روزنامه سپید | اخبار 7 | 28 مهر 1393 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d36216
13 اکتبر در تقویم پزشکی تنها یک روز ساده نیست. این روز که با 21 مهر ماه مصادف شده روز جهانی ترومبوز نامیده شده است تا همه این نکته را مدنظر قرار دهند که یک لخته خون تا چه اندازه می‌تواند خطرناک باشد. شاید تصور عامه این باشد که لخته خون تنها عامل سکته قلبی- مغزی است اما یک وجه خطرناک لخته خون مغفول مانده وآن وجه، زمانی خطرساز می‌شود که این لخته خون در وریدها ایجاد شود. ایجاد این لخته خون در وریدها کافی است تا ترومبوآمبولی وریدی به وجود بیاید.
بیماری خزنده
آمبولی را می‌توان بیماری خاموش و کشنده‌ای نام نهاد، زیرا فرد مبتلا بسیار دیر متوجه بیماری خود می‌شود و زمانی به این بیماری پی می‌برد که معمولا دیر کار از کار گذشته است. فوت یک نفر از هر 4 نفر فرد مبتلا به آمبولی وریدی، نشان می‌دهد که این بیماری بسیار کشنده‌تر از آن است که بسیاری تصور می‌کنند. نیلوفر از دسته افرادی است که مشکلات این بیماری را با تمام وجود حس کرده است. درست 4 روز بعد از عمل جراحی کلیه، تنگی‌نفس و درد پشت کمر وی را آنچنان آزار داد که دیگر نمی‌توانست از بستر بلند شود. وی در گفت‌وگو با روزنامه سپید با مرور خاطرات دوره نقاهت عمل جراحی گفت: «چند بار از بینی من به صورت ناگهانی خون آمد اما به آن اهمیت ندادم تا اینکه بعد از مدتی متوجه شدم بعد از بالا آمدن از پله و هر فعالیتی نفسم بند آمده و احساس خفگی می‌کنم. بعد از مدتی خلط خونی از دهانم خارج شد. در این مدت بارها به پزشک مراجعه کردم اما نتیجه‌ای عاید من نشد، حتی یکی از پزشکان تشخیص عفونت ریه داد و احتمال هر مشکل دیگری را رد کرد در حالی که من با جستجوی اینترنتی به بیماری آمبولی مشکوک شده بودم».
وی در ادامه افزود: «به خاطر دارم یک بار عکس ریه‌ام را پیش یک متخصص ریه بردم زمانی که عکس را دید رو به من کرد و گفت: «تو چطور تا به حال زنده ماندی؟» همان زمان دستور معالجه را صادر کرد و تمام تقصیرها را به گردن پزشک من انداخت که با اهمال‌کاری باعث شده تا بیمارش تحت مراقبت قرار نگرفته و دچار آمبولی شود».
البته همه بیمارانی که به آمبولی مبتلا می‌شوند، خوش‌شانس نبوده و جان سالم به در نمی‌برند. آمار بالای فوت بیماران مبتلا به ترمبوز رقمی نیست که به سادگی بتوان از کنار آن گذشت. فوت یک نفر از میان 4 نفر فرد مبتلا شده به بیماری آمبولی، آنقدر نگران‌کننده بود که انجمن بین‌المللی ترومبوز و هموستاز تصمیم گرفت تا 13 اکتبر را به نام روز جهانی ترومبوز نامگذاری کند تا حداقل این نامگذاری باعث شود تا جامعه جهانی نسبت به لخته خون حساسیت بیشتری نشان دهد و این مسئله را مدنظر قرار دهد که ترومبوز چطور جان بسیاری از مردم را گرفته است و به‌منظور جلوگیری از تکرار چنین حوادثی پیشگیری لازم را انجام دهند.
قابل‌پیشگیری
بسیاری از کارشناسان بر این باورند که آمبولی در دسته بیماری‌هایی قرار می‌گیرد که به‌راحتی می‌توان از آن پیشگیری کرد. در حالی‌که سکته قلبی-مغزی که به دنبال ایجاد لخته خون در عروق شریانی (اکسیژن‌رسان) به وجود می‌آید به‌راحتی قابلیت پیشگیری ندارد و باید این مراقبت‌ها از سال‌ها قبل آغاز شود تا فرد بتواند تا حدودی مانع سکته قلبی-مغزی شود. با این حال آمبولی به‌راحتی قابلیت کنترل دارد و اگر بیمار نسبت به فاکتورهای خطرساز حساسیت داشته و پزشک مراقبت‌های لازم را اعمال کند، قطعا میزان ابتلا به این بیماری به صورت قابل‌ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد.
اما واقعا چطور می‌توان مانع بروز آمبولی شد؟ این سوالی است که بسیاری از افراد بارها از خود پرسیده‌اند. واقعیت این است که عمل جراحی، بستری در بیمارستان، چاقی زیاد و BMI > 30، بی‌تحرکی، پرواز طولانی، بارداری و زایمان و استفاده از قرص‌های ضدبارداری همه از عواملی محسوب می‌شوند که می‌توانند باعث آمبولی شوند.
اگر بیماری از این عوامل خطرساز اطلاع داشته باشد به محض وقوع تنگی‌نفس، تند نفس‌کشیدن، درد قفسه‌سینه و بروز علائم بیماری به پزشک مراجعه کنند. جالب اینجاست که آمبولی تنها دامن افرادی که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند را نمی‌گیرد، بلکه افرادی که به مدت زیادی بی‌حرکت بوده و به دلیل سکته در خانه بستری شده‌اند امکان دارد که دچار آمبولی شوند. فارغ از این امکان دارد فردی به دلیل پرواز طولانی دچار آمبولی شود. پرواز طولانی‌مدت باعث می‌شود تا فرد دچار عارضه شود به همین دلیل توصیه می‌شود تا فرد هر 2 ساعت یک بار از جای خود بلند شده و حرکت کند. یک فرد می‌تواند به محض مشاهده علائمی همچون درد در ساق پا، تورم در همان منطقه و قوزک پا از زانو به پایین، قرمزی نسبت به ابتلا به آمبولی حساس شود. اگر این بیماری جدی گرفته نشود، می‌تواند منجر به مرگ شود.
سخن آخر
به نظر می‌رسد که انجمن بین‌المللی هموستاز و ترومبوز تلاش دارد تا با نامیدن این روز به نام روز جهانی ترومبوز، عموم مردم را نسبت به خطرهای ایجاد لخته‌خون آگاه کند. اگر این اطلاع‌رسانی به صورت دقیق انجام پذیرد، می‌تواند در گام نخست مانع بروز بیماری شود و از سوی بستری را فراهم کند تا رقم ناخوشایند مرگ در اثر ترومبوز کاهش یابد. تنها این صورت است که می‌توان امیدوار بود تا افراد کمتری به ترومبوز مبتلا شوند. البته نامیده شدن این روز به نام ترومبوز، می‌تواند زنگ هشداری برای جامعه پزشکی محسوب شود. پزشکان باید شرایط بیمار را به صورت دقیق مورد بررسی قرار دهند تا اگر فاکتورهای خطرساز را دارا بود، پزشک مراقبت‌های لازم را اعمال کند، همچنان که نیلوفر می گوید: «تنها دلیلی که باعث آمبولی ریه من شد این بود که من قرص ضدبارداری برای درمان کیست مصرف می‌کردم و این سوال را نه پزشک از من پرسیده بود و نه من فکر می‌کردم که از اهمیت برخوردار باشد، درحالی‌که بعدا متوجه شدم این عامل، یک فاکتور خطر محسوب می‌شود که باعث شد تا من تا چند قدمی مرگ پیش بروم.»
معصومه ستوده
