روزنامه سپید | اخبار 8 | 19 مرداد 1395 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d40412
نمونه‌هایی که وارد آزمایشگاه شده به دو گروه کلی تقسیم می‌شوند. یکی نمونه‌هایی که از خون، ادرار و مایعات بدن گرفته می‌شود که باید فرآیندهایی بر روی آن انجام شود که آن فرآیندها موجب می‌شود پارامترهایی در خون، ادرار یا مایعات بدن اندازه‌گیری شده و پزشک نظر خود را درباره آن بیان کند. این نمونه‌ها را همه می‌شناسند. اما نمونه‌های ویژه‌ای وجود دارد که از بیمار اخذ می‌شود که این نمونه‌ها بسیار ارزشمند هستند. اینها نمونه‌های بافتی و سلولی هستند. برای مثال توده‌ای که در پستان یک زن وجود دارد. اگر این نمونه برداشته شود قابل تکرار نیست؛ یعنی اگر ضایعه پوستی بیماری را جراحی کرده و به آزمایشگاه ارجاع دهند این‌گونه نیست که اگر اتفاقی برای آن نمونه رخ دهد بتوان نمونه دیگری اخذ کرد. ضایعه تک بوده و برداشته‌شده است.
توده در پستان یا روی پوست تک بوده و برداشته‌شده است، بنابراین نمونه‌هایی که برای تشخیص بافتی و تشخیص‌های سلولی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود اهمیت و ارزش بالایی دارد، بنابراین شرایط قبل از انجام آزمایش باید به‌درستی انجام شود. یکی از شرایطی که برای آزمایش روی این نمونه‌ها وجود دارد این است که باید پزشک متخصص پاتولوژی که قرار است نمونه‌ها را بررسی کند بیمار را دیده و اطلاعات را از وی دریافت کند. برای مثال در مورد توده‌های پستانی قبل از اینکه متخصص پاتولوژی وارد فاز تشخیص میکروسکوپی شود باید اطلاعات مربوط به رادیوگرافی، MRI، ماموگرافی و سونوگرافی را از بیمار اخذ کرده و ببیند که رادیولوژیست به چه مواردی شک کرده و چه درخواستی دارد. اینها را موردمطالعه قرار دهد و پس‌ازآن وارد فاز پردازش نمونه و تشخیص میکروسکوپی شود. این مسئله موجب می‌شود گزارشی که پاتولوژیست ارائه می‌کند کیفیت بالایی داشته باشد، چون ظن‌های قوی بالینی و پیش‌فرض‌هایی که پزشک معالج و رادیولوژیست در نظر گرفته است مدنظر قرارگرفته و پاتولوژیست می‌تواند تشخیصی باکیفیت داشته باشد.
تا سال گذشته هیچ قانون مشخص و مدونی برای اینکه نمونه‌های این‌چنینی حتماً به آزمایشگاهی فرستاده شود که متخصص پاتولوژی دارد، وجود نداشت. درنتیجه برخی از آزمایشگاه‌هایی که پاتولوژیست ندارند با عنوان آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، نمونه‌ها را از بیمار می‌گرفتند و به یک آزمایشگاه پاتولوژی ارجاع می‌دادند. در این میان هم هزینه‌ای برای دلالی که صورت می‌گرفت از بیمار گرفته می‌شد. این مسئله نظام بسیار بدی را ایجاد کرده بود. بیشتر از این زاویه که متخصص پاتولوژی که بنا بود نمونه را بررسی کند به بیمار و اطلاعات اولیه دسترسی نداشت. از سویی برخی از نمونه‌ها برای ارجاع زمان طلایی دارد، به‌ویژه در مورد سلول‌شناسی که در آن شیوه زمان طلایی از دست می‌رفت. در نظر بگیرد که اگر بنا باشد سلول‌های سرطانی در ادرار بررسی شود، وقتی ادرار از بیمار گرفته می‌شود بلافاصله باید لام مربوطه تهیه شود، فیکساسیون صورت بگیرد و پس از آن لام دیده شود. اما اگر دلالی یا آزمایشگاه تشخیص طبی دراین‌بین وجود داشته باشد که نمونه را بگیرد، زمانی دراین‌بین تلف می‌شود که سلول‌هایی که در ادرار بوده و سلول سرطانی هستند ممکن است از بین بروند، درنتیجه در لام تهیه‌شده دیده نشوند. همه اینها موجب شد دستورالعملی با همکاری آزمایشگاه مرجع سلامت و انجمن آسیب‌شناسی ایران تحت عنوان دستورالعمل ارجاع نمونه‌های سیتولوژی و پاتولوژی تدوین شود. این دستورالعمل از پذیرش نمونه‌های سلول‌شناسی و پاتولوژی برای تشخیص بافتی در آزمایشگاه‌هایی که متخصص پاتولوژی ندارد ممانعت به عمل می‌آورد. خوشبختانه مسئولان وزارت بهداشت این دستورالعمل را تدوین، امضا و ابلاغ کرده‌اند و در حال حاضر در مرحله اجرا است. ما خواهش داریم که مسئولان امر در اجرای این دستورالعمل جدیت داشته باشند. آزمایشگاه‌هایی که پاتولوژیست ندارند این اجازه را ندارند که نمونه بافتی مردم را پذیرش کنند چون ضرر مستقیم آن برای بیمار بوده و از سوی دیگر سیستم ثبت سرطان را مختل می‌کند. به این معنا که وقتی متخصص پاتولوژیست وقتی‌که یک نمونه به آزمایشگاه ارجاع شده و تشخیص سرطان داده می‌شود کد سرطان را درج کرده و به اداره بهداشت اعلام می‌شود و درنهایت به کمک وزارت بهداشت می‌آید که بتواند آماری دقیق از سرطان‌ها داشته باشد.
منبع: health.com
فرید کرمی
نایب رئیس انجمن آسیب‌شناسی ایران
