روزنامه سپید | اخبار 11 | 26 تیر 1395 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d38796
مطالعات نشان داده در مواردی که غلظت سرمی بعد از 4 ساعت از مصرف استامینوفن در بخش بالایی خط پایه نوموگرام قرار می‌گیرد، در 60 درصد موارد منتهی به هپاتوتوکسیسیتی شده است (که به صورت ALT بیشتر از iU/mL 1000 تعریف شده است) و در 1درصد موارد خطر نارسایی کلیه و در 5 احتمال مرگ‌و‌میر مشاهده شده است. در مواردی که میزان غلظت سرمی بیش از g/mLµ 300 در نوموگرام بوده، احتمال 90 درصد برای وقوع هپاتوتوکسیسیتی مشاهده شده است. در مقابل، در بیمارانی که غلظت سرمی بیش از g/mLµ 150 در نوموگرام داشته‌اند، با وجود عدم دریافت آنتی‌دوت یا ضدسم مناسب، بروز هپاوتوکسیسیتی کمتر از 1 درصد گزارش شده و در تمام موارد، بیماران بدون عوارضی چشمگیر بهبود یافته‌اند.
نکته قابل‌توجه این است که استفاده از نوموگرام در موارد مصرف خوراکی استامینوفن قابل استفاده است و هیچ روشی برای تعیین مسمومیت بالقوه در صورت مصرف بیش از حد استامینوفن به صورت وریدی معین نشده است. متاسفانه در اکثر مواقع مسمومیت ناشی از مصرف وریدی استامینوفن در اطفال و در مصرف بیمارستانی گزارش شده که در نتیجه اشتباه در محاسبه دوز تجویزی توسط کادر درمانی به وقوع پیوسته و با توجه به در دسترس بودن استامینوفن وریدی در بخش‌های اورژانس در داخل کشور، عدم محاسبه دقیق دوز تجویزی، به خصوص به علت اطلاعات نامناسب پزشک از دوز مصرفی دارو در اطفال و تصور غالب مبنی بر بی‌خطر بودن دارو، می‌تواند منجر به مسمومیت‌های ناخواسته در بیماران شود.
قدم بعد از تشخیص مسمومیت، انتخاب مناسب‌ترین درمان است. راهبرد درمانی در موارد مسمومیت شامل موارد زیر هستند:
آلودگی‌زدایی دستگاه گوارش
پاکسازی دارو با استفاده از روش‌های خارج از بدن (Extracorporeal)
تجویز آنتی‌دوت یا ضدسم
هرچند سنگ بنای اصلی درمان در نهایت شامل استفاده به موقع از ضدسم و درمان‌های حمایتی خواهد بود.
آلودگی‌زایی دستگاه گوارش: در غالب موارد مسمومیت با استامینوفن، آلودگی‌زدایی مناسب دستگاه گوارش شامل تجویز ذغال فعال از ابتدا به صورت خوراکی یا از طریق لوله بینی ـ معده‌ای خواهد بود. القا استفراغ از طریق تحویز شربت اپیکا توصیه نمی‌شود، چراکه می‌تواند تجویز آنتی‌دوت خوراکی را به تعویق بی‌اندازد. به علاوه، اشکال تهاجمی‌تر پاکسازی دستگاه گوراش مانند شستشوی معده یا شستشوی تمامی روده (Whole-bowe- Irrigation) نیاز نیست، زیرا جذب روده‌ای استامینوفن بسیار سریع است و در صورت شروع ضدسم بدون فوت وقت برای انجام شسشتوی دستگاه گوراش، احنتمال موفقیت درمان بیشتر خواهد بود.
پاکسازی دارو با استفاده از روش‌های خارج از بدن (Extracorporeal):سم‌زدایی با استفاده از روش‌های خارج از بدن به صورت گزارش‌های موردی در مورد بیمارانی بوده که بعد از مسمومیت جدی با استامینوفن و تاخیر در شروع درمان، از این روش‌ها با هدف خارج کردن دارو و درمان انسفالوپاتی کبدی استفاده شده است. هرچند نقش چنین درمان‌هایی در مدیریت درمان موارد مسمومیت شدید هنوز مشخص نبوده و نیاز به مطالعات بیشتر دارد.
شروین فرهمند
