تغییرات آموزش پزشکی، متناسب با شرایط کرونا
11 July 2020 ساعت: 10:7
11 July 2020 ساعت: 10:7
وزارت بهداشت خبر داده که برای برطرف کردن نیاز کشور در شرایط کرونا، فارغالتحصیلی زودهنگام دانشجویان علوم پزشکی و توسعه آموزش مجازی در دست بررسی است
سنگینترین وزنه برای شکست کرونا، وجود نیروی انسانی کارآمد است. بدون حضور فداکارانه پزشکان، پرستاران و سایر کادر درمان، امکان شکست دادن این بیماری مهلک وجود ندارد. در دوران بحران کرونا، نیاز جدی به نیروی انسانی آموزش دیده در حوزه درمان وجود دارد. در این راستا وزارت بهداشت در نظر دارد که آموزش پزشکی را هم متناسب با شرایط کرونا، پیش ببرد. به همین منظور وزارت بهداشت میخواهد برخی تغییرات را در حوزه آموزش پزشکی اعمال کند تا این آموزشها با شرایط کرونایی کشور، همخوانی داشته باشد. وزارت بهداشت اعلام کرده که در حال بررسی طرحی برای جبران کمبود نیرو در مراکز درمانی در دوران کرونا است؛ به گونهای که برخی دانشجویان گروههای مختلف علوم پزشکی را زودتر فارغالتحصیل کند تا نیازهای نیروی انسانی کشور در شرایط کرونا، مدیریت شود.
همچنین قرار است بحث توسعه آموزش مجازی رشتههای پزشکی در دوران کرونا نیز جدی گرفته شود. علی کبیر، قائم مقام مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی وزارت بهداشت توضیح داده است: «شاخصهای کشور ما در زمینه نسبت پزشک به جمعیت، شاخص مناسبی است و ما در کشور توانستهایم از تخصصهای مختلف استفاده کنیم. در این راستا حتی بحث فارغالتحصیل کردن زودهنگام گروه علوم پزشکی برای برطرف کردن نیاز کشور در شرایط کرونا هم مورد بحث قرار گرفته است.»
کبیر با اشاره به برنامههای وزارت بهداشت برای توسعه آموزش مجازی در دوران کرونا تصریح میکند: «در مدیریتهای مختلف وزارت بهداشت راجع به ابعاد مختلف آموزش بحث میشود که یکی از بستههای تحول آموزش، مجازی سازی آموزش است. پنج سال است که روی این موضوع کار میشود. پیشبینی شده بود که ۲۰ درصد آموزش پزشکی باید از سوی دانشگاهها مجازی سازی شود. دلیلش آن است که اولا باید زیرساختها آماده شوند و از طرفی، بخش عمده آموزش پزشکی باید حضوری باشد. بنابراین ما باید از شرایطی که کرونا ایجاد کرد، درس بگیریم و به بقای بهتر فکر کنیم. با اهتمامی که ۲۰ هزار عضو هیات علمی علوم پزشکی داشتند، ترم تحصیلی گذشته به خوبی به شکل مجازی پیش رفت. در همایش آموزش علوم پزشکی نیز در قالب کارگروههایی به موضوع آموزش مجازی در دوران کرونا میپردازیم.»
چالشهای آموزش مجازی علوم پزشکی در دوران کرونا
وزارت بهداشت در نظر دارد با توجه به شیوع کرونا، آموزشهای مجازی در رشتههای مختلف علوم پزشکی را توسعه دهد. البته آموزش مجازی در ترم تحصیلی گذشته هم انجام شد و این تجربه کوتاه باید در برنامهریزیهای بلندمدت آموزش پزشکی، مدنظر قرار بگیرد.
مهدی موسوی زاده، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به چالشهای پیشروی آموزش مجازی علوم پزشکی در دوران کرونا اشاره میکند و به سپید میگوید: «یکی از عمده مولفههای توسعه آموزش مجازی، بحث فرهنگسازی است، اما متاسفانه در کشور ما فرهنگسازی مناسبی درخصوص آموزش مجازی صورت نگرفته است. با این حساب اگر بخواهیم با توجه به ایام کرونا، آموزش تئوریک علوم پزشکی را به شکل فوری و ناگهانی به شکل مجازی برگزار کنیم، این اتفاق قطعا موثر نخواهد بود. این کار میتواند نقایص و کاستیهای جدی به وجود بیاورد. در بسیاری از رشتههای علوم پزشکی، وزن مباحث بالینی بیشتر است. در این رشتهها نمیتوان مباحث بالینی را به شکل مجازی آموزش داد و در این رشتهها باید آموزش به شکل عملی باشد. البته شاید بشود برخی مباحث تئوریک آموزشهای بالینی مثل برگزاری ژورنال کلاب به شکل تئوری برگزار شود، اما بخش اعظم آموزشهای بالینی شامل معاینه بیمار، مشاوره و ارزیابی بیمار را نمیتوان به شکل مجازی برگزار کرد. البته شاید بتوان به هر طریقی که شده این آموزشها را هم به شکل مجازی برگزار کرد، اما کارایی چندانی نخواهد داشت.»
او با اشاره به مقایسه ایران و کشورهای توسعه یافته در حوزه آموزش مجازی علوم پزشکی، یادآور میشود: «در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، فرهنگ استفاده از آموزش مجازی نهادینه شده است، اما در کشور ما فاصله زیادی تا نهادینه شدن این فرهنگ داریم. همچنین زیرساختها و امکانات کشورهای توسعه یافته برای توسعه آموزش مجازی، بسیار بالاتر از ایران است. شاید بتوان گفت سختترین قسمت کار برای آموزش مجازی علوم پزشکی در ایران، ضعیف بودن بسترهای اینترنت است. سرعت پایین اینترنت در ایران، کیفیت آموزش مجازی در رشتههای علوم پزشکی را هم تحت تاثیر قرار میدهد.»
موسوی زاده خاطرنشان میکند: «در نظر بگیرید که اگر بخواهیم یک وبینار در حوزه علوم پزشکی برگزار کنیم و یا بخشی از آموزشهای پزشکی را به شکل مجازی ارائه دهیم، با قطع و وصلهای مکرر مواجه خواهیم شد. پایین بودن کیفیت انتقال اطلاعات در بستر اینترنت ایران، موجب خستگی و بیحوصلگی استاد و دانشجو میشود. در این شرایط، انتقال مفاهیم بسیار دشوار خواهد شد. وقتی انتقال مفاهیم در بستر اینترنت به شکل مکرر قطع و وصل شود، کم کم رشته کلام از دست استاد یا سخنران خارج میشود. اینها مشکلات جدی در حوزه آموزش مجازی علوم پزشکی است که تا وقتی این مشکلات حل نشود، نمیتوان کیفیت آموزش مجازی در رشتههای علوم پزشکی را تضمین کرد.» او هشدار میدهد: «اگر با توجه به شرایط کرونا، قرار باشد که آموزش مجازی علوم پزشکی ادامه پیدا کند، قطعا با افت کیفیت آموزش پزشکی مواجه خواهیم شد. بخصوص این افت کیفیت آموزشی در رشتههایی بیشتر خواهد بود که مبنای آنها بر اساس مباحث بالینی شکل گرفته است.»
الزامات آموزش مجازی در رشتههای علوم پزشکی
با توجه به شیوع کرونا، دستورالعمل الزامات ارائه آموزش مجازی در دانشگاهها و دانشکدههای علوم پزشکی کشور در دوران کرونا اعلام شده است.
در اطلاعیه دانشگاه علوم پزشکی مجازی، آمده است که به دنبال شیوع بیماری کووید ۱۹ از بهمن ماه سال ۱۳۹۸ و ممنوعیت حضور دانشجویان در محیط دانشگاه، آموزش مجازی به عنوان راهکار اصلی ادامه تحصیل دانشجویان و جلوگیری از وقفه آموزشی در همه دنیا از جمله ایران مورد توجه قرار دارد. آموزش مجازی علوم پزشکی با شیب بسیار بالا گسترش یافت و در زمان کمتر از دو ماه بیش از ۱۰ برابر افزایش یافت. اگرچه تقویت زیرساخت و افزایش کمیت فعالیتهای آموزش مجازی با شدت و قدرت گذشته ادامه دارد، ولی باید به طور همزمان به کیفیت آموزش مجازی در حال ارائه نیز پرداخته شود تا ضمن ایجاد رضایت در دانشجویان، یادگیری اثربخش آنها نیز تضمین شود. بسیاری از دانشگاههای کشور اقدامات اثربخش و مناسبی برای بررسی و ارتقای کیفیت دروس مجازی انجام دادهاند. این الزامات که به درخواست تعداد زیادی از کلان مناطق آمایشی تهیه شده است، میتواند برای راهنمایی دانشگاهها و دانشکدههای علوم پزشکی مورد بهرهبرداری قرار گیرد.
این الزامات در ۱۰ ماده تدوین شده است و به انواع آموزشهای الکترونیک اشاره دارد. در شرایط عادی آییننامه آموزش ترکیبی مصوب شورای عالی برنامهریزی علوم پزشکی، میزان ارائه مجازی دروس را چهار هفدهم و تا ۶۰ درصد دروس اعلام کرده است، اما با توجه به مجوز معاونت آموزشی وزارت بهداشت در شرایط بحران کرونا هر دانشگاه میتواند درصد بیشتری به صورت مجازی ارائه کند.
همچنین مدرس هر درس موظف است طرح درس، منابع و فعالیتهای یادگیری را به عنوان حداقل الزامات ارائه مجازی درس در پنل اختصاصی خود در سامانه ارائه دهد. از سوی دیگر، مدرس رشتههای علوم پزشکی باید محتواهای آموزشی متناسب را در سامانه LMS قرار دهد. محتواها میتواند با توجه به اهداف درس به شکلهای فایل یا لینک کتاب الکترونیکی، فایل یا لینک مقاله، جزوه، پادکست صوتی، صدای همزمان با اسلاید و مولتی مدیا باشد. نوع محتوا باید بر اساس مقطع دانشجویان و میزان دشواری درس تعیین شود. بارگذاری فیلم سخنرانی استاد قابل قبول نیست. با توجه به عرض باند اینترنت پایین در کشور، محتواها باید تا حد امکان کم حجم باشند.
همچنین مدرس باید در سامانه LMS تعداد فعالیت یادگیری شامل تکلیف، آزمون و گروه گفتگو، متناسب با نوع درس، تعداد واحد درسی و مقطع تحصیلی قرار دهد. تکلیف بدون بازخورد به دانشجویان قابل قبول نیست. امکان ارائه تدریس تیمی در دروسی که چند مدرس دارد، در سامانه وجود دارد. یک نفر از مدرسان باید به عنوان مدرس مسئول، هماهنگی لازم و نظارت بر عملکرد صحیح سایرین را فراهم کند.
مدرس میتواند با توجه به طراحی آموزشی در هر درس، کلاسهای مجازی را به صورت همزمان برگزار کند. در برگزاری کلاس مجازی باید امکان حضور همه دانشجویان بدون قطعی فراهم باشد. امکان ارائه تمام درس از طریق کلاس مجازی همزمان بدون تکمیل پنل LMS وجود ندارد. مدرس میتواند حضور در کلاس را در نمره ارزشیابی نهایی و حضور و غیاب دانشجو لحاظ کند و از حضور فعال دانشجو اطمینان حاصل کند. چگونگی تعیین نمره دانشجویان باید به طور شفاف از ابتدای ترم تعیین و اعلام شود. باید قسمتی از نمره نهایی برای انجام فعالیتهای یادگیری توسط دانشجویان اختصاص داده شود. بهتر است برای آزمونهای رسمی نهایی از نرمافزارهای تخصصی آزمونساز استفاده شود.
هر دانشکده باید سازوکار لازم برای ارزشیابی تدریس استاد داشته باشد و از روشهای مختلفی مانند نظرسنجی از دانشجویان و بررسی همتایان استفاده شود. دانشگاه لازم است کیفیت کلاسهای مجازی همزمان را نیز ارزشیابی کند. دانشگاه باید سازوکار مشخصی برای ارزشیابی اساتیدی که دروس مجازی را ارائه میدهند و همچنین مواردی که استاد حاضر به ارائه درس به صورت مجازی نیست، داشته باشد.
همچنین دانشگاه باید سازوکار مطلوب برای توانمندسازی اعضای هیات علمی را برای ارائه دروس مجازی داشته باشد. دانشگاه میبایست متناسب با نیاز اعضای هیات علمی، آموزشهای لازم در مورد تدریس مجازی را از طریق کارگاه، تهیه کلیپ و ایجاد کانال آموزشی در فضای مجازی ارائه دهد.
از سوی دیگر، دانشگاه موظف است سازوکار لازم برای راهنمایی اعضای هیات علمی را به صورت حضوری و مجازی در مورد تدریس مجازی داشته باشد و آن را اطلاعرسانی کند. همچنین دانشگاه باید گزارش اقدامات انجام شده برای توسعه کمی و کیفی آموزش مجازی در شرایط بحران کرونا را به صورت منظم و بر اساس درخواستهای ارسال شده برای دبیرخانه شورای عالی آموزش مجازی ارسال کند.
بازنگری در سنجش و ارزیابی دانشجویان علوم پزشکی
جایگاه علمی رشته های علوم پزشکی در ایران، جایگاه بسیار فاخری است. کبیر، قائم مقام مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی به همین موضوع تاکید دارد و میگوید: «بحثهای مرجعیت علمی، بحثهای مشترک میان آموزش و پژوهش است. ما اکنون ۵۰ قطب علمی علوم پزشکی در کشور داریم و برخی از آنها مرجع بینالمللی هستند و در ژورنالهای بینالمللی از اساتید ایرانی دعوت میشود، اما این شاخصها کمتر در رتبه بندی بین المللی دیده میشود. ایران از نظر جایگاه علمی از آنچه که در برنامه های چشم انداز توسعه پیش بینی شده، پیشروتر است و ما چند سال زودتر به افقی که در ۱۴۰۲ درنظر گرفته شده بود، رسیدهایم. البته نباید به آن بسنده کنیم.» او درخصوص فرآیند بازنگری در سنجش و ارزیابی دانشجویان علوم پزشکی نیز میگوید: «کارهای زیادی در این زمینه انجام شده است و ما تنها به مرحله سنجش عملکرد دانشجویان در دانشگاهها اکتفا نکردهایم و حتی در کارگروههای مرتبط با کنکور نیز این موضوع را بررسی کردهایم.»
قائم مقام مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی وزارت بهداشت درخصوص سنجش دانشجو در دوران تحصیل هم یادآور میشود: «سنجش و ارزیابی دانشجو نباید فقط به پایان ترم محدود باشد و ما باید نگرش و عملکرد دانشجو را در طول ترم ارزیابی کنیم. یعنی دانشجو را با آزمون مورد سنجش قرار ندهیم، بلکه آزمون نیز جزیی از سنجش باشد. بنابراین نگاههای نوین به بحث ارزشیابی منجر شده است که تغییراتی در این زمینه صورت گیرد.»
او خاطرنشان میکند: «یک سری از ارزشیابیها باید در قالب کارهای کلاسی باشد. برخی ارزشیابیها نیز باید در حین ترم انجام شود که فرصت جبران و اصلاح به دانشجو و استاد بدهد تا به عدالت آموزشی نزدیکتر شود. در نهایت هر دانشجویی که توانمندتر است، نتیجه بهتری بگیرد، نه اینکه نتیجه بهتر در انتظار کسی باشد که حفظیات بهتری دارد. بنابراین، دانشجو در طول ترم و به روشهای مختلف ارزیابی میشود. بسیاری از مواقع این نمرات در سالهای بعد تاثیرگذار است و روشهای سنتی دیگر جوابگو نیست.»
با توجه به شیوع کرونا، ضرورت دارد که آموزش علوم پزشکی هم متناسب با این شرایط تحمیلی باشد. در این راستا نیاز است که زیرساختهای اینترنت کشور نیز تقویت شود تا کیفیت آموزش علوم پزشکی، افت پیدا نکند. آموزش مجازی علوم پزشکی فقط زمانی جواب خواهد داد که استاد و دانشجو بتوانند بدون دغدغه به اینترنت پرسرعت دسترسی داشته باشند تا انتقال مفاهیم آموزشی به درستی انجام شود.
همچنین قرار است بحث توسعه آموزش مجازی رشتههای پزشکی در دوران کرونا نیز جدی گرفته شود. علی کبیر، قائم مقام مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی وزارت بهداشت توضیح داده است: «شاخصهای کشور ما در زمینه نسبت پزشک به جمعیت، شاخص مناسبی است و ما در کشور توانستهایم از تخصصهای مختلف استفاده کنیم. در این راستا حتی بحث فارغالتحصیل کردن زودهنگام گروه علوم پزشکی برای برطرف کردن نیاز کشور در شرایط کرونا هم مورد بحث قرار گرفته است.»
کبیر با اشاره به برنامههای وزارت بهداشت برای توسعه آموزش مجازی در دوران کرونا تصریح میکند: «در مدیریتهای مختلف وزارت بهداشت راجع به ابعاد مختلف آموزش بحث میشود که یکی از بستههای تحول آموزش، مجازی سازی آموزش است. پنج سال است که روی این موضوع کار میشود. پیشبینی شده بود که ۲۰ درصد آموزش پزشکی باید از سوی دانشگاهها مجازی سازی شود. دلیلش آن است که اولا باید زیرساختها آماده شوند و از طرفی، بخش عمده آموزش پزشکی باید حضوری باشد. بنابراین ما باید از شرایطی که کرونا ایجاد کرد، درس بگیریم و به بقای بهتر فکر کنیم. با اهتمامی که ۲۰ هزار عضو هیات علمی علوم پزشکی داشتند، ترم تحصیلی گذشته به خوبی به شکل مجازی پیش رفت. در همایش آموزش علوم پزشکی نیز در قالب کارگروههایی به موضوع آموزش مجازی در دوران کرونا میپردازیم.»
چالشهای آموزش مجازی علوم پزشکی در دوران کرونا
وزارت بهداشت در نظر دارد با توجه به شیوع کرونا، آموزشهای مجازی در رشتههای مختلف علوم پزشکی را توسعه دهد. البته آموزش مجازی در ترم تحصیلی گذشته هم انجام شد و این تجربه کوتاه باید در برنامهریزیهای بلندمدت آموزش پزشکی، مدنظر قرار بگیرد.
مهدی موسوی زاده، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به چالشهای پیشروی آموزش مجازی علوم پزشکی در دوران کرونا اشاره میکند و به سپید میگوید: «یکی از عمده مولفههای توسعه آموزش مجازی، بحث فرهنگسازی است، اما متاسفانه در کشور ما فرهنگسازی مناسبی درخصوص آموزش مجازی صورت نگرفته است. با این حساب اگر بخواهیم با توجه به ایام کرونا، آموزش تئوریک علوم پزشکی را به شکل فوری و ناگهانی به شکل مجازی برگزار کنیم، این اتفاق قطعا موثر نخواهد بود. این کار میتواند نقایص و کاستیهای جدی به وجود بیاورد. در بسیاری از رشتههای علوم پزشکی، وزن مباحث بالینی بیشتر است. در این رشتهها نمیتوان مباحث بالینی را به شکل مجازی آموزش داد و در این رشتهها باید آموزش به شکل عملی باشد. البته شاید بشود برخی مباحث تئوریک آموزشهای بالینی مثل برگزاری ژورنال کلاب به شکل تئوری برگزار شود، اما بخش اعظم آموزشهای بالینی شامل معاینه بیمار، مشاوره و ارزیابی بیمار را نمیتوان به شکل مجازی برگزار کرد. البته شاید بتوان به هر طریقی که شده این آموزشها را هم به شکل مجازی برگزار کرد، اما کارایی چندانی نخواهد داشت.»
او با اشاره به مقایسه ایران و کشورهای توسعه یافته در حوزه آموزش مجازی علوم پزشکی، یادآور میشود: «در بسیاری از کشورهای توسعه یافته، فرهنگ استفاده از آموزش مجازی نهادینه شده است، اما در کشور ما فاصله زیادی تا نهادینه شدن این فرهنگ داریم. همچنین زیرساختها و امکانات کشورهای توسعه یافته برای توسعه آموزش مجازی، بسیار بالاتر از ایران است. شاید بتوان گفت سختترین قسمت کار برای آموزش مجازی علوم پزشکی در ایران، ضعیف بودن بسترهای اینترنت است. سرعت پایین اینترنت در ایران، کیفیت آموزش مجازی در رشتههای علوم پزشکی را هم تحت تاثیر قرار میدهد.»
موسوی زاده خاطرنشان میکند: «در نظر بگیرید که اگر بخواهیم یک وبینار در حوزه علوم پزشکی برگزار کنیم و یا بخشی از آموزشهای پزشکی را به شکل مجازی ارائه دهیم، با قطع و وصلهای مکرر مواجه خواهیم شد. پایین بودن کیفیت انتقال اطلاعات در بستر اینترنت ایران، موجب خستگی و بیحوصلگی استاد و دانشجو میشود. در این شرایط، انتقال مفاهیم بسیار دشوار خواهد شد. وقتی انتقال مفاهیم در بستر اینترنت به شکل مکرر قطع و وصل شود، کم کم رشته کلام از دست استاد یا سخنران خارج میشود. اینها مشکلات جدی در حوزه آموزش مجازی علوم پزشکی است که تا وقتی این مشکلات حل نشود، نمیتوان کیفیت آموزش مجازی در رشتههای علوم پزشکی را تضمین کرد.» او هشدار میدهد: «اگر با توجه به شرایط کرونا، قرار باشد که آموزش مجازی علوم پزشکی ادامه پیدا کند، قطعا با افت کیفیت آموزش پزشکی مواجه خواهیم شد. بخصوص این افت کیفیت آموزشی در رشتههایی بیشتر خواهد بود که مبنای آنها بر اساس مباحث بالینی شکل گرفته است.»
الزامات آموزش مجازی در رشتههای علوم پزشکی
با توجه به شیوع کرونا، دستورالعمل الزامات ارائه آموزش مجازی در دانشگاهها و دانشکدههای علوم پزشکی کشور در دوران کرونا اعلام شده است.
در اطلاعیه دانشگاه علوم پزشکی مجازی، آمده است که به دنبال شیوع بیماری کووید ۱۹ از بهمن ماه سال ۱۳۹۸ و ممنوعیت حضور دانشجویان در محیط دانشگاه، آموزش مجازی به عنوان راهکار اصلی ادامه تحصیل دانشجویان و جلوگیری از وقفه آموزشی در همه دنیا از جمله ایران مورد توجه قرار دارد. آموزش مجازی علوم پزشکی با شیب بسیار بالا گسترش یافت و در زمان کمتر از دو ماه بیش از ۱۰ برابر افزایش یافت. اگرچه تقویت زیرساخت و افزایش کمیت فعالیتهای آموزش مجازی با شدت و قدرت گذشته ادامه دارد، ولی باید به طور همزمان به کیفیت آموزش مجازی در حال ارائه نیز پرداخته شود تا ضمن ایجاد رضایت در دانشجویان، یادگیری اثربخش آنها نیز تضمین شود. بسیاری از دانشگاههای کشور اقدامات اثربخش و مناسبی برای بررسی و ارتقای کیفیت دروس مجازی انجام دادهاند. این الزامات که به درخواست تعداد زیادی از کلان مناطق آمایشی تهیه شده است، میتواند برای راهنمایی دانشگاهها و دانشکدههای علوم پزشکی مورد بهرهبرداری قرار گیرد.
این الزامات در ۱۰ ماده تدوین شده است و به انواع آموزشهای الکترونیک اشاره دارد. در شرایط عادی آییننامه آموزش ترکیبی مصوب شورای عالی برنامهریزی علوم پزشکی، میزان ارائه مجازی دروس را چهار هفدهم و تا ۶۰ درصد دروس اعلام کرده است، اما با توجه به مجوز معاونت آموزشی وزارت بهداشت در شرایط بحران کرونا هر دانشگاه میتواند درصد بیشتری به صورت مجازی ارائه کند.
همچنین مدرس هر درس موظف است طرح درس، منابع و فعالیتهای یادگیری را به عنوان حداقل الزامات ارائه مجازی درس در پنل اختصاصی خود در سامانه ارائه دهد. از سوی دیگر، مدرس رشتههای علوم پزشکی باید محتواهای آموزشی متناسب را در سامانه LMS قرار دهد. محتواها میتواند با توجه به اهداف درس به شکلهای فایل یا لینک کتاب الکترونیکی، فایل یا لینک مقاله، جزوه، پادکست صوتی، صدای همزمان با اسلاید و مولتی مدیا باشد. نوع محتوا باید بر اساس مقطع دانشجویان و میزان دشواری درس تعیین شود. بارگذاری فیلم سخنرانی استاد قابل قبول نیست. با توجه به عرض باند اینترنت پایین در کشور، محتواها باید تا حد امکان کم حجم باشند.
همچنین مدرس باید در سامانه LMS تعداد فعالیت یادگیری شامل تکلیف، آزمون و گروه گفتگو، متناسب با نوع درس، تعداد واحد درسی و مقطع تحصیلی قرار دهد. تکلیف بدون بازخورد به دانشجویان قابل قبول نیست. امکان ارائه تدریس تیمی در دروسی که چند مدرس دارد، در سامانه وجود دارد. یک نفر از مدرسان باید به عنوان مدرس مسئول، هماهنگی لازم و نظارت بر عملکرد صحیح سایرین را فراهم کند.
مدرس میتواند با توجه به طراحی آموزشی در هر درس، کلاسهای مجازی را به صورت همزمان برگزار کند. در برگزاری کلاس مجازی باید امکان حضور همه دانشجویان بدون قطعی فراهم باشد. امکان ارائه تمام درس از طریق کلاس مجازی همزمان بدون تکمیل پنل LMS وجود ندارد. مدرس میتواند حضور در کلاس را در نمره ارزشیابی نهایی و حضور و غیاب دانشجو لحاظ کند و از حضور فعال دانشجو اطمینان حاصل کند. چگونگی تعیین نمره دانشجویان باید به طور شفاف از ابتدای ترم تعیین و اعلام شود. باید قسمتی از نمره نهایی برای انجام فعالیتهای یادگیری توسط دانشجویان اختصاص داده شود. بهتر است برای آزمونهای رسمی نهایی از نرمافزارهای تخصصی آزمونساز استفاده شود.
هر دانشکده باید سازوکار لازم برای ارزشیابی تدریس استاد داشته باشد و از روشهای مختلفی مانند نظرسنجی از دانشجویان و بررسی همتایان استفاده شود. دانشگاه لازم است کیفیت کلاسهای مجازی همزمان را نیز ارزشیابی کند. دانشگاه باید سازوکار مشخصی برای ارزشیابی اساتیدی که دروس مجازی را ارائه میدهند و همچنین مواردی که استاد حاضر به ارائه درس به صورت مجازی نیست، داشته باشد.
همچنین دانشگاه باید سازوکار مطلوب برای توانمندسازی اعضای هیات علمی را برای ارائه دروس مجازی داشته باشد. دانشگاه میبایست متناسب با نیاز اعضای هیات علمی، آموزشهای لازم در مورد تدریس مجازی را از طریق کارگاه، تهیه کلیپ و ایجاد کانال آموزشی در فضای مجازی ارائه دهد.
از سوی دیگر، دانشگاه موظف است سازوکار لازم برای راهنمایی اعضای هیات علمی را به صورت حضوری و مجازی در مورد تدریس مجازی داشته باشد و آن را اطلاعرسانی کند. همچنین دانشگاه باید گزارش اقدامات انجام شده برای توسعه کمی و کیفی آموزش مجازی در شرایط بحران کرونا را به صورت منظم و بر اساس درخواستهای ارسال شده برای دبیرخانه شورای عالی آموزش مجازی ارسال کند.
بازنگری در سنجش و ارزیابی دانشجویان علوم پزشکی
جایگاه علمی رشته های علوم پزشکی در ایران، جایگاه بسیار فاخری است. کبیر، قائم مقام مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی به همین موضوع تاکید دارد و میگوید: «بحثهای مرجعیت علمی، بحثهای مشترک میان آموزش و پژوهش است. ما اکنون ۵۰ قطب علمی علوم پزشکی در کشور داریم و برخی از آنها مرجع بینالمللی هستند و در ژورنالهای بینالمللی از اساتید ایرانی دعوت میشود، اما این شاخصها کمتر در رتبه بندی بین المللی دیده میشود. ایران از نظر جایگاه علمی از آنچه که در برنامه های چشم انداز توسعه پیش بینی شده، پیشروتر است و ما چند سال زودتر به افقی که در ۱۴۰۲ درنظر گرفته شده بود، رسیدهایم. البته نباید به آن بسنده کنیم.» او درخصوص فرآیند بازنگری در سنجش و ارزیابی دانشجویان علوم پزشکی نیز میگوید: «کارهای زیادی در این زمینه انجام شده است و ما تنها به مرحله سنجش عملکرد دانشجویان در دانشگاهها اکتفا نکردهایم و حتی در کارگروههای مرتبط با کنکور نیز این موضوع را بررسی کردهایم.»
قائم مقام مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی وزارت بهداشت درخصوص سنجش دانشجو در دوران تحصیل هم یادآور میشود: «سنجش و ارزیابی دانشجو نباید فقط به پایان ترم محدود باشد و ما باید نگرش و عملکرد دانشجو را در طول ترم ارزیابی کنیم. یعنی دانشجو را با آزمون مورد سنجش قرار ندهیم، بلکه آزمون نیز جزیی از سنجش باشد. بنابراین نگاههای نوین به بحث ارزشیابی منجر شده است که تغییراتی در این زمینه صورت گیرد.»
او خاطرنشان میکند: «یک سری از ارزشیابیها باید در قالب کارهای کلاسی باشد. برخی ارزشیابیها نیز باید در حین ترم انجام شود که فرصت جبران و اصلاح به دانشجو و استاد بدهد تا به عدالت آموزشی نزدیکتر شود. در نهایت هر دانشجویی که توانمندتر است، نتیجه بهتری بگیرد، نه اینکه نتیجه بهتر در انتظار کسی باشد که حفظیات بهتری دارد. بنابراین، دانشجو در طول ترم و به روشهای مختلف ارزیابی میشود. بسیاری از مواقع این نمرات در سالهای بعد تاثیرگذار است و روشهای سنتی دیگر جوابگو نیست.»
با توجه به شیوع کرونا، ضرورت دارد که آموزش علوم پزشکی هم متناسب با این شرایط تحمیلی باشد. در این راستا نیاز است که زیرساختهای اینترنت کشور نیز تقویت شود تا کیفیت آموزش علوم پزشکی، افت پیدا نکند. آموزش مجازی علوم پزشکی فقط زمانی جواب خواهد داد که استاد و دانشجو بتوانند بدون دغدغه به اینترنت پرسرعت دسترسی داشته باشند تا انتقال مفاهیم آموزشی به درستی انجام شود.
دیدگاه کاربران
ممکن است این مطالب هم برای شما مفید باشد