این داستان همچنان ادامه دارد...
از این وعده جالب‌تر قول رئیس سازمان غذا و دارو برای ارزان‌تر شدن انسولین قلمی است، آن‌هم در ایامی که این دارو حکم کیمیا را دارد. هرچند این کمبودها با آمارهای واردات انسولین هم همخوانی ندارد، چراکه به گفته مسئولان گمرک واردات این محصول در هفت‌ماهه اول سال نه‌تنها کاهش نداشته بلکه با رشد ارزشی ۱۳ درصدی هم همراه بوده است.
به گزارش سپید، دوشنبه مورخه 10 /6 /99 بود که هشتمین کارخانه تولید انسولین قلمی یکی از بزرگترین تولیدکنندگان داروهای دیابت در جهان در ایران افتتاح شد. بر اساس آمار این شرکت اروپایی به‌تنهایی افزون بر نیمی از انسولین مصرفی دنیا را تولید می‌کند و قرار بود کارخانه جدید آن بیش از ۳۰ درصد انسولین قلمی مورد نیاز ایران را تولید کرده و با توسعه خطوط، تامین انواع انسولین قلمی مورد نیاز کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا را هم در دستور کار داشته باشد.
به گفته مسئولان این شرکت ظرفیت تولید کارخانه در سال اول پس از افتتاح بیش از ۲۵ میلیون قلم انسولین و در سال دوم تا 45 میلیون قلم انسولین بود و قرار بود صرفه‌جویی ارزی ناشی از افتتاح این خط تولید در سال نخست معادل ۵۰ میلیون یورو و در سال‌های بعد بیش از ۶۰ میلیون یورو بدون محاسبه صادرات احتمالی باشد.
نیاز کشور به ۸۰۰ هزار قلم انسولین در ماه
محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و داروی کشور در مراسم افتتاح این کارخانه، با اشاره به نیاز کشور به انسولین گفت: «تامین انسولین بیماران دیابتی ارزبری بالایی برای کشور دارد و افتتاح این خط تولید در شرایط سخت تحریم، نقطه عطفی در تاریخ همکاری‌های ایران و شرکای اروپایی است.»
او با اعلام اینکه ماهانه ۸۰۰ هزار قلم انسولین نیاز کشور است، افزود: «با افتتاح کارخانه تولید قلم انسولین، شرکت خارجی قول داده تا در سال اول ۲۵ میلیون یورو و در سال دوم ۴۵ میلیون یورو صرفه‌جویی ارزی برای ما حاصل شود.»
شانه‌ساز با اشاره به اینکه انسولین قلمی در ایران از پوشش ۹۰ درصدی بیمه برخوردار است، تاکید کرد: «انتظار وزارت بهداشت این است که ایران به‌عنوان سایت تولید قلم انسولین در منطقه، بتواند صادرکننده این محصول هم باشد تا از این طریق تراز مثبت حاصل شود.»
رئیس سازمان غذا و دارو افزود: «تعامل ایران با شرکت‌های خارجی به شکل همکاری برد-برد خواهد بود زیرا هزینه تولید در ایران بسیار پایین‌تر از سایر کشورهای منطقه است. علاوه بر این هیچ کشوری به لحاظ نیروهای داروسازی حرفه‌ای، غنای ایران را ندارد.»
ولی متاسفانه امروز خبر می‌رسد که این شرکت اروپایی نه‌تنها از انجام تعهداتش سرباز زده، بلکه در شرایطی فعلی که تخصیص و تامین ارز مورد نیاز دارو با چالش‌هایی مواجه است، هزینه‌های مضاعفی را هم به سیستم تحمیل کرده است.
گران‌فروشی تولیدکننده داخلی
کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو با اعلام این خبر گفت: «در حال حاضر دلیل اصلی کمبود انسولین قلمی در کشور علاوه بر تحریم‌های آمریکا، عدم عمل به تعهدات از سوی این شرکت برای تولید دارو در داخل کشور است.»
او با اشاره به اینکه این شرکت به‌تازگی خط تولید انسولین قلمی تحت لیسانس در کشور را راه‌اندازی کرده بود، افزود «شرکت تولیدکننده انسولین قلمی که در عمل مونتاژ این دارو را در داخل انجام می‌داد با عدم عمل به تعهدات خود باعث تشدید کمبود انسولین و بروز مشکل در دسترسی بیماران دیابتی به این دارو شده است.»
جهانپور عنوان کرد: «بر این اساس سازمان غذا و دارو برای جبران کمبودهای ایجاد شده، اقدام به واردات فوریتی انواع انسولین قلمی با قیمت یک‌سوم قیمت داروی وارداتی شرکت مذکور کرد و مشخص شد در شرایطی که تخصیص و تامین ارز مورد نیاز دارو با چالش‌هایی مواجه است، شرکت مذکور هزینه‌های مضاعفی را به سیستم تحمیل کرده و تداوم چنین رفتاری به‌هیچ‌وجه قابل‌قبول نیست.»
بدعهدی تولیدکننده داخلی
حیدر محمدی، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو هم در گفت‌وگو با ایسنا، شرکت مذکور را عامل اصلی کمبود انسولین قلمی در کشور دانست و گفت: «شرکتی که تامینکننده این نوع انسولین بود، قرار بود در داخل کشور انسولین قلمی را در حجم انبوه تولید کند، اما متاسفانه به تعهداتش عمل نکرد و مجبور شدیم واردات انجام دهیم.»
وی افزود: «در حال حاضر واردات انسولین قلمی را آغاز کردیم و تا زمانی که تولیدکنندگان داخلی بتوانند تولیدشان را انجام داده و کفاف بازار را بدهند، واردات را ادامه خواهیم داد.»
محمدی با تاکید بر اینکه تامین نیاز مردم به انسولین به هر طریقی اعم از واردات و تولید داخل انجام خواهد شد، ادامه داد: «در حال حاضر شرکتی که قرار بود تولید انسولین قلمی را آغاز کند، هنوز این کار را آغاز نکرده و هنوز به تولید نرسیده و در مرحله مونتاژ قرار دارد و هر زمان به تولید برسد می‌تواند نیاز بازار را تامین کند.»
وی با بیان اینکه به‌تازگی ۶۰۰ هزار انسولین قلمی از گمرک ترخیص شده است، افزود: «توزیع این انسولین‌ها از روز شنبه در داروخانه‌ها آغاز شده است و بر این اساس انسولین طی هفته جاری در حال توزیع است.»
محمدی با اشاره به اینکه بیماران می‌توانند با ارائه کارت ملی انسولین قلمی مورد نیاز خود را از داروخانه دریافت کنند، گفتد: «انسولین‌های قلمی در داروخانه‌های منتخب و با قیمت ارزان‌تر نسبت به گذشته عرضه می‌شوند و مردم می‌توانند از طریق اپلیکیشن یا سامانه تی‌تک نوع انسولین مورد نیاز خود را جست‌وجو کرده و نزدیک‌ترین داروخانه عرضه‌کننده آن را پیدا کنند.»
وعده ارزانی در ایام کمبود؟!
اما انگار رئیس سازمان غذا و دارو همچنان به ایفای تعهدات از سوی تولیدکننده داخلی امیدوار است، اما نکته جالب وعده او برای ارزان‌تر شدن این داروی نایاب بود که خود قابل‌تامل است.
محمدرضا شانه‌ساز در گفت‌وگو با ایرنا با اعلام این وعده، گفت: «سازمان غذا و دارو با ایجاد رقابت بین تولیدکنندگان سعی دارد تا انسولین قلمی را با قیمتی به‌مراتب ارزان‌تر از قبل در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهد.»
وی افزود: «محموله جدید انسولین قلمی وارد کشور شده و از شنبه توزیع آن شروع شده است. علاوه بر این محموله جدیدی نیز از یک کمپانی دیگر به‌زودی وارد می‌شود. ضمن اینکه تلاش می‌کنیم تعداد رقبای خارجی عرضه‌کننده انسولین قلمی را در کشور زیاد و قیمت تمام‌شده آن را در ایران ارزان‌تر کنیم تا قیمت آن (ازنظر یورویی) در سطح قیمت کشورهای دیگر به ایران عرضه شود.»
رئیس سازمان غذا و دارو اضافه کرد: «مشکلی که از گذشته وجود داشت این بود که انسولین قلمی از طرف کمپانی عرضه‌کننده ازنظر نرخ یورویی بسیار گران‌تر از کشورهای دیگر به ایران عرضه می‌شد، درحالی‌که کمپانی‌های تولیدکننده انسولین نباید این دارو را زمانی که ایران در شرایط تحریم قرار دارد، گران‌تر بفروشند؛ بنابراین با اقدامات انجام شده و ایجاد رقابت بین کمپانی‌های عرضه‌کننده انسولین به بازار ایران، قیمت یورویی واردات آن را کاهش دادیم و ازاین‌پس محموله‌های انسولین وارداتی با قیمتی تقریباً نصف قیمت قبلی وارد کشور می‌شود و به‌طورقطع قیمت آن برای مصرف‌کننده و بیمه‌ها نیز کاهش می‌یابد.»
شانه‌ساز افزود: «امسال میزان عرضه انسولین قلمی در بازار نسبت به سال قبل کم نشده است، اما ازآنجاکه این دارو بالاترین میزان ارزبری را در بین همه داروهای وارداتی کشور دارد، نمی‌توانیم آن را بی‌حساب‌وکتاب توزیع کنیم و از سال گذشته با کنترل بر اساس الگوی نیاز یک دوازدهم بازار و بیماران به‌صورت ماهانه توزیع می‌شود.»
وی با تاکید بر اینکه کمبود انسولین در بازار زیاد نبوده است، ادامه داد: «البته اوایل سال تا حدی به علت مشکلاتی که در تامین ارز وجود داشت، واردات انسولین مقداری با وقفه مواجه شد و بعد از آن کمبود در بازار جبران شد. ضمن اینکه درمجموع امسال حدود ۲۰ درصد بیشتر از مدت مشابه سال قبل انسولین قلمی به کشور وارد شده و تولید داخلی انسولین قلمی از نوع انسولین گلارژین نیز در کشور شروع شده است، درحالی‌که سال گذشته انسولین قلمی تولید داخل هم نداشتیم.» رئیس سازمان غذا و دارو تصریح کرد: «کمبود انسولین قلمی در بازار ایران وجود ندارد و افرادی که موضوع کمبود انسولین را مطرح می‌کنند، اهداف تجاری دارند و به دنبال سودجویی هستند.» وی افزود: «الگوی توزیع ماهانه انسولین گرچه ممکن است مشکلاتی ایجاد کند، اما برای بیماران و بیمه‌ها یک مزیت است و امکان سوءاستفاده سودجویان را کم می‌کند زیرا در این الگو با همکاری داروخانه‌های منتخب، انسولین قلمی بر اساس نیاز ماهانه بیماران و بر اساس کد ملی توزیع می‌شود.»
شانه‌ساز تاکید کرد: «مشکل اساسی در توزیع این دارو که امکان قاچاق و سوءاستفاده از آن را فراهم می‌کند، تفاوت قیمت آن در ایران و کشورهای همسایه است؛ زیرا قیمت انسولین قلمی در ایران حدود ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان است و در کشورهای همسایه حدود ۲۸۰ هزار تومان است؛ بنابراین با حساب‌وکتاب توزیع می‌شود و اگر قرار باشد به‌وفور در همه داروخانه‌ها در دسترس باشد، به علت ارزبری بالایی که دارد و با توجه به تفاوت قیمت و امکان سوءاستفاده از آن، این نوع عرضه امکان‌پذیر نیست.»
رشد 13 درصدی واردات
اگر شما هم مانند نگارنده این گزارش هنوز به پاسخ چرایی کمبود انسولین همزمان با اضافه شدن تولیدکننده داخلی به چرخه تامین و نیز افزایش واردات نرسیده‌اید، بد نیست گفته‌های معاون فنی گمرک ایران درباره رشد ۱۳ درصدی ارزش واردات در هفت ماه اول سال را مرور کنید.
مهرداد جمال‌ارونقی در گفت‌وگو با ایسنا جزئیات واردات انسولین در سال جاری را تشریح کرد و گفت: «از ابتدای سال تا ۳۰ مهرماه ۱۹۴ اظهارنامه با ردیف تعرفه داروی انسولین به گمرک اظهار و ترخیص فوری صورت گرفته است.»
وی افزود: «در دوره مورد بررسی درمجموع ۱۱۳ میلیون و ۷۴ هزار و ۵۸۸ دلار داروی دارای انسولین وارد شده که تولید داخل ندارد. این در حالی است که واردات داروی انسولین هم در سال جاری نسبت به سال گذشته ازنظر ارزش تا ۱۳ درصد افزایش داشته است.»
ارونقی با بیان اینکه در هفت ماه اول سال گذشته ۱۴۹ اظهارنامه برای ترخیص انسولین به گمرک ارائه شده است، اضافه کرد: «در این مدت ۱۰۰ میلیون و ۱۷۵ هزار و ۷۸۲ دلار انسولین وارد شده است.»
معاون فنی گمرک ایران با اشاره به تسریع در ترخیص محصولات دارویی موعددار، گفت: «محصولات دارای مدت معین تاثیر درمانی در صورتی قابل ترخیص از گمرک برای مصرف در کشور خواهند بود که حداقل ۶۵ درصد از مدت قابل‌مصرف بودن آن در حین ترخیص از گمرک باقی مانده باشد.»
معاون گمرک ایران این را هم گفت که با توجه به حساسیت ویژه‌ای که برای ترخیص داروها از سوی گمرک وجود دارد، تسهیلات حداقل اسناد با مجوز وزارت بهداشت برای این اقلام مورد پذیرش گمرک قرار می‌گیرد و با توجه به اینکه از یک سو ترخیص کلیه کالاها از گمرک در هر رویه‌ای منوط به اخذ و ارائه کد ره‌گیری بانک مرکزی است و از سوی دیگر ممکن است صدور این کد جهت ترخیص کالا فرآیند زمان‌بری باشد، گمرک با احراز مالکیت کالا در مورد داروها، حداقل اسناد را برای انجام تشریفات گمرکی کافی قلمداد کرده و نسبت به ترخیص فوری داروها به‌صورت حمل یکسره و در صورت نیاز از پای پرواز و به‌صورت شبانه‌روزی اقدام می‌کند تا هیچ‌گونه تاخیری در این رابطه پیش نیاید.
ارونقی با بیان اینکه کلیه مجوزهای قانونی لازم برای ترخیص کالاها بهویژه دارو و مواد اولیه دارویی توسط گمرک به‌صورت سیستمی اخذ و قبل از ترخیص کالا کنترل می‌شود، افزود: «همچنین در خصوص داروهایی که با حداقل اسناد از گمرک ترخیص شده‌اند گمرک فرصت دو ماهه‌ای جهت ارائه کد ره‌گیری بانک به واردکنندگان می‌دهد تا در این فرصت نسبت به رفع تعهدات خود در گمرک اقدام کنند. البته ممکن است نیاز به تمدید این مهلت باشد، اما به هر صورت گمرک اجازه نمی‌دهد وقفه‌ای در انجام تشریفات گمرکی و ترخیص داروها ایجاد شود.»
در پایان این سوال هم در کنار ابهامات دیگر مطرح است که چرا با وجود همراهی گمرک در ترخیص بدون وقفه دارو، شرکت تولیدکننده بدعهد که وعده تامین بخشی از نیاز کشور را داده بود؛ علیرغم داشتن خطوط تولید این محصول در کشورهای دیگر، ملزم به تامین فوریتی دارو از همان محل‌ها نشده است؟
