابی حضوری نیست.»
وی افزود: «درباره کلاس‌اولی‌ها حساسیت بیشتری داریم، در دستورالعمل یک بند خاص برای آنها در نظر گرفتیم تا علاوه بر ارزیابی که معلم انجام می‌دهد و این ارزیابی باید به صورت کتبی باشد تا دانش‌آموز بتواند حروف را بنویسد و بشناسند، مدیر مدرسه هم باید آن را تایید کند.»
حضور 2 یا سه نفر از دانش‌آموزان برای آزمون حضوری و اطمینان از یادگیری نوشتاری برای خانواده‌های مختلف نگران کننده است، آنها نیز همانند والدین دانش‌آموزان دوره نهم و دوازدهم یک نگرانی مشترک دارند؛ «سلامت دانش‌آموزان و خطر ابتلا به کرونا»
سخنان حکیم زاده در حالی موجب نگرانی شده است که هفته قبل محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش در نشست خبری گفت: «ارزیابی در دوره ابتدایی به صورت ارزشیابی توصیفی است که معلمان می‌توانند بدون برگزاری آزمون و با توجه به عملکرد دانش آموزان برای آنها نمره‌ای مناسب درنظر بگیرند.» همانگونه که از این سخن پیدا است حاجی‌میرازیی نامی از پایه اول دبستان نبرده است. وی همچنین در بخش دیگری از نشست خبری خود اظهار کرد: «ظرفیت برگزاری آزمون در سامانه شاد وجود دارد که در صورت مجاز نبودن به برگزاری امتحان به صورت حضوری بتوانیم آزمون‌ها را از طریق بستر مجازی شاد برگزار کنیم.»
حال که چنین بستری در فضای مجازی وجود دارد چه اصراری به برگزاری ارزشیابی به صورت حضوری برای دانش‌آموزان به ویژه دانش‌آموزان پایه اول وجود دارد.
وزیر آموزش و پرورش پیش از این و در تاریخ 31 فروردین‌ماه گفته بود که تا قبل از تعطیلی مدارس به دلیل شیوع کرونا تا 75 درصد محتواهای درسی تدریس شده است؛ وی اظهار کرد: «در ایامی که مدارس باز بود تا 75 درصد محتوای آموزشی و البته در پایه دوازدهم مقداری بیشتر، تدریس شده بود و هم اکنون در شبکه شاد ارزیابی از مجموعه آموخته‌های دانش آموزان تا به امروز انجام خواهیم داد و باقی دوره آموزشی را طبق محتوای هر پایه به پایان می‌رسانیم.»
کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز چندی قبل اعلام کرده بود که تدریس 80 درصد محتواهای آموزشی برای به پایان بردن سال تحصیلی کفایت می‌کند. در همین رابطه سیدحمایت میرزاده سخنگوی این کمیسیون گفت: «معلمان تمام کتاب درسی را حضوری و یا مجازی تدریس کرده اند، نیازی به در نظر گرفتن پیش نیاز برای سال تحصیلی آینده در همه مقاطع نیست. پیش از شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، حدود 80 درصد کتاب درسی توسط معلمان تدریس شده و پس از شروع تعطیلات نیز تدریس و ارتباط معلمان با دانش آموزان قطع نشده است.»
وی با رد این موضوع که عنوان می‌شود بیشتر معلمان نتوانستند همه سرفصل کتب درسی را تدریس کنند، افزود: «مگر اینکه آموزش غیرحضوری را به رسمیت نشناسیم درحالیکه کاملا آموزش غیرحضوری که امروز در فضای مجازی به صورت شبانه روزی و با تلاش مضاعف معلمان آموزش صورت می‌پذیرد، کاملا رسمی است و حتی وقت بیشتر هم از تدریس کننده و دانش آموز می‌گیرد.»
میرزاده در رابطه با برگزاری آزمون‌های مدارس نیز اظهار کرد: «در این خصوص چندین روش پیش روی ماست که بهترین آن واگذاری نحوه برگزاری آزمون و امتحان پایان سال به خود معلمان و مدرسه است. در برخی از دروس نیاز به برگزاری امتحان و آزمون حضوری نیست و می‌توان با اعتماد به شناخت معلم از دانش آموز، نمرات کلاس درسی و آزمون غیر حضوری، نمره دانش آموز را برای پایان سال ثبت کرد.» اگرچه پیش از این نگرانی در مورد مدارس عشایری یا مناطق محروم که دسترسی به آموزش تلویزیونی یا مجازی نداشتند اما این موضوع با برگزاری کلاس‌های حضوری در این مناطق و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی حل شد و خلا آموزش برای این دانش‌آموزان جبران شد، بنابراین می‌توان گفت که ارزیابی‌ها بر اساس آنچه وزیر بهداشت کرده است می‌تواند از طریق شبکه شاد انجام پذیرد و حتی معلمان نیز از همین طریق به ارزیابی کیفی که در سایر پایه‌های تحصیلی انجام پذیر است برای کلاس‌اولی‌ها بپردازند.
پروتکل‌های بهداشتی برگزاری آزمون‌ها
حال که تصمیم وزارت آموزش و پروش به برگزاری آزمون‌های حضوری در پایه‌های نهم و دوازدهم است، پروتکل‌های بهداشتی برگزاری این آزمون‌ها نیز از سوی معاونت تربیت بدنی و سلامت این وزارت‌خانه ابلاغ شده است. بر اساس این پروتکل‌ها «مدت زمان برگزاری امتحانات دانش‌آموزان باید طولانی باشد و همه رشته‌ها در یک روز امتحان ندهند مثلاً یک روز دانش‌آموزان تجربی و روز بعد دانش‌آموزان انسانی باشند. فاصله صندلی‌ها در حوزه‌های امتحانات باید دو متر باشد. مسئول اجرای پروتکل مدیر مدرسه یا رئیس حوزه امتحانات نهایی است، نظارت بر اجرا نیز به مناطق آموزش و پرورش واگذار شده است. رئیس آموزش و پرورش منطقه مسئول اصلی نظارت است و در درون مدرسه نظارت و مسئولیت با مدیر است.»
همچنین برگزاری آزمون در حوزه‌های امتحانی و مراکز آزمون منوط به داشتن امکانات فنی و اجرایی کامل شامل موارد زیر است: «برنامه مدون گندزدایی تمام سطوح دارای امکان تماس زیاد مانند تجهیزات، دستگیره درب‌ها، میز و صندلی، شیر آلات، نرده، پله‌ها، پریز و کلیدهای برق و تمام وسایلی که به طور عمومی و مشترک استفاده می‌شود. تامین صابون مایع و محلول‌های مناسب ضدعفونی کننده دست به مقدار کافی و متناسب، تامین فاصله‌گذاری مناسب و جلوگیری از تجمع در ورود به محل آزمون، تامین فاصله‌گذاری مناسب برای صندلی‌ها در محل آزمون، تهیه تهویه مناسب هوا در محل برگزاری جلسه آزمون، آگاهی همه دانش‌آموزان، معلمان و کارکنان مدارس از احتیاطات لازم در زمان شروع بیماری از طریق ارائه آموزش‌های لازم، ثبت وضعیت سلامت دانش‌آموزان، معلمان و کارکنان در سامنه سلامت وزارت بهداشت.» در ادامه این پروتکل بر اهمیت اطلاع رسانی تکیه و عنوان شده است: «لازم است اطلاع‌رسانی ویژه‌ای در خصوص اقدامات بهداشتی برگزاری امتحانات با هدف پیشگیری و کنترل بیماری کووید 19 و شرایط فاصله‌گذاری اجتماعی با استفاده از تمامی ظرفیت‌های رسانه‌ای و ارتباطی مانند سامانه شاد و سامانه پیامکی صورت پذیرد. پیش از اجرای این پروتکل ارائه آموزش‌های غیرحضوری لازم برای مدیران، کارکنان، کارشناسان، والدین و نیروهای خدماتی در خصوص این پروتکل و سایر دستورالعمل‌های ابلاغی در دستور کار قرار گیرد. نصب تابلوهای اطلاع رسانی مبنی بر اهمیت حفظ سلامت خود و دیگران بر اساس آموزه‌های بهداشتی و همچنین اعلام هشدار در ورودی‌های اصلی به منظور انصراف ورود افراد علامت‌دار و مشکوک دارای سابقه تماس با افراد مبتلا یا تماس با افراد دارای علامت در دو هفته اخیر صورت پذیرد. نصب پوستر و بنرهای آموزشی در تمام مسیر با تاکید بر رعایت اصول فاصله‌گذاری فیزیکی و تاکید بر حفظ سلامت دیگران نیز الزامی است.»
در خصوص آماده سازی مدارس نیز آمده است: «انجام ارزیابی از وضعیت آمادگی بهداشتی مراکز آزمون شرط لازم برای انجام کار است. برای اطمینان از حفظ آمادگی، لازم است چک لیست مربوطه تکمیل شود و گروه نظارت روز قبل از برگزاری آزمون آمادگی بهداشتی حوزه را تایید کنند. نیروی انسانی آموزشی و نظارتی در امور بهداشت از جمله مراقب سلامت در آموزش و پرورش و کارشناس بهداشتی از مرکز خدمات جامع سلامت و خرید خدمات بهداشتی از اشخاص حقیقی و حقوقی تامین شود. نیروی خدماتی آموزش دیده به منظور اجرای برنامه مدون نظافت و ضدعفونی، دفع بهداشتی زباله، نظارت بر وجود صابون مایع با توجه به جمعیت دانش‌آموزان تامین شود .تمهیدات بهداشتی لازم مطابق دستورالعمل‌های ابلاغی وزارت بهداشت شامل تهویه مناسب فضاها، نظافت و ضدعفونی مسیرها، آبخوری، سرویس‌های بهداشتی، دیوارها، کف و سطوحی که توسط افراد زیادی لمس می‌شوند نرده‌ها، دستگیره‌های در و پنجره‌ها، میز و صندلی‌ها قبل و بعد از آزمون و نظارت بر انجام بهینه فرآیند مذکور توسط کارشناسان بهداشت.پوستر نحوه صحیح شستشوی دست باید در تمامی سرویس‌های بهداشتی و بالای هر یک از روشویی‌ها نصب شود. مدرسه لوله‌کشی یا مخزن صابون مایع و سطل زباله دربدار مجهز به کیسه زباله داشته باشد.»
بخش دیگری از پروتکل‌های بهداشتی ابلاغی برای برگزاری آزمون‌های مدارس به نحوه حضور دانش‌آموزان پرداخته و عنوان کرده است: «ضدعفونی دست‌ها قبل از ورود به حوزه امتحان الزامی است لذا باید مواد ضدعفونی کننده برای استفاده به ویژه در ورودی‌ها و خروجی‌ها قرار بگیرد. تمام دانش‌آموزان قبل از ورود به مدرسه دست‌های خود را ضد عفونی کنند .ضدعفونی کردن محل برگزاری امتحان و تجمع مراقبان قبل و بعد از آزمون الزامی است. در مناطق گرمسیری کشور که سیستم‌های سرمایشی و تهویه استفاده می‌کنند فرآیند ضدعفونی باید با تایید و نظارت کارشناس بهداشت انجام شود. در هر مکان یکبار آزمون به عمل آید و در صورت نیاز به تکرار آزمون برای گروه بعدی با فاصله حداقل 2 ساعت پس از ضدعفونی انجام شود. از بزرگترین فضاهای موجود برای انتخاب مرکز آزمون و حضور دانش‌آموزان استفاده شود. چینش صندلی‌ها باید به گونه‌ای باشد که فاصله دو متر بین آزمون دهندگان رعایت شود. در محل‌های آزمون از تحویل گرفتن هرگونه لوازم اضافی مانند تلفن همراه کیف خودداری شود. بنابراین لازم است در این خصوص به والدین و دانش‌آموزان اطلاع‌رسانی شود.»
این پروتکل تصریح کرده است: «درب محل آزمون یک ساعت قبل از امتحان باز می‌شود، لازم است دانش‌آموزان قبل از ورود به محل برگزاری آزمون کارت ورود به جلسه را بر روی لباس خود نصب کرده و به منظور جلوگیری از ازدحام حداقل یک ساعت قبل از زمان آزمون برای انجام غربالگری در محل حاضر شوند. درب محل آزمون از یک ساعت قبل از زمان آزمون باز باشد و مسئولین حوزه لازم است به محض حضور دانش‌آموز او را به محل نشستن هدایت کنند. در تکثیر و انتقال برگه‌های امتحانی و آماده کردن برگه‌های پاسخنامه حتماً ملاحظات بهداشتی استفاده از ماسک و دستکش رعایت شود. قبل و بعد از توزیع برگه‌های امتحانی و قبل و بعد از جمع‌آوری اوراق بر شستن دست‌ها توسط مراقبان و استفاده از دستکش نظارت شود .با اتمام زمان آزمون از دانش‌آموزان خواسته شود تا در محل صندلی‌های خود نشسته و منتظر جمع‌آوری اوراق توسط مراقبان باشند.دانش‌آموزان تک به تک حوزه امتحان را ترک کنند. خروج دانش‌آموزان به گونه‌ای مدیریت شود که به صورت تک به تک محل آزمون را ترک کنند درصورتی که دانش‌آموز مایل به تحویل برگ قبل از اتمام زمان آزمون باشد باید موضوع را به مراقب اعلام کرده و مراقب ضمن رعایت دستورالعمل امتحانات با دریافت برگه اجازه خروج دهد. تصحیح تمام اوراق امتحانی دانش آموزان باید با استفاده از دستکش یکبار مصرف انجام شود .استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مانند دستکش و ماسک برای کارکنان و مراقبان مرکز آزمون الزامی است. حضور دانش‌آموزان و کارکنان با ماسک تجمع در محیط های خاص مدرسه مانند دفتر و اتاق کپی انجام نشود .استفاده از ماسک برای دانش‌آموزان الزامی است این موضوع باید قبلاً به اطلاع خانواده‌ها رسیده باشد و جهت اطمینان از سلامت دانش‌آموزان باید به تعداد 10 درصد افراد حوزه آزمون ماسک تهیه شود. دانش‌آموزان باید از لوازم‌التحریر شخصی استفاده کنند. جابجایی لوازم التحریر ممنوع است. لازم است در حوزه‌های آزمون نیروی آموزش دیده به تعداد مورد نیاز با همکاری مراکز خدمات جامع سلامت و با پوشش و لوازم حفاظت فردی مناسب و استاندارد برای غربالگری سرپایی اندازه‌گیری حرارت بدن از طریق دستگاه‌های الکترونیکی بدون تماس و همچنین سوال در مورد سابقه بیماری یا تماس با افراد علامت‌دار و مشکوک مستقر شود. استفاده از اولیا پزشک و پیراپزشک و مراقبین سلامت بلامانع است.»
همچنین برای دانش‌آموزان بیمار نیز این پروتکل اضافه کرده است: «برای دانش‌آموزان بیمار یا مبتلا به بیماری زمینه‌ای شامل بیماری قلبی عروقی، فشارخون، دیابت، بیماری‌های تنفسی زمینه‌ای و مزمن، شاخص توده بدنی بیشتر از 40، بیماران با نقص ایمنی و تحت درمان با کورتیکو استروئید بیش از 12.5 میلی‌گرم در روز بیش از دوهفته، بیماران تحت شیمی درمانی، دچار بدخیمی‌ها یا افرادی که پیوند اعضا شده‌اند در صورت تایید پزشک، آزمون به صورت انفرادی انجام شود.»
همچنین کارکنان باید مراقب مادران باردار، بیماران با بیماری زمینه‌ای، بیماری قلبی عروقی، فشارخون، دیابت، بیماری‌های تنفسی زمینه‌ای و مزمن، شاخص توده بدنی بیشتر از 40، بیماران با نقص ایمنی و تحت درمان با کورتیکو استروئید بیش از 12.5 میلی‌گرم در روز بیش از دوهفته، بیماران تحت شیمی درمانی، دچار بدخیمی‌ها یا افرادی که پیوند اعضا شده‌اند. جداسازی و ممانعت از ورود افراد مشکوک به بیماری،افراد دارای تب، سرفه خشک، تنگی نفس، اختلال بویایی و چشایی و با انجام صورتجلسه برای دانش آموز برای پیگیری‌های بعدی بلامانع است.
