روزنامه سپید | اخبار 13 | 14 مهر 1394 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d4774
دستکاری ژنتیکی جنین
ترجمه: نیلوفر شایسته
Guardian: محققان انگلیسی به دنبال آن هستند تا مجوزهای لازم را برای اصلاح و تغییر ژنتیکی جنین انسانی کسب کنند. این درخواست، ماه‌ها پس از آنکه محققان چینی برای نخستین‌بار اعلام کردند توانسته‌اند DNA را تغییر دهند، ثبت شده است. آنها می‌گویند درخواستشان قسمتی از یک پروژه تحقیقاتی است که ابتدایی‌ترین مراحل رشد جنین انسان را در بر می‌گیرد. این پروژه و درخواست مرتبط با آن، برای اولین‌بار انگلستان را با چالشی جدی در این زمینه روبه‌رو می‌کند.
کتی نیاکان، دانشمند سلول بنیادی در پژوهشکده فرانسیس کریک در لندن، از تنظیم کننده قوانین باروری دولت درخواست مجوزی را کرده تا آنچه را که ویرایش ژنوم روی جنین‌های انسانی نامیده می‌شود، انجام دهد. این تحقیق، نخستین جنین‌های اصلاح شده را از نظر ژنتیکی در بریتانیا خلق می‌کند که در عرض چند ماه به وجود می‌آیند.
جنین‌های اضافی که پس از درمان IVF به‌وسیله زوج‌ها اهدا می‌شوند، فقط برای تحقیقات بنیادی استفاده می‌شوند. از نظر قانونی، آنها نباید برای بیش از 2 هفته مطالعه شده یا در بدن زن دیگری به منظور بارداری کاشته شوند.
هرچند جنین‌های اصلاح شده هرگز به نوزاد تبدیل نخواهند شد، این حرکت نگرانی‌هایی را برانگیخته است، در این زمینه که بعضی به دنبال مهلت قانونی جهانی برای دستکاری ژنتیکی جنین‌ها هستند، حتی اگر برای مقاصد تحقیقاتی باشد. آنها می‌ترسند که واکنش شدید عمومی، استفاده از مباحث کمتر جنجال‌برانگیز ویرایش ژنوم را که می‌تواند منجر به ایجاد درمان‌های جدید برای بیماری‌ها شود، از خط اصلی خود خارج کند.
نیاکان می‌خواهد در این پروژه، از روشی برای یافتن ژن‌هایی استفاده کند که در چند روز نخست لقاح انسانی، نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند. در واقع زمانی که یک رویان از سلول‌هایی پوشیده می‌شود که بعدا جفت را شکل می‌دهند. تحقیقات بنیادی می‌تواند به دانشمندان کمک کند بفهمند چرا بعضی از زنان جنین‌های خود را قبل از زایمان از دست می‌دهند.
نیاکان می‌گوید: «دانشی که از این مطالعات به دست می‌آید، برای درک اینکه چگونه رویان سالم انسان رشد می‌کند، بسیار مهم است و درباره علل سقط، یافته‌های ارزشمندی را در دسترس محققان قرار می‌دهد. این تحقیقات، یک سرازیری لغزنده به‌سوی طراحی نوزادان مورد دلخواه پدر و مادر نیست، زیرا بریتانیا قواعد و قانون‌های بسیار سخت و محکمی در این زمینه دارد.»
سازمان لقاح انسانی و جنین‌شناسی درخواست وی را تحت بررسی دارد و انتظار می‌رود، تحت قوانین موجود که به انجام آزمایش روی رویان اجازه می‌دهد، البته به شرط آنکه ظرف 14 روز از بین برده شوند، مجوز لازم را صادر کند. در بریتانیا، تحقیقات روی رویان فقط با اجازه اعضای این سازمان انجام می‌شود. این سازمان بر تمامی تحقیقات نظارت دارد تا مطمئن باشد که همه کارها طبق قوانین پیش می‌روند. نیاکان امیدوار است این مجوز را دریافت کند تا در اولین فرصت، پروژه تحقیقاتی خود را آغاز کند. البته دانستن زمانی که طول می‌کشد تا پروژه آغاز شود و همچنین طول مدت خود کار تحقیقاتی، کار مشکلی است. به خصوص آنکه باید رویان به اندازه کافی جمع‌آوری شود. قرار است این رویان‌ها از تعدادی از کلینیک‌های IVF در سراسر انگلستان به دست آید که مشخصات آنها محرمانه خواهد ماند.
کتی نیاکان، یکی از دانشمندانی است که با روش جـدیــد و قـدرتـمـنـد ویـرایـش ژن، بـا نـام Crispr-Cas9 کار می‌کند. این روش نوظهور که 3 سال پیش اختراع شد، تحقیقات بیومدیکال را با انقلابی عظیم روبه‌رو کرده است. Crispr-Cas9 به دانشمندان امکان می‌دهد تا تغییرات دقیقی در DNA ایجاد کنند و این پتانسیل را دارد تا درمان اختلالات ژنتیکی را با اصلاح ژن‌های اشتباه منتقل کند.
ویرایش ژن، روشی ارزان، ساده و موثر بوده و با سرعتی باورنکردنی بوسیله دانشمندان پذیرفته شده است. اما سرعت تغییرات ایجاد شده، بعضی از دانشمندان را مضطرب می‌کند. آنها هشدار می‌دهند که این حوزه از تحقیقات، پیش از آنکه کاربردها و مسایل حقوقی و اخلاقی آن کاملا در نظر گرفته شود، با سرعت زیادی پیشرفت می‌کند. بعضی نیز می‌ترسند که این روش می‌تواند اسپرم، تخمک و رویان‌ها را برای استفاده‌های بالینی اصلاح کند، قبل از آنکه مشخص شود اصلا روش و کاری ایمن است یا خیر. اوایل سال میلادی جاری، دو گروه از دانشمندان درخواست ممنوعیت داوطلبانه را در ویرایش ژنوم جنین انسان، اسپرم و تخمک ارایه دادند. از سوی دیگر، بعضی نیز از دانشمندان درخواست کردند روش‌هایی را که برای درمان بالینی استفاده می‌شود، از حوزه کاری خود خارج کنند، زیرا ایمن نیستند. گروه دیگری از محققان، به سرپرستی ادوارد لانفیر، رئیس موسسه «اتحاد برای پزشکی احیاکننده» در واشنگتن، خط سختگیرانه‌تری را در پیش گرفته و خواستار توقف جهانی اصلاح رویان‌های انسانی، اسپرم و تخمک‌ها شدهاند، حتی اگر فقط برای تحقیقات انجام شوند.
کاربردهای بالقوه ویرایش ژن می‌تواند در سه گروه گسترده تقسیم‌بندی شود. نخستین و بزرگ‌ترین گروه، به‌طور گسترده‌ای به وسیله دانشمندان حمایت شده است. هدف این گروه، درمان اختلالات خونی، بیماری‌های ریوی، ضایعات عضلانی و غیره است. گروه دوم، که کار نیاکان هم در این طبقه می‌گنجد، دربرگیرنده ایجاد تغییرات ژنتیکی روی تخمک، اسپرم و جنین انسان برای تحقیقات بنیادی است. گروه سوم که چالش‌برانگیزترین گروه نیز محسوب می‌شود، از ویرایش ژن در کلینیک‌های IVF استفاده می‌شود تا ژن‌های مقصر را که باعث بروز بیماری‌های ویرانگر می‌شوند، را اصلاح کنند.
امروزه، ایده ویرایش جنین‌ها برای درمان بیماری‌ها مربوط به آینده است و هیچ دانشمندی قصد ندارد این کار را انجام دهد. این روش هنوز آنقدرها ایمن نیست که در کلینیک استفاده شود. یکی از نگرانی‌ها آن است که هرگونه تغییری که در DNA رویان انجام شود، ممکن است پیامدهای مضری برای بدن فرد داشته باشد. از آن بدتر، صدمات ژنتیکی می‌تواند از نسلی به نسل دیگر منتقل شود، زیرا اسپرم یا تخمک انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. نگرانی دیگر به چشم‌انداز نوزادان طراحی شده بازمی‌گردد، زیرا DNA جنین تغییر می‌یابد تا آرزوهای والدینش را برآورده کند.
اوایل ماه سپتامبر 2015، تامین کنندگان مالی انگلستان خواستار انجام یک بحث علمی شدند، در مورد اینکه آیا ویرایش رویان انسان می‌تواند در کلینیک هم انجام شود یا خیر. چند هفته بعد، متخصصان بین‌المللی متعلق به گروه Hinxton، اعلام کردند تولد رویان‌هایی که ویرایش ژن شدهاند، مجاز نیست، اما اضافه کردند که «هر زمان که تمامی معیارهای ایمنی، اثربخشی و نیازهای دولتی برآورده شود، شاید بتوان از نظر اخلاقی استفاده از این روش و تکنولوژی را در تولید انسان قبول کرد.»
کاملا واضح است که ما هنوز برای کاربردهای بالینی ویرایش ژنوم آمادگی نداریم.
موسسه‌های ملی سلامت ایالات متحده اعلام کرده‌اند هیچ هزینه‌ای را برای تحقیقات در زمینه ویرایش ژنوم رویان انسانی پرداخت نخواهند کرد. رئیس این موسسه معتقد است: «تغییر DNA رویان انسانی برای مقاصد بالینی در قالب خطی دیده شده که نباید از آن عبور کرد.» اما اگر این تکنیک در سال‌های آینده به اندازه کافی ایمنی خود را ثابت کند، رویان‌های IVF، در اصل، اصلاح می‌شوند تا سلامت عمومی با کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر، یا مقاوم کردن آنها به HIV، مالاریا یا آنفلوآنزا، تقویت شود.
