روزنامه سپید | اخبار 11 | 15 مهر 1394 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d4633
چکاوک ابراهیمی
امسال سومین سال پیاپی بود که با گرم شدن هوا، کلان‌شهر تهران در قرق سفید بالک‌ها درآمد. مگس‌هایی سفیدرنگ که بانام عسلک گلخانه‌ای نیز شناخته می‌شوند و آفتی هستند که از شیره گیاهان تغذیه می‌کند و سبب ضعف عمومی گیاهان می‌شوند. اما این تنها یک روی سکه است. آن روی سکه مشکلاتی است که این مگس‌های سفیدرنگ ریزاندام برای شهروندان ایجاد می‌کنند. به‌طوری‌که اگر قصد پیاده راه رفتن دریکی از خیابان‌های مرکزی شهر را داشته باشید، به‌طور حتم روی سطح لباستان پر می‌شود از سفید بالک‌هایی که همچون گردی سفیدرنگی روی لباستان جا خوش می‌کنند. حشراتی که گذشته از آسیب‌رسان بودن یا نبودنشان، امروز به‌عنوان مزاحمان سلامت شهر شناخته می‌شوند و مزاحمتی که ایجاد می‌کنند از جنس آلودگی هواست، به‌طوری‌که با ورودشان به دهان و چشم، موجب کلافگی شهروندان می‌شوند. در اینجاست که این سوال مطرح می‌شود آیا به‌راستی ورود این مگس‌های سفیدرنگ به سیستم تنفسی مشکل‌زاست یا خیر و مدیران شهری چه باید بکنند تا این عسلک‌های ناخوانده از تهران بروند.
سفید بالک‌ها آلرژیک نیستند
در همین رابطه، رئیس اداره بیماری‌های مزمن تنفسی وزارت بهداشت بابیان اینکه سفید بالک‌ها موجب تشدید علائم آسم و آلرژی نمی‌شوند، اعلام کرده است: «سایز و قطر سفید بالک‌ها به‌گونه‌ای است که به‌راحتی توسط مژک‌های دستگاه تنفسی جذب و دفع می‌شوند، بنابراین به سطوح داخلی بدن نمی‌توانند نفوذ کنند.» مهدی نجمی این سخن را در حالی عنوان می‌کند که درباره افزایش سفید بالک‌ها و تاثیر آن بر تشدید یا بروز بیماری‌های دستگاه تنفسی، معتقد است: «سفید بالک‌ها اگر وارد دستگاه تنفسی شوند، در سطوح اولیه توسط مژک‌های دستگاه‌هایی تنفسی جذب و به‌راحتی دفع می‌شوند. بنابراین نمی‌توانند خطری برای تشدید یا بروز علائم آسم و آلرژی در افراد به‌حساب آیند.» وی با تاکید بر اینکه تاکنون هیچ گزارشی از پزشکان و مراکز تحقیقاتی مبنی بر تشدید علائم آسم و آلرژی همزمان با افزایش سفید بالک‌ها در کشور و سطح استان تهران گزارش نشده است، متذکر می‌شود: «سفید بالک‌ها یک پدید نوظهور هستند که تاکنون در خصوص تاثیر آن‌ها بر روی دستگاه تنفسی هیچ‌گونه‌ای مطالعه‌ای انجام‌نشده است، بنابراین نمی‌توان به‌صورت قطعی بی عارضه بودن آن‌ها را تکذیب کرد. زیرا ممکن است در برخی افراد خاص موجب بروز علائم شود. اما به‌طورکلی نمی‌توان از این مگس‌ها به‌عنوان آلرژن‌های محیطی یادکرد.»
آلرژیک بودن یا نبودن سفید بالک‌ها مشخص نیست
نجمی با یادآوری اینکه هنوز به‌طورقطع مشخص نیست که سفید بالک‌ها آلرژی‌زا هستند یا خیر، رای نهایی در این زمینه را نیازمند مستندات علمی می‌داند و متذکر می‌شود: «بر اساس این گزارش، نام لاتین سفید بالک، «Bemisia tabaci» است. تنوع بالای درون گونه‌ای این حشره سبب شده تا تیپ‌های زیستی (بیوتایپ) مختلفی از آن در نقاط مختلف جهان شناسایی شود و در ایران نیز نوع «ب» این‌گونه وجود دارد.»
رئیس اداره بیماری‌های مزمن تنفسی وزارت بهداشت متذکر می‌شود که نوع «ب» سفید بالک‌ها، درواقع یکی از مضرترین تیپ‌های این حشره است، درنتیجه هنوز مشخص نیست که این حشره برای سیستم تنفسی مشکل‌زا هست یا خیر. به این دلیل که رژیم غذایی این حشرات عمدتاً محصولات کشاورزی و به‌ویژه صیفی‌جات، گل و گیاهان پارکی است.»
وی یادآور می‌شود که اساساً منشا این تیپ از مگس‌های سفید، غرب خاورمیانه است، اما این حشره در شرایط کنونی در شرایط پراکنش جهانی قرار دارد. از همین رو است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، در شرایطی که درجه حرارت هوا و رطوبت مناسب باشد، با طغیان این حشره و حجم بالای تولیدمثل سفیدبالک‌ها مواجه می‌شویم و البته با کاهش تدریجی دما، عسلک پنبه به خواب زمستانی می‌رود.
دو راهکار برای حذف سفیدبالک ها
همین‌که نام سفید بالک‌ها به میان می‌آید، این پرسش مطرح می‌شود که شهرداری برای مقابله با مگس‌های سفید چه‌کار کرده است؟ پرسشی که فصل مشترک تمام گلایه‌های شهروندان کلافه این روزهای پایتخت است. پایتختی که خیابان‌هایش از سه سال پیش تاکنون به‌جز آلاینده‌های هوا، شاهد جولان مهمانان ناخوانده دیگری نیز بوده است. رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهر تهران در پاسخ به این پرسش به «سپید» می‌گوید: «طی دو سال گذشته و امسال شهرداری تهران با هماهنگی وزارت جهاد کشاورزی اقدامات لازم را برای پیشگیری و مقابله انجام داده است. یکی از این کارها آبشویی درختان با ماده پالیزین است که به‌صورت گسترده در کانون‌های آلوده انجام‌شده و همچنان ادامه دارد.» وی متذکر می‌شود که در جریان این عملیات، درختان نواحی آلوده با این محلول شست‌وشو داده می‌شوند که این کار به‌یقین روی کنترل جمعیت این حشره‌ها تاثیر می‌گذارد.
البته به گفته گلمکانی، شهروندان تهرانی حتی اگر شست‌وشوی درختان پایتخت با محلول پالیزین را به چشم ندیده باشند، اقدام دیگری را به‌وضوح در خیابان‌های شهر دیده‌اند. نصب نوارهای زردرنگ چسبناک روی تنه درختان. اقدامی که به اعتقاد رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهر تهران، با عنوان کمربند زرد درختان شناخته‌شده است. وی در توضیح تاثیر نصب این نوارهای زردرنگ در درختان می‌گوید: «در مرحله بعدی برای کاهش شمار سفید بالک‌ها به نصب نوارهای زردرنگ دور تنه درخت‌ها و نصب اتیکت‌های زردرنگ بر شاخه‌های مختلف، اقدام کرده‌ایم. این کار در مناطق مختلف به‌صورت گسترده انجام‌شده، اما تمرکز شهرداری در کانون‌های آلوده و بخش‌های مرکزی شهر بوده است.» وی با یادآوری اینکه در بعضی مناطق شهر، سرشاخه‌های آلوده درختان نیز معدوم شده‌اند، ابراز امیدواری می‌کند تمامی این اقدامات باعث کاهش هرچه سریع‌تر جمعیت سفید بالک‌ها شود. اما مسئله مهم این است که این حشرات دردسری برای سلامت شهروندان ایجاد نمی‌کنند.
حشرات سفید خطری
برای سلامت ندارند
رئیس ستاد محیط‌زیست و توسعه پایدار شهر تهران، دراین‌باره متذکر می‌شود:
«سفید بالک‌ها در اصل آفت‌های گیاهان و درختان هستند و حضورشان برای آن‌ها مشکل‌ساز است نه برای مردم شهر.» گلمکانی یادآور می‌شود حتی بااینکه روش‌های شیمیایی هم برای مقابله با ازدیاد جمعیت این حشره‌ها وجود دارد، اما چون محیط‌زیست شهر تهران محیط‌زیست انسانی است، هنوز شهرداری مجاز نیست از آفت‌کش‌های شیمیایی استفاده کند. درنتیجه با استفاده از روش‌های غیرشیمیایی و تلفیقی، درصدد است جمعیت این آفت‌های گیاهی را کنترل کند.
