روزنامه سپید | اخبار 15 | 11 خرداد 1399 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d69920
بهموجب قانون وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو موظف به تامین داروی مورد نیاز کشور هستند و مهمترین اولویت آنها در این حوزه، تامین امنیت روانی بیماران در دسترسی به این محصول حیاتی است و باید بهگونهای عمل کنند که مردم از تامین دارو ناامید نشوند.
به گزارش سپید، یک روز اسمش کمبود است و روز دیگر اصرار بر خرید محصول برند، یک روز نبودش تقصیر تولیدکننده است و روز دیگر تحریمهای امریکا. انگار تمامی ندارد این ماجراهای دارو.
شاید بتوان اسمش را گذاشت نیاز اولیه، آن هم برای کسی که مستاصل است و چارهای جز تامینش ندارد، آخر طبیب گفته است که یا باید پیدایش کند یا منتظر ملکالموت بماند تا به سراغش بیاید. باز هم آخر کار مجبور میشود برود آن خیابان معروف (شما فکر کنید ناصرخسرو) و در کوچهپسکوچههای آن بگردد دنبال نوش دارو یا بقول قدیمیها دوا.
باز هم این روزها زمزمههای کمبود دارو به راه افتاده و غمی به غمهای بیماران در حال اضافه شدن است.
نگراناند تا نکند دارو گیرشان نیاید و اصرار میکنند تا از هر دارویی چندین بسته برایشان بنویسد و وقتی به داروخانه مراجعه میکنند داروخانهدار میگوید که فلان دارو و بهمان قرص را نداریم، یا ببرید دکتر عوضش کند یا نمونه مشابه را بگیرید.
ما آدمهای معمولی نمیدانیم که داروی مشابه یعنی چه، فقط وقتی میشنویم داروی نسخه را نداریم نگران میشویم که نکند خود یا عزیزمان با خوردن داروی مشابه مریضیاش خوب نشود.
این میشود که دوره میافتیم از این داروخانه به آن داروخانه، آخر هم که خسته میشویم برمیگردیم پیش دکتر و میگوییم دارو را پیدا نمیکنیم و او هم داروی دیگری را مینویسد با این اماواگر که داروی اصلی را پیدا میکردی بهتر بود. نمیدانیم اسمش را بگذاریم قحطی دارو یا چی، ولی هر چه هست میخواهیم خوب شویم.
اصلاً کمبود دارو نداریم
برویم سراغ مسئولین که مثل همیشه برای هر اتفاقی جوابی در آستین دارند. این بار میگویند نبود یک نوع دارو اسمش کمبود نیست و از ما میخواهند که اصرار به خرید داروی خارجی نداشته باشیم و در صورت وجود مشابه داخلی یک محصول، کالای ایرانی مصرف کنیم. البته انصاف داشته باشیم این حرفشان درست است، اما مشکل اصلی آنجاست که یک مقام مسئول که اتفاقاً رئیس سازمان غذا و دارو هم هست منکر کمبود میشود و میگوید: «اصلاً با کمبود دارو مواجه نیستیم.»
این بخشی از صحبتهای محمدرضا شانه ساز، رئیس سازمان غذا و دارو در نشست خبری وزارت بهداشت در تاریخ 19 اردیبهشت که ایشان در آن نشست در پاسخ به این سوالی درباره کمبود داروی برخی بیماران خاص مانند تالاسمی میگویند: «در زمینه داروهای بیماران خاص بهجز اقلام خاص که ناشی از فشار تحریمها است، اصلاً مشکلی نداریم.»
از نظر شانه ساز این برخی بیماران و پزشکان هستند که اصرار بر تهیه برندهای خاص دارند، در حالی که قانون باید از برند داخلی استفاده شود، اما سازمان غذا و دارو برای کاهش اضطراب همچنان داروهای برند خارجی را وارد میکند.
رئیس سازمان غذا و دارو افزوده است: «بحث کمبود دارو نیست بلکه اصرار بر استفاده از دارویی خاص است. البته خوشبختانه تاکنون هر نسخه دارویی که دست مردم بوده در این وضعیت فراهم شده است؛ گرچه توزیع برخی اقلام در همه داروخانهها انجام نمیشود و امکان استفاده از آن در همه داروخانهها نیست چراکه مصرفکننده آنان خاص است.» به گفته شانه ساز بحث اول دسترسی بیماران به دارو است و سپس بر برند خاص و قانونگذار تاکید دارد که اولویت با داروهای تولید داخل باشد.
کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو هم درباره گزارشهای مردمی از کمبود دارو معتقد است: «گاهی مردم به دنبال دارویی با برند تجاری خاص هستند و چون آن برند مدنظرشان را پیدا نمیکنند، حس میکنند با کمبود دارو مواجهیم. در حالی که همان دارو با برند تجاری دیگری در بازار موجود است و اسم این حالت، کمبود دارو نیست.»
وی افزود: «یکی دیگر از مواردی که به تصور کمبود دارو دامن میزند، تجویز و تقاضای داروهایی است که در فهرست دارویی رسمی کشور وجود ندارد و ممکن است پزشک بهواسطه تحقیقات و مطالعاتی که داشته، آن دارو را تجویز کند.»
جهانپور تاکید میکند: «بر اساس قانون تجویز داروهایی که در فهرست دارویی رسمی کشور وجود ندارد خلاف است، چراکه این داروها با ارز دولتی وارد نمیشوند و شامل بیمه نیستند و به شکل معمول در بازار دارویی وجود ندارند.»
سخنگوی سازمان غذا و دارو اضافه کرد: «بههرحال هر هفته و هر روز ممکن است داروی جدیدی در دنیا مطرح و معرفی شود، ولی این به معنای ورودش به فهرست رسمی داروی کشور ما نیست. چنین داروهایی که به اصطلاح «تکنسخه» نامیده میشوند، اگر هزینه اثربخشیشان برای سازمان غذا و دارو و شورای تضمین دارونامه رسمی کشور محرز نشود، هیچوقت وارد فهرست رسمی و بازار داروی کشور نمیشوند و طبیعتاً نبودشان، کمبود دارو به حساب نمیآید.»
در سال 99 با کمبود دارو مواجه نخواهیم شد
با یک جستوجوی ساده در خصوص کمبود دارو در سال 99 به صحبتهای حسین رستگار، مشاور رئیس سازمان غذا و دارو در امور شرکتهای دانشبنیان برخوردم که گفته بود: «در سال 99 با کمبود جدی دارو مواجه نخواهیم بود.» به گفته مشاور رئیس سازمان غذا و دارو سیاست وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو حمایت از تولید داخل و جلوگیری از واردات دارویی است، در حالی که این سیاست با مقاومتهایی در مواجه است.
وی با اشاره به مشکل کمبود دارو افزود: «در سال جدید بهطور جدی با مشکل کمبود دارو مواجهه نخواهیم شد و سازمان غذا و دارو این مسئله را مدیریت میکند. البته امکان دارد در مواقعی بهصورت مقطعی کمبود دارو پیدا کنیم اما با برنامهریزیهای انجام شده این مشکل حل خواهد شد.» رستگار تصریح کرد: «کمبود دارو مسئلهای است که در سالهای قبل نیز با آن مواجه بودهایم، اما با برنامهریزیهای انجام شده پیشبینی میشود که در سال 99 با کمبود دارو مواجه نباشیم.»
اما انگار گله تولیدکنندگان دارو از روند کند تخصیص ارز دارو و نیز تهیه نکردن مواد اولیه به میزان کافی خودش را نشان داده و تولید کمکم در حال کاهش است. موضوعی که نگرانی سازمان غذا و دارو درباره تامین داروی کشور در ماههای آینده را هم به همراه دارد. آنگونه که غلامحسین مهرعلیان، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو میگوید: «متاسفانه از ابتدای سال جاری روند تخصیص ارز فرآوردههای دارویی همچنان به کندی صورت میگیرد که سبب شده است صف انتظار برای تخصیص ارز داروهای ضروری طولانی شود.»
وی با اشاره به اینکه از ابتدای سال مبلغ ناچیزی از ارز دارو تخصیص یافته است، افزود: «مشخصاً طی دو ماه گذشته تنها ۹۱ میلیون یورو به دارو تخصیص داده شده است که این مبلغ با توجه به نیاز بازار و کندی تخصیص ارز در ماههای گذشته بسیار ناچیز بوده و یکی از تبعات آن کاهش ذخایر مواد اولیه و به دنبال آن کاهش تولید داروی مورد نیاز کشور خواهد بود.»
مدیرکل داروی سازمان غذا و دارو تصریح کرد: «در صورت ادامه روند کند تخصیص ارز، نگرانیها برای تامین دارو در ماههای آینده جدیتر میشود. بنابراین از همه مسئولان و دلسوزان نظام سلامت و دارویی تقاضا میشود که سازمان غذا و دارو را در این موضوع یاری و همراهی کنند.»
در کنار مشکلاتی از این دست که به نوعی مشکلات داخلی است، مشکل دیگر تامین دارو تحریم است. اتفاقی که چند سالی است به شکل جدیتر مطرح است و از زمانی که دولت امریکا از توافق هستهای موسوم به برجام خارج شد. علیرغم صراحت قانونی بر دسترسی همه مردم به غذا و دارو، دست روی این نیاز اساسی گذاشته و با وجود ادعای تحریم نبودن آن، شرکتهای تولیدکننده دارویی دنیا را از همکاری با ایران برحذر میکند.
البته مقامات کشور به شدت از دورویی آمریکا انتقاد میکنند و به انحای مختلف سعی دارند صدای بیماران را به گوش همه جهانیان برسانند. یکی از نمونههای این تلاشها پیام علیرضا مرندی، رئیس فرهنگستان علوم پزشکی کشور به دبیر کل سازمان ملل بود که آورده بود: «آمریکا زندگی بسیاری از بیماران ایران را با تحمیل تحریمهای ناعادلانه غذا و دارو به خطر انداخته است.» وی از سازمان ملل اقدام علیه دولت ترامپ به دلیل «نقض مستمر حقوق بشر» را خواستار شده بود.
به داروهای ایرانی اعتماد کنید
در اظهارنظر جدید درباره تاثیر تحریم در تامین داروی بیماران، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو گفت: «تحریمهای ظالمانه آمریکا علیه کشورمان باعث ایجاد محدودیتهای جدی در حوزه انتقال منابع مالی و حملونقل دارو شده که ممکن است در برشهایی از زمان، دلیل بروز برخی کمبودها باشد.»
غلامحسین مهرعلیان افزود: «قطعاً این کمبودها گذراست و سازمان غذا و دارو با رصد بازار دارویی، تلاش میکند که کمبودهای دارویی مانند سال گذشته در کمترین میزان بوده و مشکلی برای جامعه پزشکی و درمانی ایجاد نشود.» وی اضافه کرد: «از پزشکان میخواهیم که نسبت به تجویز داروهای در دسترس، اهتمام ویژه داشته باشند و از تجویز داروهای برندی که مشابه آن در داخل کشور تولید میشود و واردات نمونه خارجی آن ممنوع است، خودداری کنند تا ضمن جلوگیری از ایجاد برخی مشکلات، فشار روانی بیماران به وزارت بهداشت برای تامین این داروها کاهش یابد.»
مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو از مردم هم درخواست کرد: «به داروهایی که توسط تولیدکنندگان داخلی تولید میشود، اعتماد کرده و مطمئن باشند که کیفیت و اثربخشی داروهای تولید داخل با دقت بالا رصد شده و بههیچوجه دارویی که فاقد این ویژگیها باشد، در کشور توزیع نخواهد شد.»
مهرعلیان خاطرنشان کرد: «این قول را به مردم میدهیم که در شرایط سخت تحریم، تمام تلاش خود را برای تامین داروی مورد نیاز مردم به کار گیریم تا کمترین نگرانی در مورد تامین داروی بیماران وجود نداشته باشد.» وی با اشاره به برنامهریزی و پیشبینیهای صورت گرفته بهمنظور تامین داروی مورد نیاز بیماران، تاکید کرد: «پزشکان و بیماران نگرانی در مورد تامین دارو نداشته باشند.»
شاید ماحصل این گزارش این باشد که ممکن است برخی داروها بهصورت مقطعی در بازار کمیاب شوند ولی این به معنای نبود آن دارو نیست. البته پزشک معالج هم باید در جریان وضعیت دارویی باشد تا در صورت لزوم با جایگزینی مناسب دارو با داروی کمیاب نسبت به درمان بیمار اقدام کند.
سوی دیگر ماجرا بیتوجهیها به پیشبینیهای متخصصان است که باز هم خسران آن برای مردم و کشور است و انگار عادت کردهایم همیشه منتظر اتفاق باشیم و بعد بگردیم به دنبال راه چاره.
علی ابراهیمی