روزنامه سپید | اخبار 14 | 20 شهریور 1399 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d73282
علی ابراهیمی
مرحله نهایی آزمایش واکسن دانشگاه آکسفورد به دلیل بروز واکنش منفی در یکی از داوطلبان مورد آزمایش به‌طور موقت متوقف شد. شرکت داروسازی آسترازنکا هم که با دانشگاه آکسفورد در تولید این واکسن همکاری می‌کند از بروز یک بیماری نامشخص خبر داده و توقف آزمایش‌ها را تایید کرد.
به گزارش سپید، در حال حاضر از تحقیقات مشترک دانشگاه آکسفورد و شرکت داروسازی آسترازنکا به‌عنوان یکی از بخت‌های اصلی تولید واکسن ویروس کرونا نام برده می‌شود و محققان این دانشگاه ایمن بودن واکسن مشترک تولیدی خود با شرکت داروسازی آسترازنکا را برای مقابله با کروناویروس تایید کرده‌اند.
آزمایش موفقیت‌آمیز واکسن بر روی ۱۰۷۷ نفر
بر اساس اعلام این دانشگاه نتایج آزمایش‌های انجام شده در مراحل اول و دوم بر روی ۱۰۷۷ نفر که به آنها واکسن مشترک آکسفورد-آسترازنکا موسوم به «ChAdOx1-nCoV19» تزریق شد موفقیت‌آمیز بود و بدن آنها پادتن‌هایی تولید کرد که می‌توانست به جنگ ویروس کرونا برود.
به گفته محققان در آزمایش‌های اولیه، این واکسن برای کسانی که آن را تزریق کردند هیچ پیامد خطرناکی به‌جز تب و سردرد معمولی نداشت و این مشکلی هم با مصرف دارو حل شد، اما برای مشخص شدن خطرات واکسن بر روی تزریق‌کنندگان این افراد بایستی برای ۵۶ روز تحت نظر قرار می‌گرفتند.
سارا گیلبرت، از محققین حاضر در طرح دانشگاه آکسفورد در این رابطه به بی‌بی‌سی گفت: «هنوز اقدامات زیادی باید انجام شود تا بتوانیم بگوییم واکسن ما به مدیریت پاندمی کووید-۱۹ کمک می‌کند، اما این نتایج امیدوارکننده هستند.»
وی در خصوص موانع تولید و استفاده عمومی از این واکسن اظهار داشت: «آزمایش واکسن بر روی گروه‌های سنی محدود یکی از این موانع اصلی است چراکه ۱۰۷۷ نفری که مورد آزمایش قرار گرفته‌اند عمدتا بین ۱۸ تا ۵۵ سال سن داشتند در حالی که امروز به اثبات رسیده است که سالمندان و کودکان نیز نسبت به ویروس کرونا آسیب‌پذیرتر هستند؛ بنابراین محققان هنوز مطمئن نیستند که امکان اثربخشی این واکسن برای سالمندان و کودکان وجود دارد یا نه.»
موانع تولید انبوه واکسن
به گفته گیلبرت، یکی دیگر از موانعی که برای ساخت این واکسن وجود دارد به زمان تاثیرگذاری آن برمی‌گردد. چراکه هنوز مدت زمانی که بدن با تولید پادتن از ابتلا به بیماری پیشگیری می‌کند، مشخص نیست.
عطا کالی‌راد، پژوهشگر زیست‌شناسی تکاملی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی هم در این رابطه به خبرآنلاین گفت: «به‌طور معمول واکسن بر روی افراد با سن بالا ایمنی زیادی تولید نمی‌کند و این آزمایش هم هنوز روی سالمندان آزمایش نشده است و این یک مسئله و سوال اساسی است که هنوز حل نشده است.»
وی افزود: «اگرچه این افراد برای ۸ هفته زیر نظر بودند، اما برای اینکه مشخص شود مدت زمانی که واکسن بدن را نسبت به ویروس ایمن نگه می‌دارد چقدر است باید در مدت زمان بیشتری افراد را بررسی کرد. هرچند آزمایش واکسن آکسفورد-آسترازنکا بر روی بیش از هزار نفر نشان داد که این واکسن تاکنون پیامدهای مرگباری به همراه نداشته است، اما عجله برای ساخت آن می‌تواند مشکلاتی به وجود بیاورد.»
پژوهشگر زیست‌شناسی تکاملی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی اضافه کرد: «معمولاً ریشه‌کن کردن یک بیماری با واکسن فرایندی چندین ساله است و واکسن آرام‌آرام به جمعیت‌های بیشتر و بیشتری تزریق می‌شود، اما در حال حاضر باید عملاً به جمعیت زیادی در یک بازه زمانی کوتاه واکسن تزریق شود که این پیامدهای گریزناپذیری هم به همراه خواهد داشت.»
کالی‌راد در ادامه گفت: «بر اساس اعلام محققان امروز برای ۹۹ درصد افرادی که واکسن آکسفورد-آسترازنکا را تزریق کرده‌اند هیچ مشکلی به وجود نیامده است، اما بدن یک درصد افراد واکنش بدی نسبت به واکسن نشان داده که این یک درصد اگرچه به ظاهر عدد کمی است، اما برای یک جمعیت زیاد به عدد بزرگی تبدیل می‌شود.»
وی افزود: «در مورد زمان ساخت واکسن آکسفورد-آسترازنکا هم دو راه وجود دارد یا باید ریسک را بپذیرند و به شکل اضطراری برخورد کنند که در این صورت تا پاییز واکسن ساخته می‌شود. راه دیگر ساخت امن واکسن است که در این حالت به‌صورت خوش‌بینانه واکسن کرونا تا اوایل بهار بعدی آماده می‌شود. مسئله دیگر بحث تولید دز واکسن است که به خاطر همین موضوع همه کاندیداها همزمان با آزمایش در حال تولید هم هستند.»
بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت به‌جز پروژه مشترک آکسفورد-آسترازنکا بیش از ۱۷۰ شرکت و موسسه تحقیقاتی دیگر هم در فرایند ساخت واکسن فعال هستند که در میان ۱۷۰ واکسن موجود تنها ۱۹ مورد در فاز اول، ۱۱ مورد در فاز دوم و 3 مورد در فاز سوم قرار دارند و باقی واکسن‌ها هنوز در مرحله آزمایش پیشینی هستند، مرحله‌ای که در آن واکسن روی بدن حیوانات آزمایش می‌شود.
بر این اساس امروز ۹ کاندید واکسن در مرحله سوم آزمایش قرار دارند که آزمایشات مرحله سوم شرکت داروسازی آسترازنکا در اواخر ماه اوت (اوایل شهریور) در آمریکا آغاز شد. ضمن آنکه مراحل پیشین در انگلیس، برزیل و آفریقای جنوبی آغاز شده بود و قرار بود در مرحله سوم و نهایی واکسن مورد آزمایش بر روی ۳۰ هزار نفر تزریق شود.
اما به فاصله چند هفته از آغاز این مرحله، پایگاه خبری آمریکایی استات‌نیوز در گزارشی از توقف مرحله سوم تحقیقات بزرگ شرکت آسترازنکا با همکاری دانشگاه آکسفورد برای تولید واکسن ویروس کرونا در ده‌ها منطقه در سراسر ایالات‌متحده به دلیل واکنش‌های منفی مشکوک در یکی از شرکت‌کنندگان در انگلستان، خبر داد.
پس از این اعلام شرکت داروسازی آسترازنکا ضمن تایید این مشکل اعلام کرد که پس از مشاهده واکنش منفی آزمایش واکسن کرونا بر روی یکی از داوطلبان روند به آزمایشات به‌صورت موقت متوقف شده تا بازبینی کامل داده‌ها صورت گیرد. در بیانیه‌ای این شرکت آمده است: «توقف آزمایشات یک عمل معمول است که باید هر زمان که بیماری بالقوه غیرقابل توجیهی در یکی از آزمایشات بر روی داوطلبان رخ می‌دهد، روی دهد. البته جزئیات ماهیت این بیماری و زمان وقوع آن اعلام نشده است و انتظار می‌رود حال شرکت‌کننده بهبود یابد.»
سخنگوی شرکت آسترازنکا هم در بیانیه‌ای اعلام کرد: «روند بررسی استاندارد این شرکت به‌منظور بازبینی در بررسی اطلاعات و داده‌های لازم مربوط به ایمنی باعث توقف در آزمایش‌های مربوط به تولید واکسن شده است.»
سخنگوی آسترازنکا این توقف را اقدامی عادی توصیف و تاکید کرد: «در روند تولید واکسن هرگاه با بیماری بالقوه غیرقابل توجیهی مشاهده شود، این امر باید مدنظر قرار گیرد.» وی افزود: «آسترازنکا در تلاش است بررسی رویداد اخیر را با سرعت عمل انجام دهد تا تاثیر احتمالی آن در جدول زمانی آزمایش واکسن به حداقل برسد.»
در گزارش پایگاه خبری استات‌نیوز، یک فرد آشنا با تحقیقات این شرکت داروسازی هم که نخواسته نامش فاش شود گفت: «این وضعیت بر آزمایشات مربوط به سایر واکسن‌های تولیدی آسترازنکا و همچنین آزمایشات بالینی سایر تولیدکنندگان واکسن نیز تاثیر می‌گذارد؛ زیرا توقف آزمایش‌ها امری غیرعادی نیست و از سوی دیگر مشخص نیست این توقف تا چه اندازه به طول بینجامد. هرچند پیشرفت آزمایش‌های بالینی این شرکت و همه واکسن‌های کووید-۱۹ با توجه به نیاز مبرم برای جلوگیری از همه‌گیری جهانی، باید سریعاً پیگیری شود.» به گزارش استات‌نیوز، علاوه بر تعلیق سایر آزمایش‌های واکسن شرکت آسترازنکا، محققان شرکت‌های مختلف هم که در حال انجام آزمایشات بالینی هستند به دنبال نشانه‌هایی از واکنش‌های مشابه در داوطلبان خود هستند.
توقف دوم آزمایش دانشگاه آکسفورد
شبکه خبری بی‌بی‌سی هم در گزارشی عنوان کرد که همزمان با توقف موقت آزمایش‌ها، تحقیقات مستقلی درباره ایمنی واکسن مورد آزمایش انجام می‌گیرد تا درباره ادامه یا توقف کامل این تحقیقات تصمیم‌گیری شود. به گزارش این شبکه این بار دومی است که آزمایش دانشگاه آکسفورد متوقف شده است و با توجه به وخیم نبودن حال فرد بیمار که ساکن بریتانیاست، پیش‌بینی می‌شود این آزمایش‌ها به‌زودی از سرگرفته شود. به گفته فرگوس والش، سردبیر اخبار پزشکی بی‌بی‌سی، هرگاه در آزمایش‌های تولید واکسن یکی از افراد مورد آزمایش به علت ناشناخته‌ای بیمار شود آزمایش را تا مشخص شدن علت بیماری متوقف می‌کنند.
نشریه نیویورک‌تایمز هم در مصاحبه با یکی از متخصصین حاضر در طرح اعلام کرد که مشخص شده است که یکی از شرکت‌کنندگان ساکن انگلیس دچار بیماری «میلیت عرضی» شده است.
این بیماری که یک سندرم التهابی است بر نخاع تاثیر می‌گذارد و اغلب به دلیل عفونت‌های ویروسی ایجاد می‌شود؛ بنا بر این گزارش هنوز مشخص نیست که آیا این بیماری مستقیماً پس از تزریق واکسن آسترازنکا ایجاد شده است یا خیر؟ ضمن اینکه این شرکت نیز از اظهارنظر در مورد این گزارش خودداری کرده است.
خبر توقف آزمایش واکسن آکسفورد-آسترازنکا بیش از همه شوک بزرگی به رئیس‌جمهوری آمریکا وارد کرده است زیرا دونالد ترامپ وعده داده بود تا واکسن ویروس کرونا را تا پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور که سیزدهم آبان(سوم نوامبر) برگزار می‌شود، در دسترس مردم این کشور قرار گیرد. البته این سخنان نگرانی‌ها را درباره در اولویت قرار گرفتن منافع سیاسی در تولید واکسن ویروس کرونا افزایش داده بوده که امروز این روند متوقف شده است.
ابهام در آینده تعهدات شرکت آسترازنکا
با توقف این روند تعهد شرکت دارویی آسترازنکا هم تا حدودی در ابهام است؛ زیرا این شرکت در نظر داشت تا یک میلیارد دوز از واکسن کرونا را برای کشورهای با درآمد سرانه پایین و متوسط تولید کند و حتی قرار بود حدود ۴۰۰ میلیون واکسن از این تعداد تا پایان سال جاری آماده شود.
به گزارش شبکه خبری CNBC، این شرکت همچنین در نظر داشت دو میلیارد دوز از واکسن کرونا را تا پایان سال میلادی تولید کند که این عدد شامل ۴۰۰ میلیون واکسن برای ایالات‌متحده و بریتانیا می‌شد و یک میلیارد واکسن نیز برای کشورهای با درآمد متوسط و پایین اختصاص داده شده بود.
پاسکال سوریوت، مدیرعامل آسترازنکا پیش از این در گفت‌و‌گو با خبرنگاران با اعلام این خبر، گفته بود: «این شرکت برنامه دارد توزیع واکسن در ایالات‌متحده و بریتانیا را در ماه سپتامبر یا اکتبر آغاز کند و توزیع جهانی آن احتمالاً تا اوایل سال ۲۰۲۱ به توازن خواهد رسید.»
وی اعلام کرده بود: «آسترازنکا به یک توافق برای دریافت مجوز با موسسه سرم هند دست یافته است که یک میلیارد واکسن برای اقشار کم‌درآمد و متوسط تهیه و تولید کند و قرار است ۴۰۰ میلیون دوز از این واکسن تا پایان ۲۰۲۰ به دست مصرف‌کنندگان از این اقشار برسد.»
به گفته سوریوت، زمان آغاز توزیع این محصول وابسته به آزمایش‌های بالینی است که در ماه اوت انجام خواهد شد و اگر آزمایش‌های بالینی و روند تولید به‌سرعت آغاز شود یک حرکت بی‌سابقه در صنعت دارویی خواهد بود چراکه ریسک تولید دارو‌هایی که ممکن است موثر نباشند، برای کرونا بالا است.
وی افزوده بود: «ما تمرکز بسیار بالا و تعهد عمیقی را به این کار معطوف کرده‌ایم. زمانی که با یک پاندمی گسترده و کشنده مواجه می‌شوید که تاثیر بسیار وسیعی بر زندگی مردم و اقتصاد جهانی گذاشته، نباید تردیدی در این راه به خود راه دهید. شما نباید با تفکرات بیهوده به اینکه آیا این درمان موثر خواهد بود یا خیر زمان را تلف کنید بله تنها باید متعهد بمانید.»
سوریوت اگرچه تاکید کرد که با اطمینان بالا نمی‌توان در مورد درصد موفقیت این واکسن در مقطع کنونی اظهارنظر کرد، اما امید بالایی به تاثیر چشمگیر واکسن داشت. وی افزود بود: «شرکت آسترازنکا در نظر دارد پیش از توزیع این واکسن، آزمایش‌های بالینی خود را روی ۵۰ هزار داوطلب انجام دهد.» وی ادامه داد: «ما معتقدیم که می‌توان این واکسن را برای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان تولید کرد به‌ویژه برای آن دسته از کشورهایی که شهروندانشان از درآمد پایینی برخوردار هستند؛ بنابراین هدف ما آن است تا هیچ‌کس را جا نگذاریم.»
در هر صورت این واکسن به‌عنوان یکی از واکسن‌های مهم جهانی علیه ویروس کرونا شناخته شده است و تعلیق آزمایشات آن چشم‌اندازها برای اینکه تا پایان سال این واکسن عرضه شود، کاهش می‌دهد.
