روزنامه سپید | اخبار 11 | 02 بهمن 1399 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d78873
به دلیل سختی کار و چشم‌انداز شغلی نامعلوم، ظرفیت دوره دستیاری در رشته بیهوشی، تکمیل نشده است
امین جلالوند
در طول ماه‌های گذشته، بسیاری از فعالان جامعه پزشکی در خط مقدم نبرد با بیماری کرونا قرار داشته اند. یکی از عمده گروه‌های جامعه پزشکی که ارتباط نزدیکی با بیماران مبتلا به کرونا دارند، متخصصان بیهوشی هستند. این متخصصان به دلیل جنس وظیفه‌ای که بر عهده دارند، نمی‌توانند فاصله‌گذاری اجتماعی با بیمار را رعایت کنند و همین عامل باعث شده است که احتمال ابتلای این متخصصان به بیماری کرونا، بسیار بالا باشد.
علیرضا سلیمی، رئیس انجمن علمی متخصصان بیهوشی نیز در گفتگو با سپید به گوشه‌ای از همین مشکلات متخصصان بیهوشی اشاره می‌کند و می‌گوید: «ماهیت کار در حوزه سلامت به گونه‌ای است که به دلیل تماس مستمر با بیماران، احتمال ابتلای کادر درمان به کرونا بسیار بیشتر از افراد دیگر است. کادر درمان به دلیل ماهیت کارش نمی‌تواند فاصله اجتماعی با بیمار را رعایت کند و در نتیجه آمار ابتلا و مرگ در کادر درمان، بسیار بیشتر است. بخصوص در رشته‌های بیهوشی، گاهی کادر درمان مجبور است در فاصله 10 تا 15 سانتی‌متری بیمار مبتلا به کرونا قرار بگیرند. همین ماهیت کار کادر درمان است که این رشته را مقدس کرده است. در همه جای دنیا نیز آمار ابتلای کادر درمان بیشتر است. در این بین، رعایت مردم و حمایت مسئولان می‌تواند آمار ابتلا به کرونا را در بین کادر درمانی کاهش دهد.»
همچنین معاون آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی تاکید می کند: «متاسفانه احساس نارضایتی در تمام سطوح متخصصان بیهوشی دیده می‌شود و آنها حس می‌کنند آن طور که باید و شاید مورد توجه قرار نگرفته‌اند و در حلقه‌های تصمیم‌گیری دیده نشده‌اند و صرفا به عنوان سرباز خط مقدم از آنها استفاده شده است. پرنشدن ظرفیت رشته بیهوشی در دانشگاه‌ها یک زنگ خطر است که نشان می‌دهد این بیماری مزمن است و نارضایتی وجود دارد.»
او با اشاره به اینکه جامعه متخصصان بیهوشی به شدت درگیر مقابله با بیماری کووید 19 است و در خط اول مقابله قرار دارد، یادآور می‌شود: «به لحاظ درمانی تماس مستقیم با بیماران بدحال که وظیفه ذاتی متخصصان بیهوشی است، موجب شده در تمام خط اول اعم از اورژانس‌ها، بخش‌ها و بخش مراقبت‌های ویژه، متخصصان بیهوشی در تماس نزدیک با بیماری باشند. تعداد متخصصانی که مبتلا شدند بالا بود و آسمانی شدن حداقل 14 نفر از همکاران بسیار دردناک بود».
سلیمی خاطرنشان می‌کند: «به نظر می‌رسد ساختارهای محافظتی از همکاران به خصوص همکاران بیهوشی باید بازنگری شود. به نظر می‌رسد بیشترین مشکلات در محیط‌های استراحت و غذاخوری‌ها است. بعد از یک سال انتظار داریم نقاط ضعفی که در حفاظت همکاران در مقابل کووید 19 وجود دارد، برطرف شود. محل‌های استراحت، نمازخانه و رختکن مراکز درمانی نیاز به تهویه جدی دارند. این محل‌ها مکانی هستند که همکاران پوشش محافظتی را برای دقایقی برمی‌دارند و همان جا ابتلا اتفاق می‌افتد.»
او خاطرنشان می‌کند: «از طرف دیگر تورم بسیار بالا و بالارفتن مخارج و البته مشکلات اقتصادی بیماری کرونا باعث شد درآمد پزشکان به خصوص در بخش خصوصی کمتر شود و مشکلات اقتصادی جدی پیش بیاید. این شرایط بیشتر از همه در زمانی که پزشکان بیمار می‌شدند، خود را نشان می‌داد. بیماری فقط یک دوره 14 روزه نیست و دوره استراحت و بازتوانی تا چندین ماه طول می‌کشد و فرد توان کار کردن مانند سابق را نخواهد داشت و برای همین بسیاری از همکاران با مشکلات مالی روبرو شدند.»
سلیمی تصریح می‌کند: «در کل باید بگویم متاسفانه احساس نارضایتی در تمام سطوح متخصصان بیهوشی دیده می‌شود. چشم انداز این رشته مهم و اساسی مبهم بوده که باعث شده دستیاران برای ورود به این رشته علاقه نشان ندهند. کووید 19 هم انگار تیر خلاصی بود که باعث شد این مشکل زودتر از آن چیزی که باید و شاید خودش را نمایان کند.»
او با بیان اینکه متخصصان بیهوشی انتظار دارند واکسینه شدن‌شان در مقابل بیماری کرونا در اسرع وقت و در یک مسیر منطقی به سرعت انجام شود، تاکید می‌کند: «تنها چزی که کمک می‌کند ابتلای آنها کاهش پیدا کند و با قدرت کارشان را ادامه بدهند واکسیناسیون است. برای واکسیناسیون تمامی مردم و بخصوص کادر درمان و پزشکان و کسانی که در خط اول هستند مانند متخصصین بیهوشی باید راهکار شفافی نشان داده شود. انتظار داریم در یکی دو ماه آینده واکسیناسیون برای متخصصان بیهوشی و دستیاران این رشته و سایر همکاران خط اول و گروه‌های پرخطر جامعه انجام شود.»
روزهای سخت و طولانی متخصصان بیهوشی
تخصص بیهوشی در تمام دنیا تخصص ویژه‌ای است که معمولا در برخورد با بیماران بدحال در قسمت اورژانس، بخش‌های مراقبت‌های ویژه و دیگر قسمت‌های بیمارستان خدمت می‌کنند.
رئیس انجمن علمی متخصصان بیهوشی یادآور می‌شود: «اگر بیماری دچار ایست تنفسی-قلبی شود یا به دلیل وقفه تنفسی در شرایط حاد قرار گیرد، معمولا متخصص بیهوشی بر بالین بیمار حاضر می‌شود. ویژگی خاص این تخصص کنترل راه هوایی، گذاشتن لوله تراشه (ابزاری که در نای بیمار قرار می‌گیرد و واسطه بین بیمار و دستگاه تهویه مصنوعی است) و کنترل وضعیت قلبی-عروقی است که همه و همه باعث می‌شود معمولا این متخصصان در خط اول برخورد با بیماران بدحال قرار گیرند.»
به گفته او، «متخصصان بیهوشی می‌بایست در فضای بسته مثل آی‌سی‌یو ساعات طولانی را در کنار بیماران باشد و همه این عوامل باعث می‌شود احتمال ابتلای متخصصان بیهوشی و مراقبت‌های ویژه به کووید-۱۹ بالاتر رود. همچنین می‌دانیم که وقتی همکار متخصص بیهوشی بیمار شود می‌تواند بعد از دو هفته که تست بیماری منفی شد در مراکز حضور پیدا کند، ولی عوارض و آثار این بیماری باقی می‌ماند و مدت‌ها طول می‌کشد تا کارایی متخصص ما به حد مطلوب قبلی برسد.»
سلیمی تصریح می‌کند: «یکی از سختی‌های همه پزشکان و همچنین متخصصان بیهوشی بار مسئولیتی است که در قبال عزیزان‌شان دارند و ما در قرنطینه خود نیز قرنطینه هستیم. وقتی به خانه می‌آییم سعی می‌کنیم فاصله را رعایت کنیم و در خانه هم دوباره خود را قرنطینه می‌کنیم. زمانی هم که احساس می‌کنیم آلوده شد‌ه‌ایم از دیگر اعضای خانواده فاصله می‌گیریم و این شرایط بسیار سخت است.»
همچنین عباس دادور، متخصص بیهوشی نیز با اشاره به مشکلات این گروه از متخصصان در دوران کرونا، خاطرنشان می‌کند: «همه‌گیری بیماری کرونا، چالش‌های منحصر به فردی برای بیهوشی ایجاد کرده است. در بیهوشی عمومی راه‌های هوایی دستکاری می‌شود که از عوامل تولیدکننده آئروسُل (به معنی ذرات ریز جامد و مایع معلق در هوا و یا گاز است) که آئروسل تولید شده می‌تواند خود بیمار و متعاقبا کارکنان اتاق عمل را آلوده کند.»
او تاکید می‌کند: «از طرف دیگر خود دستگاه بیهوشی می‌تواند آلوده شود که استریل کردن آن مشکلات زیادی را به همراه دارد. نکته مهم آنکه در همه‌گیری کووید ۱۹ تقاضای بی‌سابقه‌ای برای داروهای بیهوشی جهت استفاده در بخش مراقبت‌های ویژه ICU وجود دارد که ذخایر موجود داروهای بیهوشی را نیز کاهش می‌دهد.»
از سوی دیگر، سعید صفری، متخصص بیهوشی و مراقبت‌های ویژه نیز تاکید می‌کند: «هم‌اکنون باتوجه به شیوع بالای کرونا، ضریب اشغال تخت‌های آی‌سی‌یو بسیار بالا است و در مراکز دولتی، محدودیت بسیار زیادی برای پذیرش بیماران جدید وجود دارد. این موضوع باعث می‌شود یکسری بیماران که نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند به خاطر پر بودن بخش آی‌سی‌یو مجبور شوند در بخش‌های عادی تحت درمان قرار بگیرند.»
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات جراحی مغز و اعصاب دانشگاه شهید بهشتی، خاطرنشان می‌کند: «در شرایطی که هر روز تعداد بیماران نیازمند به تخت آی‌سی‌یو به دلیل شیوع ویروس کرونا بیشتر می‌شود، فرصت برای ایجاد تخت‌های جدید محدود است. در این شرایط به ویزیت‌های مراقبت‌های ویژه در منزل نیاز داریم تا بتوانیم با کاستن از مراجعات به بیمارستان، از تخت‌های موجود به بهترین نحو بهره ببریم. راه‌اندازی هر تخت آی‌سی‌یو نیازمند بودجه بسیار بالایی است که علاوه بر تخت‌های ویژه بیمارستانی و تجهیزات پیشرفته، نیاز به استخدام و به‌کارگیری پرسنل و پرستاران ویژه هم به اهمیت این موضوع می‌افزاید.»
فرسودگی و خستگی، همراه روزانه فوق تخصص‌های مراقبت ویژه
بسیاری از فوق تخصص‌های مراقبت ویژه نیز در خط مقدم مقابله با کرونا قرار دارند که هر روز با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند.
علی امیر سوادکوهی، رئیس انجمن مراقبت‌های ویژه ایران در گفتگو با سپید تاکید می‌کند: «الان حدود 180 فوق‌تخصص مراقبت‌های ویژه در کشور داریم. در نظر بگیرید که این گروه از پزشکان در خط مقدم مقابله با بیماری کرونا بودند. شدیدترین شکل بیماران مبتلا به کرونا، بیمارانی بودند که در «آی سی یو» بستری می‌شدند و مدیریت این بخش نیز در اختیار همکاران فوق‌تخصص مراقبت‌های ویژه بود. با توجه به زحمت فراوانی که پزشکان فوق تخصص مراقبت‌های ویژه و همچنین پرستاران، پزشکان اورژانس و متخصصان بیهوشی‌ها در این دوران متحمل شدند و شبانه روز در حال خدمت رسانی به مبتلایان کرونا بودند، انتظار می‌رفت که از این گروه‌های پزشکی تقدیر واقعی به عمل بیاید تا آنها حس کنند زحمات‌شان دیده می‌شود، اما شاهد بودیم که هیچ تقدیری در مقام عمل صورت نگرفت و حتی با وضع تعرفه‌های ناعادلانه نیز به وضعیت معیشتی این گروه از جامعه پزشکی توجه نداشتند. متاسفانه با نادیده گرفتن دستمزدهای واقعی این پزشکان و نادیده گرفتن هزینه تمام شده خدمات پزشکی، جامعه پزشکی مزد روزهای سخت خود را نگرفتند.»
او خاطرنشان می‌کند: «جامعه پزشکی در دوران مقابله با کرونا از جان و دل مایه گذاشت، سختی‌های کار شبانه‌روزی را متحمل شد و سلامت خودش را به شدت به خطر انداخت. حتی برخی از همکاران پرستار و پزشک ما در جریان مقابله با کرونا، جانشان را از دست دادند. قاعده اخلاقی و منطقی این بود که حداقل با وضع تعرفه‌های منطقی، دستمزد واقعی کادر درمان را پرداخت می‌کردند، اما چنین اتفاقی هم نیفتاد.»
او اظهار می‌کند: «آی سی یو در بیمارستان‌ها خط مقدم مقابله با بیماری‌های سنگین هستند. قطعا هرچقدر جایگاه رشته فوق تخصصی مراقبت‌های ویژه در نظام سلامت کشور ارتقا یابد، به همان نسبت هم سطح سلامت بیماران حاد، افزایش پیدا خواهد کرد با این وجود، تعداد همکاران فوق تخصص مراقبت‌های ویژه در کشور متناسب با جمعیت نیست و نیاز به فوق تخصص‌های بیشتری داریم. برای یک جمعیت 84 میلیونی نباید فقط حدود 180 فوق تخصص مراقبت‌های ویژه وجود داشته باشد، بلکه برای تامین نیروی انسانی فوق تخصص در این حوزه، حداقل به دو برابر این تعداد پزشک نیاز داریم. در حوزه تخت‌های مراقبت‌های ویژه نیز با کمبود جدی مواجه هستیم. در حالی که باید حدود 15 درصد از تخت‌های بیمارستانی کشور، تخت‌های مراقبت های ویژه باشد، اما ما هم اکنون فقط یک سوم این تخت‌های ویژه را در اختیار داریم.»
کارشناسان سلامت تاکید دارند که با توجه به نقش حیاتی متخصصان بیهوشی و فوق تخصص‌های مراقبت ویژه در دوران کرونا و خطراتی که به جان خریده‌اند، انتظار می‌رود که متولیان نظام سلامت برای حمایت از این گروه پزشکی، فعالانه‌تر به میدان بیایند.
