روزنامه سپید | اخبار 10 | 20 خرداد 1396 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d54183
سپید: بعد از وزارت به دانشگاه برگشتید؟
همیشه فکر می کنم یکی از بزرگترین لطف های خدا به من این بود که از وزارت نجات پیدا کردم. بعد از وزارت خیلی دوست داشتم به دانشگاه شیراز برگردم و دانشگاه شیراز هم خیلی مشتاق بود ولی چون همسرم تهرانی است و زمانی او را به شیراز بردم و گفتم تحت هیچ شرایطی به تهران برنمی گردم اما به تهران برگشتم و به خاطر برخی ملاحظاتی که داشتم در تهران ماندم و آمدم به دانشگاه تهران و به آرزوی همیشگی ام که تحقیق روی سرطان بود رسیدم.
زمان زیادی داشتم که مطالعه بزرگی را در شمال ایران طراحی کنم یعنی جایی که بیشترین میزان شیوع سرطان مری در دنیا است. گنبد، آق‌قلا و کلاله. به خصوص مناطق روستایی، در این سه شهر شیوع سرطان نزدیک به 200 در 100 هزار در سال بود. قبل از انقلاب گروهی از خارج آمده بودند و با همکاری دانشکده بهداشت دانشگاه تهران فعالیت هایی را شروع کردند و با انقلاب کارشان نیمه تمام ماند. من علاقه داشتم این کار را ادامه بدهم. یک تیم در دانشگاه تهران تشکیل دادیم و سفرهای متعددی به استان گلستان و همه جای دنیا داشتم، از جمله چین و افریقای جنوبی. یک تیم بین المللی تشکیل دادیم و توانستیم مطالعه کوهورت استان گلستان را پی ریزی کنیم. کتابی در این مورد نوشته‌ام که حاصل بررسی‌های ما است. ما توانستیم برای اولین بار در ایران و خاورمیانه مطالعه کوهورت بزرگ 50 هزار نفری را انجام دهیم. راه‌اندازی اش پنج سال طول کشید، دوسال طول کشید که در آنجا مستقر شویم. یک خاطره دارم از ورودم به گلستان پس از دوره وزارت که پرسیدم چند خانه بهداشت دارید و گفتند ما آن 100 خانه بهداشتی را که شما بودجه دادید، ساختیم و دیگر کم نداریم. خوشحال شدم از اینکه نتیجه تلاشم در وزارت بهداشت را می دیدم.
با دکتر بوفتا، دکتر آبنت و خانم دکتر فیتز جرالد محققان ارشد از آژانس بین المللی تحقیقات سرطان، مرکز ملی سرطان امریکا و مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه کمبریج انگلستان در مرکز کهورت گلستان؛ 1386 بالاترین شیوع سرطان مری در سطح جهان از منطقه گنبد کاووس ایران توسط WHO
این مطالعه که در 326 روستا اجرا میشود همچنان ادامه دارد. در وهله اول ما به دنبال عوامل موثر بر سرطان مری در استان گلستان بودیم که به 10 عامل رسیدیم و به صورت مقالات در مجلات علمی معتبر به چاپ رسیده است.
سپید:چه عواملی بودند؟
دو علت آن را سازمان بهداشت جهانی (WHO ) به عنوان یک اصل پذیرفته است. اولین عامل چای داغ بود و اخیراً WHO یک مونوگراف منتشر کرد که نوشیدن هر نوع مایع داغ سرطان زا است زیرا نفوذپذیری مری را بالا می برد و دیگر مواد سرطان زا بیشتر وارد بدن می شوند. تیم پژوهشی تحقیقات سرطان متشکل از 45 نفر از کشورهای ایران، امریکا، اروپا، برزیل، افریقای جنوبی و ژاپن گنبد کاووس ایران؛ 1392 ده عامل خطر (ریسک فاکتور) مهم سرطان مری در ایران حاصل 15 سال تحقیقات در منطقه شرق استان گلستان
عامل دیگر تریاک است که 8 هزار نفر از 50 هزار نفر افراد شرکت کننده در مطالعه ما در گلستان تریاک را به صورت تفریحی مصرف می کردند و هر شب نیم گرم تریاک می خوردند و ما برای اولین بار در دنیا ثابت کردیم که تریاک خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد. خطر سرطان مری را دو برابر و سرطان معده را سه برابر و سرطان مثانه را چهار برابر و سرطان لوزالمعده را نیز دو برابر می کند. حتی نقش تریاک در بروز سرطان در آن منطقه از سیگار بیشتر و مهمتر است.
عامل دیگر بهداشت پایین دهان بود. مردم عادت به مسواک زدن نداشتند و برخی در آنجا حتی دندانهایشان را به علت برخی اعتقاداتشان پر نمی کردند و می گفتند امکان دارد روی نمازشان اثر بگذارد. دلیل دیگر فقر و بی سوادی به خصوص در خانم هاست. عامل دیگر عدم مصرف میوه و سبزیجات. و دلیل دیگری که برای اولین بار گزارش کردیم تماس با حیوانات بود. در منطقه ترکمن صحرا قبل از انقلاب در خانه زندگی نمی کردند و اکثرا در آلاچیق زندگی می کردند و شانس سرطان در این افراد بیشتر بود و این سوال وجود داشت که علت چیست؟ اولین فرضیه این بود که به خاطر ویروس بوواین است که از حیوان به انسان منتقل می شود و تحقیقات ما برای یافتن علت اینکه چرا تماس با حیوانات سرطان را زیاد می کند، ادامه دارد. چند علت دیگری را برای سرطان پیدا کردیم و علت اینکه سرطان مری در گنبد کاووس در خانم ها برابر آقایان بود و این منطقه تنها جایی بود در دنیا که این گونه بود. علت این بود که خانم ها با آلودگی هوای خانه بیشتر در تماس بودند، چون با دود و ذغال سر و کار داشتند. برای گرم کردن خانه و پختن نان.
