روزنامه سپید | اخبار 7 | 01 تیر 1395 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d36309
20 مردادماه سال1394 بود که کامیون ترانزیتی ایران در مرز ترکیه توسط افراد ناشناس مورد حمله قرار گرفت و در آتش سوخت، 25مردادماه نیز مجدداً چنین اتفاقی برای دو کامیون کشورمان رخ داد. این امر که بعد از انفجار دو قطار مسافربری آنکارا-تهران در 8و 9 مرداد ماه بود سبب شد که در نخستین اقدام دیگر قطار مسافربری به سمت ترکیه اعزام نشود. پس از مدت کوتاهی از اتفاقات یاد شده در فضای مجازی عنوان شد که مرز زمینی و هوایی ترکیه با ایران بسته شده است.
اما این خبر عمر طولانی نداشت چرا که از سوی مقامات دو کشور تکذیب شد. مرز بازرگان یکی از مرزهای استراتژیک است لذا بسته شدن آن خسارت سنگینی به کشور ترکیه خواهد زد. شهر مرزی بازرگان در شمال غربی ایران و شمالی‌ترین نقطه آذربایجان‌غربی قرار گرفته و ازنظر موقعیت جغرافیایی واقتصادی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا از طرف شمال در یک کیلومتری کشور ترکیه و از طرف شمال شرقی با جمهوری خودمختار نخجوان هم مرز است.
گذرگاه مرزی بازرگان، مهم‌ترین گمرک زمینی کشور در این شهر قرار دارد و به‌عنوان دروازه اروپا یا پیشانی ایران به‌شمار می‌رود که روزانه صدها مسافر داخلی و خارجی و صدها کامیون ترانزیتی و سواری از این شهر مرزی و قدیمی دیدن و تردد می‌کنند. پس از اتفاقاتی که طی سال گذشته رخ داد باز هم مبادلات تجاری با ترکیه ادامه پیدا کرد و طبق آخرین آمارها در 21مردادماه 347 کامیون روزانه وارد خاک ترکیه و 307 کامیون از این کشور وارد ایران شد.
اما دوم شهریور همان سال مدیرکل دفتر ترانزیت و پایانه‌های مرزی کشورمان اعلام کرد: «دروازه‌های مرزی کاپی کوی (رازی) و اسن دره (سرو) به دلیل ناامنی توسط مسئولان ترکیه بسته شده است. با بسته شدن این مرزها برخی از تجار که مبادلات آن‌ها تنها با ترکیه خلاصه می‌شود یا اینکه از این منطقه برای رسیدن به سایر کشورها استفاده می‌کنند با نگرانی‌هایی روبه‌رو شدند. از این‌رو روز گذشته سازمان راهداری از راه‌های جایگزین خبر داد. راه‌هایی که رفت و آمد از آن برای کامیون‌داران صرفه اقتصادی ندارد اما به علت شرایط اضطراری چاره‌ای جز سه راه مسیر جمهوری آذربایجان-روسیه - بلاروس - بلغارستان، مسیر جمهوری آذربایجان - گرجستان - دریای سیاه - بلغارستان و مسیر ارمنستان - دریای‌سیاه - بلغارستان وجود ندارد.»
ورود شورای عالی ترابری
مشکلات ادامه دار در مرزهای زمینی ایران و ترکیه در آن زمان باعث شد تا شورای عالی هماهنگی ترابری کشور برای پایان دادن به این معضل وارد عمل شود. براین اساس یکصد و هشتاد و دومین نشست شورای‌عالی هماهنگی ترابری کشور به ریاست وزیر راه و شهرسازی برگزار و با توجه به حوادث اخیر برای ناوگان مسافری در خاک ترکیه مقرر شد سازمان راهداری و حمل ونقل جاده‌ای با صدور اطلاعیه مسیرهای جایگزین از طریق ارمنستان و جمهوری آذربایجان را معرفی کند. در این جلسه درباره موضوع انتقال حمل ونقل برخی مواد معدنی از شیوه حمل ونقل جاده‌ای به سمت حمل با راه‌آهن مقرر شد موضوع برای بررسی‌های بیشتر و بررسی تسهیلات و مشوق‌های جذب آن‌ها به حمل با راه‌آهن به کمیسیون تخصصی مربوطه ارجاع شود.
3 راه جایگزین مشکل فعالان را حل می‌کند
رضا کامی رئیس اتاق بازرگانی ایران و ترکیه اعلام کرد که «سالیان متمادی است که در مرز ترکیه کامیون‌داران با مشکل روبه‌رو هستند و اتفاق‌های مختلفی ناشی از ناامنی رخ می‌دهد لذا رانندگان با این مقوله غریبه نیستند ولی در مقطع فعلی به علت مشکلاتی که در خود کشور ترکیه وجود دارد یک مقدار شرایط متفاوت است. سه راه جایگزین برای ترانزیت کالا که از سوی سازمان راهداری اعلام شده است می‌تواند بخشی از مشکلات تجار را حل کند ولی این مسیرها نمی‌تواند در طولانی مدت مورد استفاده قرار گیرد چرا که حرکت در این مسیرها صرفه اقتصادی ندارد و برخی از رانندگان حاضر نیستند این مسافت طولانی را طی کنند.»
درآن زمان اما برخی از فعالان بخش خصوصی اعلام می‌کردند که مشکلات پیش آمده در مرز ترکیه طولانی مدت نخواهد بود و مسئولان این کشور به ما قول دادند که به‌زودی امنیت به این منطقه بازگردد. به غیر از ایران اکثر تجار کشورهای اروپایی از مرز ترکیه برای مبادلات خوداستفاده می‌کنند و ما باید روابط خود را حفظ کنیم.
چند ماه بعد عطرچیان مدیرکل تعرفه و ترانزیت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای با اشاره به افزایش کرایه حمل بار کامیون‌های ایرانی برای عبور از مرز ترکیه، می‌گوید: «ایران در حال هماهنگی برای عبور کامیون‌های ایرانی از مسیرهای جایگزین است و طبیعی است که وقتی یک منطقه ناامن می‌شود و رانندگان با این مشکلات از این مرز عبور می‌کنند، کرایه حمل هم بالا می‌رود و صاحبان کالا باید مابه التفاوت این زیان را بپردازند ضمن آنکه بیمه هم خسارت این کامیون‌ها را نمی‌پردازد.»
معرفی جانشینان احتمالی ترکیه
حال پس از گذشت نزدیک به یک‌سال یکبار دیگر مشکلات رنگ و بوی تازه ای به خود می‌گیرد و این بار یکی از مقامات سازمان راهداری رسماً خبر از مسیرهای جایگزین می‌دهد. محمدجواد عطرچیان بیان می‌دارد که «متاسفانه پس از چند بار سابقه سو‌ء قصد به کامیون‌های ایرانی در خاک ترکیه بار دیگر در روزهای گذشته شاهد تکرار این اتفاق بودیم. موضوعی که دولت ترکیه مسوول مستقیم آن است و باید نسبت به جلوگیری از آن اقداماتی جدی انجام دهد.» بنا به گفته وی، بحث پرداخت غرامت به کامیون‌هایی که در خاک ترکیه با حادثه روبه‌رو شده‌اند به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی ایران پیگیری می‌شود که البته متاسفانه تاکنون از سوی ترکیه با پاسخی قانع‌کننده مواجه نشده است. مدیر کل دفتر ترانزیت و پایانه‌های مرزی سازمان راهداری می‌افزاید: «ترک‌ها یا باید امنیت کشور خود را تامین کنند یا با در نظر گرفتن امکاناتی نسبت به اسکورت کامیون‌های ایرانی اقدام کنند.» عطرچیان با بیان اینکه پس از ماه رمضان جلسه‌ای میان ایران، گرجستان و بلغارستان برگزار خواهد شد تا کریدورهای جدیدی که ایران را به اروپا وصل می‌کنند مشخص شوند، می‌گوید: «از طریق دریای سیاه، ایران می‌تواند مسیر ترانزیتی بسیار مناسبی را تا قلب اروپا داشته باشد.» وی همچنین از مسیر آذربایجان، بلاروس، لهستان، آلمان نیز به عنوان یکی‌دیگر از گزینه‌های ترانزیتی ایران برای اتصال به اروپا نام می‌برد و تاکید می‌کند: «هرچند این مسیرها قدری طولانی‌تر از مسیر ترکیه خواهند بود، اما با توجه به اینکه کامیون‌داران نسبت به دوگانه امنیت یا کوتاهی مسیر انتخاب کنند قطعاً امنیت شاخصی مهم‌تر خواهد بود.» مدیر کل دفتر ترانزیت و پایانه‌های مرزی سازمان راهداری همچنین به مذاکرات ایران با کشورهای خارجی برای کاهش هزینه‌های سفر کامیون‌داران ایرانی به این کشورها اشاره می‌کند و بیان می‌دارد :«در حال حاضر کشورهای گرجستان و آذربایجان بحث لغو روادید برای کامیون‌داران ایرانی را رسماً کلید زدند و مذاکره با ارمنستان برای نهایی شدن این طرح نیز ادامه دارد.» عطرچیان خاطر همچنین خاطر نشان می‌کند: «در نظر گرفتن گزینه‌های جایگزین و متنوع برای ترانزیت ایران اهمیت بالایی دارد و از این‌رو کریدورهای جدید که ایران را به اروپا متصل می‌کند در دستور کار قرار گرفته که امیدواریم در آینده‌ای نزدیک خبرهای خوشی از آن‌ها شنیده شود.»
محسن بیدی
