روزنامه سپید | اخبار 13 | 23 اسفند 1395 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d51728
نقرس بیماری است که بر اثر تجمع زیاد ماده‌ای به نام اسید اوریک در بدن ایجاد شده و می‌تواند موجب بروز علائمی مثل درد و تورم در مفاصل شود. بروز نقرس می‌تواند ارتباط نزدیکی با مصرف زیاد غذاهای پرپروتئین به‌خصوص گوشت داشته باشد.
نقرس چگونه ایجاد می‌شود؟
همانطور که گفته شد، علت اصلی نقرس تجمع اسید اوریک در بدن است. اسید اوریک در واقع پسماند متابولیسم و سوختن پروتئین در بدن است. گاهی اوقات بر اثر تولید زیاد این ماده در بدن یا ناتوانی کلیه در دفع آن، این ماده به طور غیرطبیعی در مایعات بدن جمع شده و به دنبال آن بلورهای این ماده در مفاصل بدن رسوب می‌کند. رسوب بلورهای اسید اوریک در بدن موجب تحریک سلول‌های ایمنی شده و بدنبال آن موجب التهاب و درد مفصل می‌شود.
تشکیل کریستال‌های اسید اوریک در مفصل موجب می‌شوند تا سلول‌های ایمنی بدن آنها را مهاجم تلقی کرده و بخورند. به دنبال آن، این سلول‌ها مواد شیمیایی خاصی را به نام پروستاگلاندین و لوکوترین از خود ترشح می‌کنند که این مواد موجب ایجاد علائم التهاب در مفصل (درد و تورم) می‌شوند.
از علائم شایع این بیماری درد و تورم ناگهانی مفصل به خصوص مفصل بزرگ شست پا (متاتارسوفالانژیال) است. بروز ناگهانی درد و تورم مفصل را حمله نقرسی می‌نامند. ضربات مکرر به این (مثلا به دنبال راه رفتن طولانی) موجب می‌شود کریستال‌های اسید اوریکی که قبلا در بافت‌های مفصل رسوب کرده، ناگهان به داخل مفصل ریزش کرده و موجب پاسخ التهابی بدن به آن شوند. هر عاملی که بتواند سطح اسید اوریک خون را به ناگهان بالا ببرد (مانند بروز کم‌آبی در بدن، مصرف الکل و اسیدی شدن خون) هم می‌توانند موجب حملات نقرسی شوند.
حملات درد و تورم مفصل شست پا در نقرس معمولا شبانه است. در طول روز به علت وضعیت ایستاده بدن، مایع میان بافتی زیادی در اندام تحتانی و بخصوص پایین‌ترین قسمت‌های آن یعنی پاها جمع می‌شود. شب‌هنگام و وقتی بیمار دراز کشیده و به حالت افقی درمی‌آید، این مایع میان بافتی دوباره به جریان خون برمی‌گردد. در این بازگشت، مایعات زودتر از اسید اوریک به جریان خون برمی‌گردند و در نتیجه غلظت اسید اوریک در پا افزایش می‌یابد. این اسید اوریک در مفاصل پا رسوب می‌کند و چون در شب پا سردتر می‌شود این سرما به رسوب کریستال‌های اسید اوریک در مفصل پا کمک می‌کند. به همین علت بروز حملات درد و تورم مفصل در شب بیشتر است.
رسوب اسید اوریک در مفاصل می‌تواند در نهایت موجب تخریب آنها شود. سنگ کلیه و اختلال در عملکرد کلیه از دیگر عوارض این بیماری است. نقرس در مردها 9 برابر شایع‌تر بوده و معمولا در سنین میانسالی بروز می‌کند. این بیماری زمینه ارثی و خانوادگی دارد.
نکته جالب این است که حدود 10 درصد مردم اسید اوریک بالایی دارند ولی همه آنها علائم نقرس را نشان نمی‌دهند. در مقابل بعضی افراد با علائم بالینی نقرس اسید اوریک بالایی ندارند. در واقع در بسیاری اوقات در موقع بروز علائم بالینی نقرس که به صورت شروع ناگهانی درد و تورم مفصلی است اسید اوریک خون کاهش می‌یابد.
در حمله نقرسی مفصل متاتارسوفالانژیال ناگهان متورم و دردناک شده و پوست روی آن قرمز و براق می‌شود. ممکن است پوست روی مفصل قدری پوسته‌ریزی کند و گاهی احساس خارش هم در مفصل بوجود می‌آید. شروع بسیاری از این حملات شبانه است و بیمار را از خواب بیدار می‌کند. مفصل به شدت دردناک و حساس می‌شود، به طوری که که تماس پتو به پوست شست هم ممکن است دردناک باشد. گاهی اوقات بیمار در حین حمله نقرسی تب می‌کند.
مهرداد منصوری
