روزنامه سپید | اخبار 5 | 13 دی 1394 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d9070
پرستو بیرانوند/ بهای طلای سیاه چند وقتی است که در بازار جهانی رو به کاهش گذاشته است و با اقتصاد تک‌محصولی ایران باید دید بودجه‌های وابسته به نفت با چه دشواری‌هایی همراه خواهند بود؟ در این موردشکی وجود ندارد که کاهش قیمت نفت به علت‌های زنجیره‌ای فراوان بازمی‌گردد اما ازآنجاکه ایران دومین تولیدکننده نفت اوپک است و بیش از 30 درصد بودجه کشور به نفت وابسته است، هرگونه کاهش قیمت تبعات بسیاری برای اقتصاد کشور خواهد داشت. بسیاری از تحلیلگران بر این باور هستند که ریشه تلاطم‌هایی که براثر تغییر قیمت نفت در اقتصاد ایجاد می‌شود وابسته بودن کشور به این محصول است و برای جلوگیری از تاثیرپذیری فراوان باید رویه اقتصاد در کشور را تغییر داد. اما در شرایط کنونی کاهش قیمت نفت تاثیر مستقیم بر بودجه کشور خواهد گذاشت. حسین راغفر، اقتصاددان بر این باور است که اقتصادی که وابسته به درآمدهای نفتی است قاعدتا با کاهش قیمت نفت به‌شدت آسیب خواهد دید. او گفته بود: «کاهش قیمت نفت و آسیب‌هایی که این موضوع به بدنه اقتصاد کشور وارد می‌کند می‌تواند گسترده باشد زیرا اقتصاد ما وابستگی شدیدی به درآمدهای نفتی دارد. هم بودجه می‌تواند با مشکل مواجه شود و هم بسیاری از فعالیت‌های عمرانی از کار بازخواهد ماند.»
*پیش‌بینی‌های اوپک در سال 2015
پیش‌ازاین اوپک در گزارش ماهانه خود اعلام کرده بود که عرضه تولیدکنندگان غیر عضو اوپک در سال ٢٠١۶ برای نخستین بار از سال ٢٠٠٧ پایین‌تر بیاید و در آخرین پیش‌بینی خود برای سال آینده بدترین وضعیت را برای ایران متصور شده است. عربستان نیز از سوی بسیاری از تحلیلگران بین‌المللی به‌عنوان طراح کاهش قیمت نفت در بودجه معرفی‌شده است. این کشور بودجه سال جاری خود را با نفت 29 دلاری بسته است تا این پیام را به بازارهای جهانی نفت بدهد که قیمت نفت در سال جاری میلادی رشد چندانی نخواهد داشت . عربستان کشوری است که در دو سال اخیر با پیگیری سیاست عدم کاهش عرضه نفت، تنزل قیمت‌ها در بازارهای جهانی را دامن زده است. به نظر می‌رسد برآوردهای بدبینانه عربستان ازآنجا ناشی می‌شود که ایران قصد دارد نسبت به افزایش یک‌میلیون بشکه‌ای صادرات نفت خود اقدام کند و عربستان با لحاظ کردن این پیش‌فرض کاهش بیش‌ازپیش قیمت نفت را در محاسبات بودجه‌ای‌اش لحاظ کرده است . اما بدترین پیش‌بینی در میان آسیایی‌های عضو اوپک متعلق به ایران است . ایران قیمت هر بشکه نفت را 40 دلار تعیین کرده است که البته برخی مقامات تاکیددارند باید نفت را بین 35 تا 40 دلار مدنظر قرارداد.
*قیمت نفت و بودجه سال 95
سه سناریوی ۳۰، ۳۵ و ۴۰ دلاری قیمت نفت روی میز بودجه دولت قرارگرفته و در صورت لغو تحریم‌ها، پیش‌بینی می‌شود ایران سال آینده بین ۱۶ تا ۲۹ میلیارد دلار از محل صادرات نفت، درآمد کسب کند. بااین‌وجود، درصورتی‌که تولید نفت خام ایران در مرحله اول پساتحریم روزانه ۵۰۰ هزار بشکه افزایش یابد با احتساب نفت بشکه‌ای به ترتیب ۳۰، ۳۵ و ۴۰ دلار، درآمد حاصل از فروش نفت خام کشور به ترتیب به 16/5 میلیارد دلار،
19/1 میلیارد دلار و حدود ۲۲ میلیارد دلار خواهد رسید. بر اساس آمارهای ارائه‌شده توسط وزارت نفت، متوسط قیمت نفت خام صادراتی ایران شامل سبد نفت سبک و سنگین صادراتی کشور از ابتدای سال جاری تاکنون بشکه‌ای حدود ۵۰ دلار بوده است. با اعلام جزییات لایحه بودجه سال 95 محمدباقر نوبخت درباره نرخ نفت در بودجه 95 اعلام کرد که قیمت نفت بین 35 تا 40 دلار پیش‌بینی‌شده و با وزارت نفت روی رقمی حدود 66 هزار میلیارد تومان توافق شده است. همچنین وزیر نفت ایران اعلام کرده که برنامه ایران برای رسیدن به تولید 4 میلیون بشکه‌ای تا پایان سال 95 بسیار جدی است. به‌طور حتم دولت در تلاش است تا با تولید بیشتر، کسری ناشی از کاهش درآمد نفت را جبران کند.
قیمت نفت سال‌هاست با نوسان عجین شده است. در برخی سال‌ها این نوسانات به افزایش درآمدهای نفتی منجر شده و در سال‌های اخیر با افت بهای جهانی درآمدهای این حوزه کاهش‌یافته است. مسلما در سال‌هایی که درآمدهای نفتی افزون بر پیش‌بینی بودجه آن سال تحقق می‌یابد، دولت باید این مازاد درآمد را در حساب صندوق توسعه ملی ذخیره کند تا در صورت کاهش درآمد در سال‌های بعد برنامه‌ریزی‌های کلان اقتصادی با کمبود منابع روبه‌رو نشود و کسری موجود از محل درآمدهای ذخیره‌شده تامین شود.
به همین جهت با توجه به شرایط کنونی، قیمت نفت هرچقدر بدبینانه‌تر در بودجه پیش‌بینی شود؛ مثبت‌تر است. برخی از کارشناسان معتقدند که قیمت هر بشکه نفت در بودجه سال 95 نیز حدود 30 الی 40 دلار بسته شود، چراکه بازارهای جهانی هم همین ارقام را نشان می‌دهد اما وزیر نفت از نفت 40 دلاری در بودجه سال 95 سخن می‌گوید درحالی‌که اکنون نفت ایران زیر قیمت 30 دلار معامله می‌شود. باید دید در بودجه سال آینده دولت پیش‌بینی‌های بودجه‌ای خود را بر چه مبنایی قرار می‌دهد زیرا تعیین این نرخ سرنوشت یک سال آینده کشور را رقم خواهد زد.
