روزنامه سپید | اخبار 13 | 20 خرداد 1395 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d33153
تومور یعنی یک توده بافتی که بر اثر رشد ناهنجار و غیرقابل کنترل دسته‌ای از سلول‌ها به‌وجود می‌آید. وقتی این توده بافتی در استخوان باشد به آن تومور استخوان می‌گویند. در اثر رشد تومور، استخوان با بافتی جایگزین می‌شود که ممکن است به اندازه آن محکم نبوده و نتیجه آن ممکن است شکسته شدن استخوان باشد.
تومور استخوان ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشد. اکثر تومورهای استخوانی غیرسرطانی هستند. به این تومورها خوش‌خیم و به تومورهای سرطانی، تومورهای بدخیم می‌گویند. تومورهای خوش‌خیم معمولا کشنده نیستند. سلول‌های تومورهای بدخیم استخوان ممکن است از طریق جریان خون یا سیستم لنفاتیک منتشر شده و به نواحی دیگر بدن بروند. به این پدیده متاستاز می‌گویند. وقتی در استخوانی از بدن تومور رشد می‌کند، ممکن است منشا این تومور از خود استخوان یا از بافت دیگری باشد که به علت رشد یا متاستاز سلول‌ها، تومور به استخوان رسیده است. اگر منشا توموری خود استخوان باشد آن را تومور اولیه استخوان می‌گویند.
شایع‌ترین علائم
شایع‌ترین علائم سرطان استخوان عبارتند از:
درد: درد در استخوان مبتلا به سرطان شایع‌ترین علامت وجود آن است. در ابتدا ممکن است درد گاه‌گاهی باشد. ممکن است درد در شب‌ها بیشتر شود یا شدت آن وقتی افزایش یابد که فرد از عضو مربوطه استفاده کند مثلا درد یک تومور در استخوان ساق ممکن است با راه رفتن بیشتر شود. وقتی سرطان پیشرفت می‌کند درد ممکن است دائمی شود. با این حال شدت آن معمولا با فعالیت بیشتر می‌شود.
تورم: یکی دیگر از علائم سرطان استخوان تورم موضعی در یک ناحیه از بدن است. این تورم ممکن است به‌صورت یک توده موضعی توسط بیمار لمس شود.
شکستگی: سرطان استخوان ممکن است استخوان را ضعیف کرده و موجب شکستگی آن شود. وقتی یک استخوان مبتلا به سرطان، شکسته می‌شود، معمولا بیمار اظهار می‌کند مدت‌ها دردی خفیف در اندام داشته که به ناگهان شدت آن زیاد می‌شود. به شکستگی که در زمینه سرطان ایجاد می‌شود شکستگی مرضی یا شکستگی پاتولوژیک می‌گویند.
علائم دیگر: سرطان استخوان می‌تواند موجب بروز علائم دیگری مانند خستگی و ضعف شدید یا کاهش وزن ناگهانی شود. وقتی سلول‌های سرطانی به احشاء داخلی بدن تهاجم می‌کنند، ممکن است علائم مربوط به آن احشاء هم تظاهر پیدا کنند، مثلا وقتی سرطان استخوان به ریه انتشار پیدا می‌کند ممکن است بیمار دچار مشکلات تنفسی شود.
باید توجه داشت که وجود علائم ذکر شده در غالب اوقات به عللی غیر از سرطان استخوان ایجاد می‌شود و افراد نباید با دیدن هر یک از آنها فکر کنند سرطان دارند. با این حال باید هوشیار باشند تا با مشاهده آنها به پزشک مراجعه کنند و علت علامت ایجاد شده مشخص شود. پزشک پس از معاینه بیمار از روش‌های تصویربرداری و آزمایشگاهی و در صورت نیاز نمونه‌برداری استفاده می‌کند تا به تشخیص درست برسد.
تشخیص تومور استخوانی
پزشک ارتوپد بعد از اینکه با بیمار راجع به مشکلاتش صحبت کرده و اطلاعات دقیقی جمع‌آوری کرد، وی را معاینه می‌کند. از آزمایشات مختلف خون یا ادرار و از روش‌های تصویربرداری مانند رادیوگرافی ساده، سونوگرافی، سی‌تی اسکن، ام آر آی. یا اسکن استخوان (اسکن رادیوایزوتوپ) برای تشخیص دقیق بیماری و بررسی شکل و وسعت درگیری استفاده می‌شود.
در بسیاری اوقات تشخیص نوع تومور استخوان منوط به به‌دست آوردن مقداری از بافت آن و بررسی میکروسکوپی بافت است. بیوپسی به معنای گرفتن یک نمونه از بافت یک موجود زنده است. در بیوپسی یا نمونه‌برداری از استخوان، پزشک معالج تکه کوچکی را از استخوان از بدن بیمار خارج کرده و آن را برای بررسی به آزمایشگاه پاتولوژی می‌فرستد. نمونه‌برداری از استخوان معمولا به این دلیل انجام می‌شود که پزشک در بررسی‌های خود به این نتیجه می‌رسد که در بافت استخوان تغییراتی ایجاد شده ولی دقیقا نمی‌داند این تغییرات چیست. شایع‌ترین این حالات وجود تومورهای استخوان است. به‌طور مثال، در تصاویر رادیوگرافی که از بیمار تهیه شده تغییراتی را در شکل یکی از استخوان‌های بدن وی دیده و متوجه می‌شود که بیمار مبتلا به تومور استخوان است ولی بررسی‌های تصویربرداری حتی بررسی‌های پیشرفته‌ای مانند سی تی اسکن یا ام آر آی یا آزمایشات پاراکلینیکی نتوانسته‌اند نوع تومور را مشخص کنند.
در بسیاری از موارد مشخص کردن دقیق نوع تومور و سلول‌های تشکیل دهنده آن ضروری است چون نوع درمان برحسب نوع تومور متفاوت است. در این موارد باید با انجام بیوپسی یا نمونه‌برداری از استخوان نوع تومور مشخص شود. در بعضی بیماری‌های متابولیک یا مادرزادی استخوان یا بعضی عفونت‌ها هم ممکن است نیاز به بیوپسی یا نمونه‌برداری از استخوان ضروری باشد.
در آزمایشگاه پزشک متخصص پاتولوژی (پاتولوژیست) روی نمونه بافتی آزمایشات مختلفی را انجام می‌دهد و سلول‌های بافت را با میکروسکوپ بررسی کرده تا نوع تومور را تشخیص دهد. در بررسی پاتولوژی در بسیاری اوقات می‌توان مشخص کرد که سلول‌های سرطانی بافت استخوان تا چه حد خصلت تهاجمی دارند. آیا بیشتر شبیه سلول‌های طبیعی هستند یا خیر، بسیار غیرقابل کنترل و مهاجم هستند. معمولا تشخیص نهایی نوع تومور با بررسی نمونه بافتی توسط پاتولوژیست است، پس در اکثر موارد تومورهای استخوان، قبل از شروع درمان باید تشخیص قطعی به توسط نمونه‌برداری بافتی و پاتولوژی تایید شود.
درمان
بعضی از تومورهای خوش‌خیم استخوانی نیاز به درمان نداشته و وجود آنها در بدن مشکلی ایجاد نمی‌کنند. بعضی دیگر هم ممکن است به مرور زمان خودبه‌خود خوب شوند و بعضی دیگر نیاز به درمان دارند. تشخیص نیاز به درمان یک تومور استخوانی به عهده متخصص ارتوپدی است.
برای درمان تومورهای استخوان از روش‌های گوناگونی استفاده می‌شود. ذکر این نکته ضروری است که برای درمان بعضی از این تومورها به‌خصوص تومورهای بدخیم از بیش از یک روش درمانی و به‌صورت هم‌زمان یا پشت‌سرهم استفاده می‌شود. درمان‌های رایج عبارتند از: رادیوتراپی، شیمی درمانی و جراحی.
مهرداد منصوری
اورتوپد
