در همچنان بر همان پاشنه میچرخد
به گزارش سپید، چند سال پیش بود که شرکت داروسازی زهراوی ایران تفاهمنامه همکاری مشترک (تولید داروهای استراتژیک تحت لیسانس) با شرکت رش سوئیس برای تولید داروی سلسپ(cel- cept) بیماران پیوند کلیه و کبد را امضا کرد و قرار شد بیماران ایرانی طعم داروی ایرانی را بچشند.
بر اساس این تفاهمنامه قرار بود طرف سوئیسی ماده موثره دارو را تامین کند و این دارو در داخل تولید شود. برآورد زمانی به نتیجه رسیدن این تفاهمنامه هم با توجه به الزامات و استانداردهای ویژه تولید این محصولات اعم از آزمایشهای پایداری و مطالعات بالینی بین یک تا دو سال پیشبینی شده بود.
خوشبختانه پس از گذشت مدت زمان مقرر داروی سلسپت ایرانی تحت لیسانس شرکت سوئیسی تولید و به بازار عرضه شد، اما امروز حلاوت این تولید ملی کمکم در حال از بین رفتن است، چراکه تولید دارو در کشور از سال قبل با وقفه مواجه شده و همین امر موجب گردیده است تا واردات مجدد دارو از سر گرفته شود، درحالیکه مسئولان شرکت ایرانی عنوان میکنند که اگر روند تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی ادامه پیدا کند مشکلی برای تولید و عرضه دارو ندارند، اما متاسفانه در حال حاضر واردات دارو هم با وقفه مواجه شده و باز هم بیماران چوب بیتدبیری مسئولان را میخوردند.
امروز بیماران نیازمند دارو سرگردان هستند و وعده مسئولان برای تامین دارو تا پایان خرداد دردشان را دوا نمیکند. البته اگر این کمبود را کنار ممنوعیت فروش آزاد دارو بگذاریم معادله سلسپت قدری مجهولتر میشود؛ زیرا به گفته کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو توزیع و فروش این دارو خارج از برنامه سازمان غذا و دارو ممنوع است.
جهانپور دلیل این ممنوعیت را اینگونه بیان میکند: «به دلیل اینکه سلسپت در زمره داروهای بیماران خاص قرار دارد و برای بیماران پیوند کبد، کلیه و قلب تجویز میشود، از اهمیت بالایی برخوردار است، به همین دلیل فروش آزاد آن ممنوع شده است.» وی میافزاید: «اعمال محدودیت برای توزیع داروها در برخی موارد اتفاق میافتد تا بتوانیم فروش و عرضه دارو را کنترل کنیم و بعضاً فروش و عرضه به برخی داروخانهها که دسترسی خوبی دارند، محدود میشود.»
به زور نمیشود بیمار را به مصرف داروی جایگزین وادار کرد
اما «کمبود» و یا به عبارت بهتر «نبود دارو» در حالی اتفاق افتاده است که پیشازاین محمدسعید الموسوی، عضو هیات مدیره انجمن حمایت از بیماران کلیوی در خصوص وقوع این مشکل هشدار داده و گفته بود: «داروی سلسپت که داروی اصلی بیماران پیوند کلیه است، در کشور نایاب شده و بسیاری از این بیماران نگران پس زدن پیوند و بازگشت به دیالیز هستند.»
وی با بیان اینکه داروی اصلی مورد نیاز بیماران پیوند کلیه برای اینکه پیوند کلیه آنها پس نزند، داروی سلسپت سوئیسی است، تاکید کرده بود: «البته یک شرکت داروسازی ایرانی هم مشابه این دارو را تولید کرده است و یک مورد نمونه مشابه خارجی هم دارد که داروی مایفورتیک است، اما یک بیمار پیوند کلیه که سالهاست پیوند کرده و در طول سالهای گذشته با مصرف داروی سلسپت پیوند کلیه او جواب داده است، ریسک نمیکند که با تغییر دارو، خود را در خطر پس زدن پیوند قرار دهد.»
الموسوی تاکید داشت: «کمبود داروی سلسپت استرس زیادی به بیماران پیوند کلیه وارد کرده است زیرا یک بیمار پیوندی از زمانی که پیوند کلیه میزند تا روزی که نفس میکشد، باید این دارو را مصرف کند تا کلیه پس نزند. امروز بسیاری از بیماران با انجمن تماس میگیرند و درخواست دارند که این دارو تامین شود.»
عضو هیات مدیره انجمن حمایت از بیماران کلیوی اضافه کرد: «هزینه یک پیوند کلیه اکنون حدود ۱۰۰ میلیون تومان است و هیچ بیمار پیوندی این ریسک را نمیکند که با تغییر دارو خود را در خطر پس زدن پیوند قرار دهد و این مسئله به نفع وزارت بهداشت و دولت هم نیست.»
الموسوی در ادامه گفت: «شرکت دارویی که داروی سلسپت را وارد میکند نیز اعلام کرده که پنج میلیون یورو پول خرید این دارو را با ارز ۴۲۰۰ تومانی به سازمان غذا و دارو پرداخت کرده است و این سازمان نیز این پول را در اختیار بانک مرکزی داده تا مراحل بازرگانی واردات این دارو انجام شود. سفیر سوئیس هم اعلام کرده است که با استفاده از کانال مالی انتقال وجه برای واردات این دارو همکاری میکند؛ بنابراین باید پول این دارو به شرکت تولیدکننده پرداخت شود، اما ظاهراً هنوز این مبلغ به شرکت سوئیسی پرداخت نشده است.»
وی افزود: «مشکل کمبود داروی سلسپت اواخر سال ۹۸ نیز به وجود آمده بود. آن زمان هم هزینه خرید ۲.۵ میلیون عدد از این دارو پرداخت شده بود، اما پروازی برای انتقال این دارو به کشور وجود نداشت و شب عید تعداد زیادی از بیماران پیوند کلیه بهشدت در استرس بودند تا اینکه اول فروردین مشکل پرواز حل شد و سوم فروردین این دارو در کشور تامین شود.»
عضو هیات مدیره انجمن حمایت از بیماران کلیوی ادامه داد: «پزشکان به بیماران پیوند کلیه توصیه نمیکنند که داروی سلسپت را عوض کنند. درواقع پزشک معالج باید داروی مصرفی بیماران پیوندی را تجویز کند نه اینکه سازمان غذا و دارو بگوید چه دارویی را مصرف کنید. اگر بیماران پیوندی داروی دیگری را مصرف کنند و کلیه پس بزند مسئولیت آن با کیست. هر روز تلفنهایی از اقصی نقاط کشور داریم که بیماران پیوند کلیه برای تهیه داروی سلسپت مشکل و نگرانی دارند و گلایه میکنند.»
الموسوی افزود: «نمیشود به زور بیماران پیوند کلیه را مجبور کنیم فلان دارو را مصرف کنند؛ زیرا کمبود و نایاب شدن داروی سلسپت هر دو ماه یکبار تکرار میشود و یک فشار روانی مداومی به این افراد وارد میشود؛ بهخصوص اکنون که در شرایط کرونایی هستیم و به بیماران پیوند کلیه توصیه میشود زیاد از خانه خارج نشوند.»
وی تاکید کرد: «مسئولان وزارت بهداشت ازجمله سازمان غذا و دارو یا مرکز مدیریت پیوند و بیماران خاص به بیماران پیوند کلیه توصیه میکنند که داروی ایرانی یا داروی خارجی مایفورتیک را مصرف کنند، ولی این بیماران جرئت چنین ریسکی را ندارند؛ زیرا اگر پیوند کلیه آنها پس بزند، زندگیشان به هم میریزید و باید دوباره به چرخه دیالیز برگردند. در بین افراد پیوند کلیه کسانی را داریم که خودشان داروساز هستند، هیچ کدام حاضر نیستند بهجای داروی سلسپت که به آنها ساخته است، داروی دیگری را جایگزین کنند.»
عضو هیات مدیره انجمن حمایت از بیماران کلیوی تصریح کرد: «داروی سلسپت تحریم نیست، اول فروردین ۹۹ هم با یک هواپیمای چارتر، ۲.۵ میلیون عدد از این دارو از سوئیس وارد شد. در گذشته البته مشکل بیماران پیوندی قیمت این دارو و هزینه بالای آن بود که در دولت قبل با پیگیریهایی که انجام شد، وزارت رفاه قبول کرد ۹۰ درصد هزینه این دارو را پرداخت کند و اکنون بیماران پیوندی فقط ۱۰ درصد هزینه این دارو را میپردازند که ماهانه حدود ۱۲۰ هزار تومان میشود البته تعدادی از این بیماران حتی توان پرداخت این مبلغ را هم ندارند و انجمن حمایت از بیماران کلیوی این هزینه را برای بیماران بیبضاعت پرداخت میکند.»
داریوش آرمان، رئیس اسبق انجمن حمایت از بیماران کلیوی هم با اشاره به کمبود داروی سلسپت در کشور گفت: «انجمن حمایت از بیماران کلیوی بهعنوان نماینده بیماران پیوند کلیه از وزارت بهداشت میخواهد تا کمبود داروی سلسپت را برطرف کند و هرچه زودتر این دارو را در اختیار بیماران پیوند کلیه قرار دهد.» وی اظهار داشت: «هماکنون با کمبود داروی سلسپت در کشور برای بیماران پیوند اعضا و پیوند کلیه مواجه هستیم. این دارو بهعنوان نگهدارنده پیوند به کار میرود. امسال تعداد معدودی از داروی سلسپت در کشور توزیع شد و این تعداد پس از یکی دو روز به اتمام رسید.»
آرمان افزود: «سازمان غذا و دارو عنوان میکند که داروی مشابه سلسپت برای بیماران پیوند کلیه وجود دارد و این بیماران از داروی مشابه استفاده کنند، اما هنگامیکه پزشک داروی سلسپت را تجویز میکند و بیمار سالها از این دارو استفاده کرده و به دنبال آن است، انجمن حمایت از بیماران کلیوی نمیتواند بیماران پیوند کلیه را در خصوص استفاده از داروی مشابه سلسپت متقاعد کند.»
وی تصریح کرد: «اکثر پزشکان با این استدلال داروی سلسپت را تجویز میکنند که داروهای مشابه ممکن است کلیه پیوندی بیمار را پس بزند و در این شرایط مجبور کردن پزشک و بیمار به جایگزینی داروی دیگر امری غیرممکن است.»
زمان دقیق تامین دارو معلوم نیست
غلامحسین مهرعلیان، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو اما آب پاکی را روی دست همه ریخت و گفت: «در شرایط سختی هستیم زیرا انتقال پول به خارج مشکل اصلی است و برای واردات دارو پرواز نیست؛ بنابراین در این شرایط بیماران پیوند کلیه هر داروی دیگری بهجز سلسپت در بازار بود، مصرف کنند چون فعلاً زمان دقیق تامین این دارو معلوم نیست.»
وی افزود: «امروز داروی سلسپت برای بیماران پیوندی حکم بنز را دارد. ما در شرایطی هستیم که نمیتوانیم حرف از بنز بزنیم، بیماران پیوندی اگر پراید هم پیدا کردند سوار شوند و هر داروی دیگری بود مصرف کنند. لذا نمیتوانیم بگوییم چون داروی سلسپت نیست پس دارو نیست. اگر داروهای مشابه مثل مایفورتیک بود استفاده کنند و اگر نبود داروهای دیگر ایرانی هم در بازار هست.»
مهرعلیان اظهار داشت: «تلاش میکنیم داروی سلسپت هم وارد شود، اما لزوماً تلاش سازمان غذا و دارو به نتیجه نمیرسد. البته برای واردات سلسپت اقدامات لازم انجام شده و حجم خوبی هم قرار است وارد شود، اما اگر نشد فعلاً بیماران پیوندی از داروهای جایگزین استفاده کنند.»
مدیرکل داروی وزارت بهداشت در پاسخ به این پرسش که بیماران پیوند کلیه از ترس پس زدن پیوند تمایلی به مصرف داروهای جایگزین سلسپت ندارند و پزشکان آنها نیز به این بیماران مصرف داروهای دیگر را توصیه نمیکنند، گفت: «طبیعی است که پزشکان توصیه نمیکنند، ولی ما در وزارت بهداشت هم شرایط خودمان را داریم و توصیه میکنیم بیماران پیوند کلیه از داروهای جایگزین استفاده کنند.»
وی تاکید کرد: «شرکت واردکننده پول واردات داروی سلسپت را داده است و این مبلغ به بخش بازرگانی برای واردات منتقل شده است، اما مشکل انتقال پول به خارج وجود دارد. مشکل حمل و انتقال دارو به کشور هم هست. فقط یک پرواز به ایران وجود دارد و فقط شرکت قطر ایرویز به ایران پرواز دارد، دیگر هیچ پروازی به ایران وجود ندارد و طبیعی است که در این شرایط همه چیز عقب میافتد.»
مهرعلیان اضافه کرد: «نبود پرواز برای واردات دارو تنها یکی از مشکلات است درحالیکه مجموعهای از مشکلات وجود دارد. ارز برای واردات دارو را دیر میدهند و ارز مورد نیاز دیر تامین میشود. پرواز نیست، انتقال پول مشکل است، همه این مشکلات را کنار هم بگذارید؛ بنابراین اکنون هیچ زمانی را نمیتوانیم برای واردات داروی سلسپت اعلام کنیم. در این شرایط سخت از ما (سازمان غذا و دارو) زمان نخواهید. تعیین زمان تامین دارو در اختیار وزارت بهداشت نیست. ممکن است اعلام کنیم دو هفته دیگر این دارو وارد کشور میشود، اما در عمل یک ماه شود.»
توزیع سلسپت ایرانی تا اواخر خردادماه
رئیس مرکز مدیریت پیوند و درمان بیماریهای وزارت بهداشت اما از آغاز تولید داخلی دارو خبر داد و گفت: «کمبود ماده اولیه سلسپت برطرف شده و تا اواخر خرداد دارو وارد بازار میشود.» مهدی شادنوش اظهار داشت: «پیگیریهای لازم را از معاونت غذا و دارو انجام دادیم و پس از بررسیها مشخص شد که علت کمبود سلسپت نبود ماده اولیه برای تولید دارو بوده است.»
شادنوش افزود: «ارز به ماده اولیه داروی سلسپت تخصیص پیدا کرده است و مواد اولیه دارو اوایل خردادماه به کشور وارد و تحویل شرکت داروسازی میشود. البته کمبود ماده اولیه به دلیل مشکلات پروازی به وجود آمده و این مشکل برطرف شده است و تا اواخر خرداد دارو وارد بازار و در داروخانهها توزیع میشود.»
وی تاکید کرد: «مشکلات برای ورود ماده اولیه ناشی از محدودیتهای پروازی در بحران کرونا بوده است.» شادنوش با اشاره به داروی جایگزین برای بیمارانی که پیوند کلیه انجام دادهاند، اظهار کرد: «داروی جایگزین دیگری به نام «مایفورتیک» در دسترس بیماران بوده و در بازار موجود است و تا تامین داروی سلسپت بیماران میتوانند از این دارو استفاده کنند.»
حال باید منتظر ماند و دید که این وعده تحقق خواهد یافت یا خبر، اما آنچه جای تامل دارد این است که چرا وقتی میتوان از توان داخلی برای تامین نیاز داروی بیماران استفاده کرد، تولیدکننده در مسیری قرار میگیرد که دیگر از خیر تولید میگذرد و کشور بهواسطه واردات فوریتی دارویی متحمل هزینههای زیاد میشود. البته به این هزینهها باید رنج و مشقت بیماران را هم باید افزود که با هیچ معیار مالی قابلسنجش نیست.