روزنامه سپید | اخبار 10 | 03 اردیبهشت 1399 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d68688
ابتلا به ویروس کرونا تا امروز جان ۵ هزار و ۲۹۷ نفر ایرانی را گرفته و ۸۴ هزار و ۸۰۲ نفر را هم آلوده کرده است؛ شنیدن این خبر شاید دیگر برایمان عادی شده باشد، اما آنچه شوک‌آور است این است که تنها در دو ماه (اسفند 98 و فروردین 99) مصرف مشروبات الکل تقلبی 7۰۰ نفر را به کام مرگ فرستاده و بیش از ۳۰۰۰ نفر را مسموم کرده است.
به گزارش سپید، با انتشار شایعاتی غیرعلمی و نادرست مبنی بر تاثیر الکل در نابودی ویروس کرونا و به دنبال تاکید مسئولان بهداشتی بر ضدعفونی کردن دست‌ها و سطوح با الکل، شماری از افراد در استان‌های مختلف کشور با تصور اینکه نوشیدن الکل می‌تواند باعث ضدعفونی کردن داخل بدن شود، در ماه‌های اسفند و فروردین به مصرف گسترده الکل روی آوردند و امروز درصد قربانیان مشروبات الکلی تقلبی از درصد مرگ‌ومیر مبتلایان به کووید19 هم نگران‌کننده‌تر شده است.
آغاز مسمومیت‌ها از ابتدای اسفند
کمی عقب‌تر برمی‌گردیم؛ اوایل اسفندماه بود که آمار چشمگیری از مسمومیت و جان باختن افراد بر اثر مصرف الکل در استان‌های جنوبی گزارش شد.خبرگزاری ایسنا با اعلام این نکته در میانه اسفندماه، به نقل از محمدجواد مرادیان، رئیس اورژانس استان فارس، گزارش داد: «آمار مسمومیت با الکل در این استان روند صعودی را طی می‌کند.» فرهاد عباسی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری دانشگاه علوم پزشکی بوشهر نیز با اعلام افزایش مسمومیت با الکل در این استان، به ایسنا گفت: «الکل خاصیت ضدعفونی دارد و برای استفاده بر سطوح و دست‌ها مناسب است ولی مصرف خوراکی آن نه تنها موجب پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا نمی‌شود، بلکه ممکن است فرد را به کام مرگ بکشاند.»
کمی بعدتر و در ابتدای فروردین ۹۹ در برخی نقاط مانند آذربایجان شرقی، زنگ خطر مصرف «متانول» به صدا در آمد و بر اساس آمارها در برخی استان‌های کشور در اسفندماه تعداد جان‌باختگان بر اثر ابتلا به کرونا با کشته‌شدگان بر اثر مصرف الکل صنعتی برابری کرد.
شاهین شادنیا، رئیس بخش مسمومین بیمارستان لقمان تهران و استاد گروه سم‌شناسی بالینی و مسمومیت‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی هم در همان ایام به باشگاه خبرنگاران گفت: «متاسفانه هر روز تعدادی مسمومیت بر اثر مصرف فرآورده‌های الکلی تقلبی حاوی متانول داریم و تاکنون در بیمارستان لقمان چند مورد مرگ بر اثر مصرف فرآورده الکلی تقلبی با باور غلط پیشگیری از کرونا داریم.»
شادنیا اضافه کرد: «بیشتر افرادی که بر اثر مصرف خوراکی متانول دچار مسمومیت شدید شده‌اند، اذعان داشته‌اند که به دلیل اینکه پنداشته‌اند بیماری کووید ۱۹ با الکل از بین می‌رود و به منظور پیشگیری و مقابله با این ویروس اقدام به مصرف خوراکی الکل کرده‌اند.» وی تاکید کرد: «این باور که مصرف خوراکی الکل موجب ضدعفونی بدن و از بین رفتن ویروس کرونا می‌شود، به‌طور کلی یک باور و تصور غلط، غیرعلمی و غیربهداشتی است.»
کامبیز سلطانی‌نژاد، عضو هیئت علمی سازمان پزشکی قانونی هم با بیان اینکه مصرف خوراکی الکل هیچ تاثیری در پیشگیری یا درمان کرونا ندارد، به ایرنا گفت: «این تصور غلطی است که برخی در فضای مجازی منتشر کردند که مصرف الکل در پیشگیری از کرونا موثر است. الکل صنعتی یا متانول ترکیبات رنگی دارد و کاربرد پزشکی ندارد؛ متاسفانه برخی سودجویان با اضافه کردن وایتکس، رنگ آن را از بین بردند و برخی با مصرف الکل‌های صنعتی، جان خود را از دست دادند.»
بیش از 3 هزار نفر مسموم شدند
بعد از افزایش گزارش‌ها از مسمومیت با الکل در کشور، نخستین مقام رسمی قوه قضائیه که این افزایش‌ها را تایید کرد غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی این قوه بود. وی در نخستین نشست خبری خود در سال جدید با تایید آمار فوتی‌های ناشی از مصرف مشروبات الکلی تقلبی در کشور، اعلام کرد: «ظرف 50 روز اخیر بیش از 3 هزار نفر از هموطنان بر اثر نوشیدن مشروبات الکلی تقلبی و حاوی الکل صنعتی، دچار مسمومیت شده و بیش از 600 نفر از مسمومان، فوت شده‌اند.»
اما در مورد شهر تهران باید شرایط متفاوتی را متصور شد چراکه شاهین شادنیا، رئیس بخش مسمومین بیمارستان لقمان تهران که مرکز تخصصی پذیرش و مداوا و احیای مسمومین است، به خبرگزاری‌ها گفت که از روزهای آغازین اسفندماه، روزانه 3 تا 5 مسموم مشروبات الکلی تقلبی و حاوی الکل صنعتی، در این مرکز درمانی بستری شده‌اند و اگر این تناوب تا امروز هم ادامه یافته باشد، حداقل در مورد پایتخت با یک عدد نگران‌کننده روبه‌رو هستیم، اما حتی اگر بخواهیم خوش‌بین باشیم و صرفا به عدد 3200 نفری تعداد کل مسمومین با مشروبات الکلی تقلبی و حاوی الکل صنعتی که در پایان تعطیلات نوروزی توسط سخنگوی وزارت بهداشت اعلام شد، اتکا کنیم، محاسبه مابه‌ازای قربانیان الکل در مقابل تعداد مسمومین به ما می‌گوید که 18 درصد افرادی که با مشروبات الکلی تقلبی و حاوی الکل صنعتی مسموم شده‌اند، فوت کرده‌اند.
ارجاع بیش از 700 مورد متوفی به پزشکی قانونی
سازمان پزشکی قانونی کشور نیز در تازه‌ترین گزارش خود میزان مسمومیت‌ها را منتشر کرده است.
در گزارش این سازمان آمده است: «بر اساس آمارهای سازمان پزشکی قانونی از ابتدای اسفندماه سال 1398 تا 19 فروردین ماه سال جاری 728 مورد مرگ به دلیل مسمومیت ناشی از مصرف الکل به این سازمان ارجاع شده‌اند که از این تعداد علت مرگ 471 نفر پس از انجام آزمایشات لازم به طور قطعی تعیین و علت مرگ 257 نفر دیگر تحت بررسی است. این در حالی است که کل آمار تلفات ناشی از مصرف الکل در مدت مشابه سال قبل(اسفند 97 و فروردین 98) در کشور 66 نفر بوده است.»
در این گزارش آمده است: «مطابق بررسی‌های صورت گرفته از 471 نفر مرگ قطعی بر اثر مصرف الکل در کشور که اکثریت آن در اثر مصرف متانول بوده است، 422 نفر مرد و 49 نفر زن بودند؛ همچنین از میان 257 مورد تحت بررسی، 205 نفر مرد و 52 نفر زن بوده اند.»
در بخش دیگری از گزارش سازمان پزشکی قانونی آمده است: «در این میان پنج استان خراسان شمالی و جنوبی، لرستان، کرمان و کهگیلویه‌وبویراحمد هیچ مورد مرگی بر اثر مصرف ترکیبات الکلی در دو ماهه اسفند 98 و فروردین سالجاری نداشتند و بیشترین تعداد ارجاعات نیز مربوط به استان تهران با 192 مورد بوده است. همچنین سن درگذشتگان ناشی از مسمومیت با الکل در دو ماهه اخیر بین 14 تا 78 سال بوده است.»
لزوم پرهیز از تهیه الکل از منابع غیرمطمئن
ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی داروها و سموم، دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت، سازمان غذا و دارو نیز در اعلامیه‌ای ضمن هشدار نسبت به افزایش مسمومیت ناشی از متانول نسبت به سال گذشته، اعلام کرد: «مردم برای پیشگیری از بروز مسمومیت از تهیه الکل یا محلول‌های الکلی از منابع غیرمطمئن جدا پرهیز کنند.»
در اعلامیه ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی داروها و سموم آمده است: «با توجه به شیوع گسترده بیماری ناشی از کرونا ویروس جدید یا کووید-۱۹ در کشور و تاکید بر بهداشت دست‌ها و گندزدایی مناسب سطوح در منازل و اماکن و نقش مهم استفاده از اقلام ضدعفونی کننده ازجمله فرآورده‌های بر پایه الکل اتیلیک (اتانول)، بر اساس مشاهدات و اطلاعات به دست آمده در ماه‌های اخیر (اسفند ۱۳۹۸و فروردین ۱۳۹۹) از برخی بیمارستان‌های کشور، متاسفانه با افزایش موارد مسمومیت با متانول و الکل‌های تقلبی و مرگ ناشی از آن مواجه بوده‌ایم.»
ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی داروها و سموم تاکید می‌کند: «نیاز مردم به استفاده از الکل جهت ضدعفونی دست‌ها و سطوح، متاسفانه پای سودجویان را به عرصه قاچاق الکل بازکرده و این امر منجر به توزیع الکل‌های تقلبی شده است. از‌این‌رو متعاقب دسترسی آسان به الکل، عده‌ای ناآگاه با تهیه الکل تقلبی اقدام به مصرف خوراکی آن نموده‌اند که نتیجه این امر مسمومیت شدید، کوری و حتی مرگ بوده است. به نحوی که بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی کشور، در بازه زمانی اول اسفند ۱۳۹۸تا ۱۹ فروردین ۱۳۹۹ بیش از 3 هزار نفر بر اثر مصرف الکل مسموم شده‌اند و از این میان ۷۲۸ نفر جان خود را از دست داده‌اند. باید توجه کرد که الکل‌های تقلبی و قاچاق، یا به‌صورت فله‌ای و بی‌نام و نشان عرضه می‌شوند و یا برعکس مندرجات روی بسته‌بندی، نه تنها حاوی اتانول نیستند، بلکه حاوی مقادیر بالایی متانول هستند. مرگ در اثر مشروبات الکلی که به کشور قاچاق می شود نیز یکی دیگر از عوامل مرگ ناشی از الکل است.»
ستاد مرکزی اطلاع‌رسانی داروها و سموم توجه به نکات زیر را ضروری دانسته است:
۱- بر اساس مستندات علمی، مصرف خوراکی الکل اتیلیک (اتانول) و یا غرغره کردن اتانول در محوطه دهانی هیچگونه اثری در پیشگیری از عفونت کرونا ویروس جدید ندارد و با خطر بروز مسمومیت ناشی از اتانول همراه است.
۲- الکل متیلیک یا همان متانول، ضمن اینکه دارای اثرات ضدمیکروبی بسیار ناچیزی در مقایسه با الکل اتیلیک (اتانول) است، به علت سمیت بالا، مصرف خوراکی آن با بروز مسمومیت‌های شدید، کوری و مرگ همراه است.
۳- برخلاف اتانول که جذب پوستی از پوست سالم ندارد، میزان جذب پوستی متانول به‌ویژه در پوست‌های آسیب‌دیده بالا بوده و می‌تواند سبب بروز مسمومیت شود.
۴-با توجه به خصوصیت سمی متانول، مراجع و راهنماهای معتبر بین‌المللی، هیچگونه توصیه‌ای مبنی بر استفاده از متانول جهت ضدعفونی دست، پوست، لوازم و تجهیزات پزشکی و سطوح (مانند: دستگیره در، میز کار، کف و...) وجود ندارد.
۵- خوردن بیش از حد الکل حتی اگر دست‌ساز نباشد، اثرات مخربی به دنبال خواهد داشت و می‌تواند منجر به عدم هوشیاری و حتی کما و در نهایت مرگ شود. این واکنش‌ها در بدن بستگی به میزان مصرف الکل دارد. افزایش بیش از حد الکل در جریان خون، باعث آسیب به بخش‌هایی از مغز می‌شود که کنترل سیستم‌های حیاتی بدن ازجمله سیستم تنفسی و قلبی را برعهده دارند و شامل مواردی ازجمله گیجی، خواب آلودگی، کاهش هوشیاری، استفراغ، تشنج، اختلال تنفس، کاهش ضربان قلب، کاهش دمای بدن، اختلال در تعادل الکترولیت‌های خون و مرگ خواهد بود.
۶- مسمومیت با متانول اغلب از طریق خوردن این ماده گزارش شده ولی مسمومیت از طریق تنفس و تماس پوستی هم دیده شده است.
۷- باتوجه به اینکه در اورژانس بیمارستان‌ها دسترسی به امکانات آزمایشگاهی برای تعیین سطح سرمی متانول وجود ندارد، شناسایی فرد مسموم از روی تظاهرات بالینی دارای اهمیت است و انجام اقدامات درمانی سریع، چه بسا می‌تواند منجر به نجات جان فرد مسموم شود.
۸- در مسمومیت حاد با متانول، بیمار در عرض نیم تا چهار ساعت اول بعد از مصرف دارای علایمی مانند تهوع، استفراغ، درد شکمی، سردرد، گیجی و خواب آلودگی و عدم تعادل است. معمولاً بیماران در این مرحله به پزشک مراجعه نمی‌کنند و همین عامل باعث پیشرفت مسمومیت می‌گردد. پیشرفت مسمومیت درصورت عدم مراجعه به بیمارستان و درمان، پس از گذشت زمان به‌صورت متوسط بین شش تا بیست و چهار ساعت، به‌صورت اختلالات بینایی، افت فشارخون، اسیدوز متابولیک، تغییرات ریتم قلبی، تشنج، کما و التهاب پانکراس و حتی مرگ دیده می‌شود.
۱۰- مهم‌ترین علایم سمیت چشمی در مسمومیت با متانول، به شکل تاری دید، اختلال در شناسایی و تشخیص رنگ‌ها، دید برفکی، ترس از نور و حتی کوری کامل است.
۱۱- توصیه می‌شود در صورت مشاهده علائم اولیه، فرد مسموم هرچه سریع‌تر به مراکز درمانی منتقل و اقدامات درمانی برای رفع سمیت و تثبیت بیمار صورت پذیرد.
با توجه به موارد ذکر شده، به هموطنان عزیز توصیه می‌شود به هیچ وجه از الکل متیلیک (متانول) و یا الکل صنعتی(که حاوی درصدهای مختلفی از اتانول به همراه متانول است)، برای ضدعفونی دست و پوست استفاده نکرده و چنانچه قصد دارند از فرآورده‌های ضدعفونی بر پایه الکل استفاده کنند، تنها از محلول‌های آبی الکل اتیلیک (اتانول) تهیه شده در داروخانه‌ها و یا فرآورده‌های استاندارد حاوی الکل اتیلیک(اتانول) تولید شده توسط کارخانجات معتبر که در داروخانه‌ها توزیع می‌شود، با غلظت مناسب (۷۰ درصد) و با رعایت اصول توصیه شده، استفاده کنند و از تهیه الکل یا محلول‌های الکلی از منابع غیرمطمئن جدا پرهیز کنند.
علی ابراهیمی
