صافی کف پا به چه علت ایجاد می‌شود؟

کـف پـای صـاف

روزنامه سپید   |   اخبار 13   |   03 تیر 1395   |   لینک خبر:   sepidonline.ir/d36730

       آیا کف پای شما صاف است؟ ساده‌ترین راه برای فهمیدن این مطلب آن است که پای خود را خیس کرده و سپس روی یک سطح صاف و خشک بایستید، به‌طوری‌که اثر کف پای شما روی آن سطح باقی بماند. تفاوت آنها در شکل نشان داده شده است.

       در کسانی که صافی کف پا دارند قوس طولی کف پا یا کم شده یا کاملا از بین رفته و در موارد شدید، قسمت داخلی کف پا در حالت ایستادن، با زمین تماس پیدا می‌کند؛ همچنین در این بیماران پاشنه پا به سمت خارج منحرف می‌شود.

قوس کف پا چگونه ایجاد می‌شود؟
       تقریبا تمام کودکان در هنگام تولد صافی کف پا دارند که به آن صافی کف پای فیزیولوژیک می‌گویند. این حالت عمدتا به علت شل بودن تاندون‌ها و لیگامان‌های کف پا و به علت ضعیف بودن عضلات کف پا و همچنین به علت چربی است که در زیر پوست کف پای کودک وجود دارد.

       به‌تدریج و در سال‌های بعدی عمر، با سفت شدن بافت‌های نرم کف پا و قوی‌تر شدن عضلات و از بین رفتن چربی کف پا، قوس کف پا ظاهر می‌شود. معمولا قوس کف پا در سنین 7-5 سالگی به‌وجود می‌آید. در حدود 25-15 درصد افراد این قوس هرگز ایجاد نمی‌شود و کف پای آنها همیشه صاف باقی می‌ماند، ولی صافی کف پا در اکثریت این افراد هیچ‌گونه ناراحتی را برای آنها ایجاد نمی‌کند.

کف پای صاف چه انواعی دارد؟
       صافی کف پا مشکلی است که در آن قوس کف پا که معمولا در سمت داخلی کف پا دیده می‌شود، از بین رفته است. صافی کف پا در بسیاری افراد از نوع صافی قابل‌انعطاف است. این افراد وقتی سرپا می‌ایستند، کف پایشان صاف است، ولی وقتی روی پنجه پا می‌ایستند یا وقتی که پایشان را از زمین بلند می‌کنند قوس کف پا تشکیل می‌شود. در واقع بسیاری، این وضعیت را اصلا بیماری ندانسته و ذکر می‌کنند همانطور که شکل صورت انسان‌ها با یکدیگر متفاوت است ممکن است شکل کف پایشان هم با هم متفاوت باشد.

        در بسیاری از کودکان نوپا، وقتی کودک تازه راه رفتن را آموخته است، پدر و مادر متوجه صافی کف پای وی شده و وحشت‌زده به پزشک مراجعه می‌کنند. توجه داشته باشیم که صافی کف پا در این سن و سال کاملا طبیعی است. در اکثر اوقات با افزایش سن کودک، بافت‌های کف پا به‌تدریج سفت‌تر شده و قوس کف پا معمولا تا سنین مدرسه رفتن کودک تشکیل می‌شود. اگر صافی کف پا تا بعد از این سنین هم ادامه پیدا کرده و موجب درد کف پا شد، باید به پزشک مراجعه کرد.

        صافی کف پای قابل انعطاف در بسیاری مواقع زمینه خانوادگی دارد، یعنی برادر و خواهران یا فرزندان یا یکی از والدین فرد هم ممکن است این حالت را داشته باشند. صافی کف پا گاهی اوقات در حین بارداری یا در سنین بالا تشکیل می‌شود.

       گاهی اوقات صافی کف پا قابل انعطاف نیست، به این معنا که وقتی پای بیمار روی زمین نیست هم قوس کف پا دیده نمی‌شود یا موقعی که شست پای بیمار به بالا می‌رود هم قوس کف پا ایجاد نمی‌شود. به این نوع از بیماری صافی کف پای غیرقابل انعطاف یا سفت می‌گویند. این نوع صافی کف پا نیاز به توجه بیشتر و درمان دارد. گاهی اوقات صافی کف پا همراه با سفت شدن تاندون آشیل است که در این مواقع هم پزشک معالج دقت بیشتری به وضعیت صافی کف پا می‌کند.

       صافی کف پا از نوع قابل انعطاف بسیار شایع‌تر از نوع غیرقابل انعطاف است.

علت صافی کف پا چیست؟
        هر پای شما از 26 استخوان تشکیل شده که در 33 مفصل به یکدیگر متصل شده‌اند و بیش از 100 عضله و تاندون و لیگامان دارند. این ساختمان‌ها به گونه‌ای به یکدیگر متصل شده‌اند که کف پا دارای چند قوس باشد. در حین راه رفتن این قوس‌ها کمک می‌کنند تا نیروی وزن به درستی در کف و مچ پا توزیع شود. این قوس‌ها همچنین به کف پا قابلیت انعطافی می‌دهد تا بتواند در هر سطح ناهمواری و به هر شکلی خود را شکل دهد. گاهی تاندون‌ها و لیگامان های پا نمی‌توانند از استخوان‌های پا حمایت کافی را به عمل آورند و در این وضعیت، قوس کف پا تحت فشار وزن صاف می‌شود.

       صافی کف پا در انواع قابل انعطاف معمولا به علت شل بودن لیگامان‌های کف پا و بالا بودن قابلیت انعطاف در مفاصل کف پا است. دیگر علل صافی کف پای قابل انعطاف عبارتند از:
شلی لیگامانی در کل بدن،
چرخش کل اندام تحتانی به خارج،
انحراف زانو به خارج یا والگوس زانو،
وزن زیاد،
بستری بودن و استراحت به مدت طولانی و ضعیف شدن عضلات کف پا،
ضعف عضلات در بیماری‌هایی مانند فلج اطفال (پولیومیلیت)، میلومننگوسل، فلج مغزی و یا دیستروفی عضلانی.

مهم‌ترین علائم کف پای صاف قابل انعطاف عبارتند از :
وقتی مدت زیادی سرپا می‌ایستید، پای شما زود خسته شده و کف آن دردناک می‌شود. ممکن است سطح داخلی کف پا قدری متورم باشد.
پاشنه پا به سمت خارج منحرف شده و مچ پا به سمت داخل می‌رود.
درد در ساق پا یا در سمت داخل مچ پا احساس می‌شود.
چرخاندن مچ پا به طرفین یا ایستادن روی پنجه پا ممکن است برای شما مشکل باشد.
نیمی از بیمارانی که دچار آرتریت روماتوئید شده‌اند و بسیاری از افراد دیابتی یا چاق دچار صافی کف پا هم می‌شوند.

        در هنگام معاینه پزشک از بیمار می‌خواهد کف پای خود را از زمین بردارد سپس شست پای بیمار را به سمت بالا و پشت می‌برد. در صافی کف پای قابل انعطاف، با این کار قوس کف پا دوباره ایجاد می‌شود. در این بیماران، وقتی پزشک از بیمار می‌خواهد تا روی پنجه هر دو پا بایستد، انحراف مچ پا به خارج (والگوس پاشنه) برطرف شده و قوس کف پا هم ایجاد می‌شود.

مهرداد منصوری
متخصص اورتوپدی