درمان چند تخصصی برای مبتلایان به فلج‌مغزی

روزنامه سپید   |   اخبار 11   |   07 مرداد 1395   |   لینک خبر:   sepidonline.ir/d39760

       باید در نظر داشت که تشخیص فلج مغزی قبل از یک‌سالگی مشکل است. بسیاری از مبتلایان به فلج مغزی ممکن است علائم واضح بیماری خود را بعد از یک‌سالگی نشان دهند یا برعکس، بسیاری از علائمی که ممکن است مادر یا پزشک را مشکوک به وجود فلج مغزی کند ممکن است علل دیگری داشته باشند.

        انواع فلج مغزی را به چهار دسته کلی تقسیم می‌کنند. وقتی سن کودک به دو سالگی رسید، پزشک معالج می‌تواند نوع فلج مغزی وی را تعیین کند. این موارد عبارتند از:

       فلج اسپاستیک: این نوع، شایع‌ترین نوع فلج مغزی است و شامل حدود 65 درصد بیماران می‌شود. محل ضایعه در این بیماران در قشر مغز است. در این نوع از بیماری عضلات سفت شده و والدین یا پزشک به سختی می‌توانند مفاصل دست و پا یا حتی کمر کودک را خم و راست کنند. اگر هر دو اندام تحتانی گرفتار شوند، هر دو یا به سمت داخل می‌چرخند و کودک در موقع راه رفتن پاها را به‌صورت ضربدری نگه می‌دارد.

       وقتی یک سمت بدن درگیر شده باشد ( اندام فوقانی و تحتانی یک سمت از بدن)، معمولا شدت درگیری اندام فوقانی بیشتر است. وقتی هر چهار اندام درگیر می‌شوند، ممکن است عضلات دهان و زبان هم گرفتار شوند.

       گرچه همه عضلات اندام گرفتار منقبض هستند، انقباض بعضی از آنها بیشتر است و همین امر موجب می‌شود تا اندام فلج در وضعیت خاصی قرار بگیرد. در اندام فوقانی آرنج و مچ دست خم شده و ساعد به داخل می‌چرخد. انگشتان جمع شده و حالت مشت کردن را به خود می‌گیرند. در اندام تحتانی ران خم شده و به ران دیگر نزدیک شده و به داخل می‌چرخد. مفاصل زانو و مچ پا هم خم می‌شوند.

       فلج آتتوئید: به این نوع از فلج مغزی دیسکینتیک هم می‌گویند. 20 درصد بیماران مبتلا به فلج مغزی از این دسته‌اند که به علت آسیب به قسمت‌هایی در عمق مغز به نام عقده‌های قاعده مغز به‌وجود می‌آید. مشخصه این نوع از بیماری، حرکات غیرارادی و مکرر است که وقتی کودک می‌خواهد کار خاصی را انجام دهد بیشتر می‌شود. مثلا در موقع راه رفتن یا وقتی می‌خواهد چیزی را بگیرد یا وقتی می‌خواهد حرف بزند، این حرکات غیر ارادی شدت می‌گیرند.

       فلج آتاکسیک: این نوع از فلج مغزی کمتر از انواع دیگر دیده می‌شود و محل ضایعه در مخچه است. مشکل اصلی بیماران در این نوع، حفظ تعادل است. هماهنگی بین حرکات اندام‌ها خوب نیست. راه رفتن ناپایدار است و انجام دادن حرکات ظریف که نیاز به هماهنگی زیاد بین حرکات عضلات دارد (مثلا قلم به دست گرفتن یا بستن دکمه پیراهن) مشکل می‌شود. در این نوع از بیماری معمولا هوش کودک طبیعی است.

       فلج مخلوط: در این نوع از فلج مغزی هم علائم فلج اسپاستیک و هم علائم فلج آتتوئید وجود دارد. بعضی عضلات شل و بعضی دیگر سفت هستند. اندام هم سفت است و هم حرکات غیر ارادی انجام می‌دهد.

       هدف از درمان این بیماران افزایش توانایی‌های بالقوه آنها است تا بتوانند زندگی نسبتا مستقلی داشته باشند. در درمان این افراد تعداد زیادی از افراد کادر پزشکی باید به بیمار کمک کنند، از جمله:

       • جراح ارتوپد برای درمان مشکلات استخوان، عضلات، تاندون‌ها، اعصاب و مفاصل
       • فیزیوتراپ برای بهبود حرکات و قدرت عضلات
       • کاردرمانی برای آموزش مهارت‌های زندگی مثل غذا خوردن و پوشیدن لباس
       • گفتاردرمانی برای حل مشکلات ارتباطی بیمار
       • مددکار اجتماعی برای کمک‌های اجتماعی به بیمار و کمک به آموزش تحصیلی
       • روانشناس برای کمک به بیمار و خانواده وی برای مقابله با استرس ناشی از بیماری
       • رفتاردرمانی برای بهبود تکامل روانی، احساسی و اجتماعی بیمار
       • متخصصین دیگر مثل چشم پزشک، متخصص اعصاب، متخصص تغذیه و غیره.

مهرداد منصوریش
متخصص ارتوپدی