روزنامه سپید | اخبار 7 | 08 آذر 1393 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d32968
آن فرد حال خوبی ندارد، بیماری است که زمانی سرش را با غرور بالا می‌گرفت و در کمال احترام به حقوق هموطنانش تعظیم می‌کرد، وصف و انتشار حال او درست نیست، ای هموطن! سهل انگاری شما، افشای راز او است، چرا رازش را فاش می‌کنی؟ حس سبز شدن چراغ راهنما و حق عبور از خیابان را که به یاد داری؟ نتوانی عبور کنی، چه حسی داری؟ آیا حقت پایمال نمی‌شود؟ احسان شمسی گوشکی، مدیر اخلاق پزشکی سازمان نظام پزشکی کشور در این باره توضیح می‌دهد؛
پزشک تا چه اندازه باید رازدار بیمارش باشد؟
رازداری در پزشکی یک قاعده مطلق است. به این معنی که پزشک و تیم پزشکی به هیچ عنوان حق افشای اطلاعات بیمار را ندارند. در واقع تمام اطلاعات پرونده پزشکی بیمار راز محسوب میشود. حتما نباید بیمار مبتلا به ایدز یا بیماری خاص یا مشکل سلامت جنسی باشد تا بگوییم اطلاعات مربوط به او راز تلقی میشود بلکه تمامی آنچه که به عنوان اطلاعات به بیمار تعلق دارد، باید فقط در اختیار تیم درمانی که با بیمار تعامل دارند، خود بیمار و افرادی که بیمار اجازه می‌دهد، قرار گیرد. حتی در مورد بیماری که در یک بخش بستری است، تنها اعضای تیم پزشکی مربوطه می‌تواند به پرونده پزشکی بیمار دسترسی داشته باشد و دیگران حتی اگر از پرسنل درمانی باشند چنین حقی را ندارد.
نظر شما در خصوص انتشار تصاویر ویدیویی بیمار در سایت‌ها و فضاهای مجازی چیست؟
این کار اصولا قابل قبول نیست. بحث رازداری با پیشرفت تکنولوژی مهم‌تراز گذشته به نظر می‌رسد. چرا که امروزه ضبط صدا و گرفتن تصاویر ویدیویی بسیار آسان شده است. چنانچه بیماری رضایت نداشته باشد، انتشار تصاویرش امری خطا است و حتی ممکن است جرم تلقی شود. تا آنجا که حتی اگر پزشکی به منظور استفاده درمانی، آموزشی و یا پژوهشی از یک مورد بیمار خاص، فیلم یا تصویری می‌گیرد، باید حتما با رضایت بیمار به این کار اقدام کند و استفاده بعد از آن نیز فقط باید در جهت همان منظور باشد. آنچه واضح است، این است که تیم پزشکی محرم اسرار بیمار است و تحت هیچ شرایطی نباید مسائل شخصی بیمار را فاش کند. محیط درمانی باید یک محیط خصوصی و امن باشد، تا بیمار تنها روی بهبود وضعیت جسمی‌اش تمرکز کند. شخصی که محور تمام فعالیت‌های پزشکی و درمانی و دارویی است، بیمار بوده ولذا نباید توجه به حفظ حریم خصوصی وی نیز فراموش شود. بنابراین مبحث رازداری از دو جهت بسیار مهم است؛ یکی از جهت اینکه از حقوق بیمار محسوب میشود و دیگر اینکه رازداری تضمین کننده اعتماد متقابل بین پزشک و بیمار است. یعنی نقض رازداری هم نادیده گرفتن حق بیمار است و هم نقض حقوق جامعه است. زیرا اعتماد مردم نسبت به جامعه پزشکی از بین می‌رود. مساله سلب اعتماد از یک پزشک یا پرستار نیست، بلکه این‌گونه مسائل موجب ازبین رفتن اعتماد نسبت به تمامی پزشکان و پرستاران مملکت میشود. قطعا مواردی دیده خواهد شد که مردم به‌خاطر ترس از فاش شدن اسرار بیماری‌شان پیگیر دارو ودرمان نشوند. معمولا پزشکان برای مقاصد درمانی ممکن است از بیمار عکس یا فیلم تهیه کنند؛ مثلا در جراحی‌های پلاستیک از ناحیه مورد جراحی عکس گرفته میشود تا با عکس بعد از عمل مقایسه شود. این موضوع نیز با درنظر گرفتن رضایت بیمار و رعایت ضوابط است. اما واقعیت این است که دلیلی ندارد، فیلمی بدون ضرورت پزشکی ضبط و منتشر شود. معمولا گرفتن فیلم و عکس از بیمار در حال احتضار هیچ نتیجه علمی و لزوم درمانی دربرندارد. این موضوع قابل پذیرش و توجیه نیست. محیط درمانی و ارائه خدمات پزشکی، فضای تفریح، کنجکاوی و یا ثبت خاطرات نیست که گرفتن فیلم و عکس از بیماران در آن موجه باشد! و مطالب با بار آموزشی نیز با در نظر گرفتن رضایت بیمار تهیه می‌شوند. این موارد هم باید در مسیر آموزش به‌کار گرفته شود که همیشه وجود داشته است. در غیر این صورت نقض بارز هنجارهای اخلاقی رخ داده است چرا که اصل حفاظت از افرادی است که امکان آسیب‌خوردن دارند.
با پزشکان و کادر درمانی که مرتکب چنین تخلفاتی می‌شوند، برخورد میشود؟
قطعا با آنها برخورد خواهد شد. افشای اسرار بیماران جرم است. در آیین‌نامه انتظامی پزشکی هم به آن اشاره شده و به عنوان یک تخلف پزشکی، مستلزم برخورد است.
برخی معتقدند با افشای این‌گونه جریانات، بدبینی نسبت به پرستاران بیمارستان‌ها بیشتر شده است. نظر شما چیست؟
این نظریه صحیح نیست. چراکه این کار می‌تواند توسط افراد دیگری به جز اعضای تیم درمان نیز انجام شده باشد. البته پرستار هم ممکن است مرتکب اشتباه شود، اما نباید یک اشتباه را به همه افراد حرفه تعمیم داد. هرچند پرستاران به عنوان خط مقدم درمان، باید توجه بیشتری به این مسائل داشته باشند و حتی‌الامکان از وقوع چنین مواردی در بخش‌ها جلوگیری کنند. چراکه آنها در تمام بخش‌ها حضور دارند و حافظان جان و آبروی بیمار هستند.
برای گنجاندن هرچه بیشتر اخلاقیات در پروسه درمان بیمار، چه باید کرد؟
آموزش‌ها تاثیر بسزایی خواهد داشت. در عین حال برخورد‌ها و جرایمی که در این موارد در نظر گرفته میشود، می‌تواند بازدارنده باشد. ما موظف هستیم تا از جامعه حمایت کنیم، جامعه‌ای که برای رفتن به بیمارستان و طی کردن دوره بیماری خود امنیت می‌خواهد. اینکه تصویری از بیمار بدحال نشان داده شود، باعث وحشت مردم میشود.
بیماران چقدر با حقوق خود آشنا هستند؟
واقعیت این است که تا زمانی که مطالبه عمومی در حوزه حقوق بیمار شکل نگیرد و مردم به دنبال حقوق خود نباشند، شاهد رعایت کامل آن نخواهیم بود. بحث اخلاق پزشکی و رعایت مسایل مربوط به آن، لازمه شکل‌گیری یک نظام سلامت کارا است. پاشنه آشیل نظام‌های سلامت هم همین‌جا است. یعنی اگر این موضوع رعایت نشود، هر چقدر هم سرویس خوبی ارائه شود، اما جنبه‌های اخلاقی رعایت نشود، رضایت خدمت‌گیرنده که هدف نهایی ما است، تامین نمی‌شود. در مورد میزان آگاهی مردم هم باید بگویم، خوشبختانه امروزه با توسعه نظام آموزش‌های عالی در کشور از یک طرف و از طرف دیگر پیوستگی‌های اجتماعی موجب شده تا شاهد بالارفتن سطح آگاهی در خانواده‌ها شویم. نهاد خانواده در کشور نهادی غنی است که مبنای سطح آگاهی آن، سطح آگاهی تحصیلکرده‌ترین فرد خانواده است.
آیا جامعه به ناپسند بودن اعمالی مانند افشای اسرار بیماران، پی برده است؟
با انتشار تصاویری از بیماران، جامعه به این حقیقت پی برده که این موضوع آزاردهنده است. شاید این موضوع یک نقطه شروعی باشد برای اینکه همه ما حساس شویم. گاهی به بد و پست بودن یک مسئله واقف هستیم، اما نسبت یه آن حساس نیستیم. توسعه تکنولوژی مسئله جدیدی است که گاهی از آن غافل می‌شویم، بنابراین باید همواره مراقب اطراف باشیم. باید مصادیق پیدا شود و روی آن فکر کنیم. درگذشته حکیم در محکمه خودش، بیمار را ویزیت می‌کرد، اما امروزه حرفه پزشکی از وسعت و پیچیدگی بیشتری برخوردار است، بیمار با ورود به بیمارستان و در جریان پروسه درمانی خود با افراد زیادی سروکار دارد و طیف وسیعی از افراد با پرونده بیمار در تماس هستند. بنابراین تمام کادر درمانی باید روی این مسئله حساسیت داشته باشند.
