روزنامه سپید | اخبار 10 | 05 آبان 1399 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d74623
جمعیت قابل توجهی از نیروهای درمانی به دلیل ابتلا به کرونا از چرخه درمان خارج شده‌اند. باافزایش مرخصی‌های استعلاجی، فشار کاری سایر نیروهای درمانی بیشتر شده است
امین جلالوند
بعد از حدود 9 ماه تلاش بی‌وقفه درمانگران برای مهار کووید 19، بسیاری از نیروهای فعال در مراکز درمان کرونا به خستگی و فرسودگی مفرط رسیده‌اند. جمعیت قابل توجهی از نیروهای درمانی نیز به کرونا مبتلا شده‌اند و به ناچار از چرخه درمان، خارج شده‌اند. به همین دلیل نیز این روزها با افزایش روزافزون آمار مرخصی‌های استعلاجی در بین کادر درمان مواجه هستیم.
افزایش پرشمار این مرخصی‌ها درنهایت موجب خواهد شد که فشار کاری سایر نیروهای درمانی بیشتر شود. هر بار که یکی از اعضای کادر درمان به دلیل ابتلا به کرونا به قرنطینه می‌رود، بار کاری سایر نیروهای درمانی بیشتر می‌شود. برخلاف تصور بسیاری از مردم، اینطور نیست که نیروهای درمانی مبتلا به کرونا بعد از دو هفته قرنطینه، دوباره به محل کار خود بازگردند. بیماری کرونا با تاثیرات ناشناخته‌اش موجب می‌شود که برخی نیروهای درمانی، گاهی تا چندین ماه درگیر این بیماری باشند و توان ادامه کار را از دست بدهند.
ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت هم با اشاره به افزایش آمار مرخصی‌های استعلاجی در بین کادر درمان، یادآور می‌شود: «کادر درمان خسته و فرسوده شده‌اند و نیاز به مرخصی استعلاجی دارند. نیروهای بهداشت و درمان کشور نزدیک به ۹ ماه است شبانه روز مشغول خدمت به مردم و بیماران هستند. روزانه حدود ۷۰ تا ۱۳۰ نفر از کادر درمان بیمارستان‌های بزرگ تهران به مرخصی استعلاجی کرونا می‌روند. همین مساله باعث می‌شود سایر نیرو‌ها متحمل کار بیشتری شوند و در نتیجه توان آنها نیز تحلیل برود.»
بسیاری از کارشناسان نظام سلامت نگران هستند که با افزایش آمار مرخصی‌های استعلاجی در مراکز درمان کرونا، نیروهای درمانی کافی برای رسیدگی به بیماران مبتلا به کووید 19 باقی نماند.
چرا مرخصی استعلاجی در کادر درمان، سیر صعودی دارد؟
جایگزینی کادر درمان، فرآیندی طولانی و دشوار است. یعنی اینطور نیست که اگر یک نیروی درمانی به دلیل ابتلا به کرونا به مرخصی استعلاجی رفت، بتوان خیلی راحت و سریع یک نیروی جایگزین پیدا کرد.
صادق سهرابی، متخصص داخلی در گفتگو با سپید به دلایل افزایش مرخصی استعلاجی در بین کادر درمان اشاره می‌کند و می‌گوید: «در هیچ برهه زمانی، کادر درمانی در ایران با چنین بحران بزرگی مواجه نبوده‌اند. کرونا موجب شده است که کادر درمان در شیفت‌های طولانی به ارائه خدمت بپردازد. در چنین شرایطی اگر حداقل تعداد نیروهای درمانی با تعداد مراجعان تناسب داشت، در آن صورت کادر درمان در یک بازه زمانی طولانی‌تری به مرحله خستگی و فرسودگی می‌رسید، اما با توجه به کمبود شدید نیروی انسانی در مراکز درمان کرونا، بسیاری از اعضای کادر درمان به مرز استهلاک کاری رسیده‌اند. خستگی مزمن و کاهش سطح ایمنی بدن موجب شده است که میزان ابتلای کادر درمان به کرونا، بسیار بالا باشد. در این شرایط، افزایش آمار مرخصی‌های استعلاجی در مراکز درمان کرونا نیز چندان دور از انتظار نخواهد بود.»
او یادآور می‌شود: «معتقدم حتی اگر کادر درمان به کرونا هم مبتلا نشود، به مرخصی نیاز دارد تا توان از دست رفته‌اش احیا شود. حالا اسم این مرخصی می‌تواند مرخصی استعلاجی یا هر نوع مرخصی دیگری باشد. اعطای مرخصی به کادر درمان در این شرایط پرخطر، نوعی کار پیشگیرانه است که مانع از افزایش آمار ابتلا به کرونا در کادر درمان خواهد شد. اگر می‌خواهیم کادر درمان، بیش از این قربانی کرونا نشود و همچنین اگر می‌خواهیم آمار نیروهایی که از چرخه ارائه خدمت خارج می‌شوند، بیشتر از این نشود، باید با درخواست مرخصی کادر درمان موافقت شود. با اضافه کار اجباری و شیفت‌های طولانی، سلامت کادر درمان را به خطر می‌اندازیم و با دست خودمان، آنها را مستعد ابتلا به کرونا می‌کنیم.»
همچنین سمیه عقیلی، پرستار فعال در حوزه درمان کرونا هم به سپید می‌گوید: «فشار کاری در بین پرستاران درگیر با کرونا، بسیار بالاست. همین فشار کار بالا باعث شده است که خیلی از پرستاران تمایلی برای رفتن به مرخصی نداشته باشند، چون می‌دانند که مرخصی رفتن باعث افزایش فشار کاری همکاران و دوستانشان خواهد شد. انگار مرخصی رفتن به نوعی عذاب وجدان بدل شده است، در حالی که قاعدتا باید آنقدر نیروی پرستاری به اندازه کافی در مراکز درمان کرونا وجود داشته باشد که پرستار با فراغ خاطر و بدون فشار روانی به مرخصی برود تا انرژی از دست رفته‌اش را احیا کند. متاسفانه چنین شرایطی در بسیاری از مراکز درمان کرونا در ایران وجود ندارد. الان شرایط طوری است که اغلب مرخصی‌ها به شکل استعلاجی و از روی ناچاری است، یعنی کادر درمان به دلیل ابتلا به بیماری مجبور می‌شود که همکارانش را تنها بگذارد و به قرنطینه برود.»
او خاطرنشان می‌کند: «البته در برخی مراکز درمانی نیز با هرگونه مرخصی دادن به پرستاران مخالفت می‌کنند و در این مراکز، شاهد اضافه کاری‌های اجباری هستیم. در برخی مراکز درمان کرونا فقط به شرطی به پرستاران مرخصی می‌دهند که درمانگر به کرونا مبتلا شده باشد. به نظرم این رویه چندان عادلانه نیست. واقعا هر شیفت کار در مراکز درمان کرونا معادل چند شیفت کار در سایر مراکز درمانی است. ما با فشار کاری بالایی در این مراکز مواجه هستیم. حتی گاهی مرخصی استعلاجی برخی از همکاران نیز تمدید نمی‌شود. پرستاران مبتلا شده به کرونا که به قرنطینه می‌روند، گاهی بعد از گذشت دو تا سه هفته از آنها درخواست می‌شود که به محیط کار بازگردند. درست است که دیگر مبتلا به کرونا نیستند، اما عوارض بیماری مثل ضعف و بی‌حالی در خیلی از آنها وجود دارد. با این وجود مجبورند به محل کار بازگردند و گاهی مرخصی استعلاجی آنها تمدید نمی‌شود. البته این شرایط در همه مراکز درمانی اتفاق نمی‌افتد، اما متاسفانه در برخی مراکز شاهد چنین رفتارهایی هستیم.»
موج مرخصی استعلاجی در جامعه پرستاری
در دوران بحران کرونا، بسیاری از پرستاران به دلیل ابتلا به کرونا مجبور به ترک کار شدند و به مرخصی استعلاجی رفتند. حتی برخی از این پرستاران نیز جان خود را در مسیر خدمت به بیماران مبتلا به کرونا از دست دادند.
حمیدرضا عزیزی، معاون سازمان نظام پرستاری هم با اشاره به آمار پرستارانی که به مرخصی استعلاجی رفته‌اند، یادآور می‌شود: «پرستاران به عنوان مدافعان خط اول مبارزه با کرونا واقعا جان خود را کف دست گرفته‌اند و برای مراقبت و نجات بیماران فداکاری می‌کنند. حدود ۷۰ هزار پرستار طی ماه‌های گذشته در کشور در خط مقدم این دفاع ملی هستند. تاکنون بیش از ۳۱ هزار نفر آنها به بیماری کووید۱۹ مبتلا شده‌اند، حدود ۲۶ هزار نفر از آنها درمان شدند، اما از این تعداد ۵۴ نفر تاکنون جان باخته‌اند. البته هم‌اکنون حدود پنج تا شش هزار پرستار به علت ابتلا به بیماری کووید۱۹ در مرخصی استعلاجی هستند.»
او با اشاره به مشکلات پرستاران در مراکز درمان کرونا، خاطرنشان می‌کند: «افزایش ۵۰ درصدی حقوق پرستاران هنوز شامل پرستاران شاغل در بخش خصوصی نشده و مشکلات پرستاران در این بخش بیشتر است. همچنین در مورد دسترسی به وسایل پیشگیرانه مانند ماسک، شیلد (محافظ صورت)، دستکش و لباس محافظ پرستاران، وضعیت نسبت به ماه‌های اول اپیدمی کرونا بهتر شده، اما همچنان در برخی بیمارستان‌ها گزارش‌هایی داریم که این اقلام به صورت سهمیه‌بندی به پرستاران داده می‌شود. این مساله شایسته نیست، زیرا حداقل‌هایی که باید در اختیار یک رزمنده مدافع سلامت داده شود، همین لوازم حفاظتی است که باید با گشاده دستی بیشتری این اقلام در اختیار پرستاران قرار گیرد.»
معاون سازمان نظام پرستاری تاکید می‌کند: «وزارت بهداشت قول داده است تا سه ماه آینده حداقل پنج هزار پرستار استخدام کند. قرار است اولویت استخدام با پرستارانی باشد که در ماه‌های گذشته در بخش‌های کرونا به صورت قرارداد شرکتی فعالیت کرده‌اند. اگر این اتفاق بیفتد، با توجه به خستگی پرستاران می‌تواند قوای تازه‌ای در بین کادر پرستاری ایجاد کند.»
از سوی دیگر، برخی از فعالان جامعه پرستاری تاکید می‌کنند که تعداد پرستاران مبتلا به کرونا، بسیار بیشتر از آمارهای رسمی است. درواقع آنها می‌گویند تعداد پرستارانی که نیاز به مرخصی استعلاجی دارند، بیشتر از آمار مرخصی‌های استعلاجی است که با آن موافقت می شود.
محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار هم به دلایل افزایش مرخصی‌های استعلاجی در بین پرستاران اشاره می‌کند و می‌گوید: «در علم مقابله با بیماری‌های عفونی عنوان می‌شود کسانی که از نظر کیفی و کمی بیشتر درگیر با بیماران عفونی باشند، بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا قرار دارند. در رابطه با کرونا با توجه به اینکه این بیماری هنوز درمانی ندارد، بار مراقبت از بیماران بیش از همه برعهده پرستاران است. از میان کادر درمان، پرستاران و متخصصان بیهوشی، مواجهه مستقیم با بیماران کرونایی دارند، اما پرستاران مدت زمان بیشتری درگیر این بیماران هستند و به همین دلیل بیشتر در معرض ابتلا به کرونا قرار دارند.»
او به دیگر دلایل آمار بالای ابتلای پرستاران به کرونا اشاره می‌کند و می‌گوید: «کمبود پرستار باعث تحمیل اضافه کار به نیروی پرستاری، خستگی بیشتر و مواجهه بیشتر پرستاران با خطر است. درواقع، ساعت کار اضافی، یکی دیگر از دلایل افزایش ابتلای پرستاران به کرونا است. خستگی و فرسودگی پرستار ممکن است موجب شود که پرستار از سر خستگی، پروتکل‌های بهداشتی نظیر تعویض لباس، ماسک و دستکش را رعایت نکند که همین موضوع، خود منجر به افزایش خطر ابتلا به کرونا می‌شود.»
کدام گروه از کادر درمان، مشمول مرخصی استعلاجی هستند؟
بسیاری از نیروهای فعال در مراکز درمان کرونا، متقاضی مرخصی استعلاجی هستند. اینکه کدام گروه از نیروهای درمانی، بیش از بقیه به مرخصی استعلاجی نیاز دارند، چالش بسیاری از مراکز درمانی است.
آذر حدادی، استاد بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی تهران به همین چالش اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «با توجه به اینکه کارکنان کادر درمان به طور مکرر برای گرفتن مرخصی استعلاجی مراجعه می‌کنند، ذکر چند نکته ضروری است. اول اینکه اگر در زمره نیروهای درمانی هستید و با بیمار مبتلا به کرونا و یا مشکوک به کرونا در تماس بودید، اینکه به طور روتین به آزمایشگاه‌های بیمارستان و یا آزمایشگاه‌های خصوصی برای انجام تست کرونا مراجعه کنید، به هیچ وجه توصیه نمی‌شود. همچنین اینکه به دلیل مواجه شدن با بیمار مبتلا به کرونا بخواهید چند روز به استعلاجی بروید، این کار هم اندیکاسیون و ضرورتی ندارد، اما اگر دچار علائم اولیه این ویروس شده‌اید، مثلا سرفه، طب خفیف، درد بدن و سردرد دارید، در این صورت قطعا به شما استعلاجی داده خواهد شد.»
او تاکید می‌کند: «مدت این استعلاجی بستگی به علائم اولیه شما دارد که معمولا ظرف پنج تا هفت روز علائم در فرم‌های غیرشدید یعنی فرم‌هایی که درگیری ریوی ندارند رفع خواهند شد، اما توصیه می‌کنیم تا 14 روز بعد از شروع علائم حتما از ماسک استفاده کنید و رعایت بهداشت دست‌ها را داشته باشید. در چنین شرایطی سعی کنید در جوامع شلوغ حضور نداشته باشید، اما برگشت به محل کار با رعایت اصول بهداشتی بعد از پنج تا هفت روز و بعد از رفع علائم، بلامانع خواهد بود.»
با توجه به افزایش روزافزون آمار مبتلایان به کرونا در بین کادر درمان، این روزها بیش از هر زمان دیگری به جذب نیروهای تازه نفس نیاز داریم. کارشناسان نظام سلامت تاکید دارند که جذب نیروهای جدید برای جلوگیری از فرسودگی بیشتر نیروهای درمانی باید در سریع‌ترین زمان اتفاق بیفتد. جذب سریع‌تر درمانگران در مراکز درمان کرونا می‌تواند موج افزایش مرخصی‌های استعلاجی در بین کادر درمان را کاهش دهد.
