فوق‌تخصص غدد و متابولیسم
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران
یکی از شایع‌ترین علل مرگ‌ومیر در ایران بیماری‌های قلبی ـ عروقی است و دیابت یک فاکتور خطر مهم بیماری‌های قلبی- عروقی به‌شمار می‌رود. خطر دیابت مستقل از خطر فشار خون، سیگار، سابقه خانوادگی بیماری قلبی و چربی خون بالاست، لذا این بیماری به تنهایی خطر مهمی در ایجاد سکته‌های قلبی و مغزی است. با توجه به شیوع بالای دیابت از یک طرف و در نظر داشتن این واقعیت که بیش از 80 درصد علل مرگ در بیماران دیابتی، عوارض قلبی است، کنترل دیابت و سایر فاکتورهای خطر وابسته اهمیت بسزایی برای پیشگیری از مرگ‌ومیر بیماران دیابتی دارد.

       علت ایجاد عوارض عروقی قلب و مغز، ایجاد پلاک‌های اسکلروتیک در دیواره عروق است. ساخت این پلاک‌ها در اثر به هم‌خوردن تعادل چربی‌های خون اتفاق می‌افتد. در دیابت چربی خوب (HDL) کاهش وچربی بد (کلسترول، LDL متراکم) افزایش پیدا می‌کنند و این اختلال چربی منجر به ایجاد پلاک‌های متعدد التهابی و زخمی در دیوار عروق می‌شود. این پلاک‌ها جدار عروق را تنگ کرده و هر لحظه احتمال انسداد عروق در اندام‌های حساس چون قلب و مغز وجود دارد. لذا با کنترل چربی خون و کم کردن التهاب عروق شانس تنگی و انسداد عروق کاهش می‌یابد.مطالعات متعدد نشان داده که داروهای استاتین (مثل داروی آتورواستاتین، رزوواستاتین که قوی‌ترین داروهای این دسته هستند) خطر بیماری قلبی را بیش از 50 درصد کاهش می‌دهد. این داروها ساخت کلسترول را کم کرده و نهایتا ساخت چربی بد ( LDL) را مهار می‌کنند. گرچه عوارضی نیز برای این داروها متصور است، فایده مصرف آنها در اکثر موارد به ضرر آنها برتری دارد.طبق آخرین مطالعاتی که انجمن قلب آمریکا و اروپا انجام دادند، در همه بیماران دیابتی با سابقه بیماری قلبی، دوز بالای آتورواستاتین (40 تا 80 میلی‌گرم) بسته به شرایط بیمار باید استفاده شود. این تجویز برای پیشگیری از عارضه مجدد است. به علاوه، در بیماران بدون سابقه سکته قلبی و مغزی، توجه به سن بیمار برای تجویز دارو اهمیت دارد. چرا که با افزایش سن عوارض قلبی- عروقی در این گروه بیشتر می‌شود و از طرف دیگر احتمال عارضه داروها هم بیشتر می‌شود. بیماران دیابتی در سن 40 تا 75 سال از داروهای استاتین به عنوان پیشگیری اولیه سود بسیار زیادی می‌برند. برای این هدف (آتورواستاتین 20-10 میلی‌گرم) در افراد غیرسیگاریِ غیر چاق با فشار طبیعی درمان بسیار مناسبی است. در فرد چاق، سیگاری یا دارای فشار خون بالا، دوزهای بالاتر (آتورواستاتین80-40 میلی‌گرم) برای پیشگیری قبلی موثرتر خواهد بود.

       در افراد دیابتی زیر 40 سال و بالای 75 سال با نظر پزشک، استاتین تجویز می‌شود. به طور مثال، افراد دیابتی زیر 40 سال که توده بدنی بالایی ندارند و سابقه مصرف سیگار و فشار خون در آنها منفی است، از تجویز استاتین خیلی سود نمی‌برند، مگر اینکه عدد چربی بد (LDL) بالا باشد.این داروها در خانم‌های حامله و بیماری حاد و مزمن کبدی تجویز نمی‌شود. در مورد مصرف همزمان با بعضی آنتی‌بیوتیک‌ها و سایر داروهای چربی، لازم است پزشک معالج دقت کافی برای تغییر دوز داروها داشته باشد.نتیجه کلی این بحث، تاکید بر وجود استاتین در نسخه بیماران دیابتی برای کاهش عوارض قلبی- عروقی است. لازم است هر بیمار دیابتی نوع یک یا دو برای مصرف یا عدم مصرف این داروها نظر پزشک معالج خود را جویا شود و این دارو با هدف کاهش سکته‌های قلبی و مغزی و در نهایت کم کردن مرگ‌ومیر در نسخه بیمار دیابتی هرگز فراموش نشود. لازم به ذکر است که در گروه سنی 40 تا 75 سال که از این دارو سود زیاد می‌برند، صرفا عدد کلسترول یا LDL ملاک تجویز دارو قرار نگیرد.