روزنامه سپید | اخبار 4 | 13 خرداد 1395 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d31907
امروزه با گسترش و ابداع خانواده‌های دارویی جدید، تداخلات آنها به‌عنوان یکی از مهمترین زیرمجموعه‌های اشتباهات دارویی در نظر گرفته می‌شود. در حقیقت تداخل دارویی زمانی رخ می‌دهد که اثرات یا سمیت دارو تحت تاثیر داروی دیگر قرار گیرد. تداخلات دارویی می‌توانند سبب بروز واکنش‌های ناخواسته در بیماران شوند که این واکنش‌های ناخواسته از عدم پاسخ به درمان تا وقوع اتفاقات جدی و خطرناک‌تر متغیر است. هر چند نتیجه این تداخل می‌تواند مثبت (افزایش کارایی) یا منفی (کاهش کارایی، سمیت) باشد ولی در دارو درمانی پیش‌بینی نشده و نامطلوب است. در اثر ایجاد تداخلات دارویی بیمار به داروی بیشتری نیاز دارد که این موضوع علاوه بر صدمه به اعضای مختلف بدن، باعث بالا رفتن هزینه‌های بیمار و سیستم درمانی حمایت‌کننده وی می‌شود.
هر چند که تمامی تداخلات دارویی قابل پیشگیری نیستند، اما آگاهی تیم درمانی (اعم از پزشکان و پرستاران و...) از میزان تداخلات دارویی بالقوه، عوامل خطری که احتمال وقوع تداخلات را افزایش می‌دهند و آشنایی آنها با مکانیسم‌های تداخلات دارویی می‌تواند سبب کاهش میزان وقوع تداخلات دارویی واقعی در بیماران شود.
حیدری و غایبی در سال 1394 مطالعه‌ای از نوع توصیفی-مقطعی با عنوان «تعیین شیوع تداخلات دارویی در بیمارستان‌های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد» روی 58 پرسنل پرستاری شاغل در بخش‌های داخلی، جراحی، دیالیز، اطفال و ICU انجام دادند. در مطالعه آنان سابقه کاری 20 نفر از اعضای نمونه بیش از 10 سال بود. در پژوهش حیدری و غایبی مشخص شد که در 100 درصد موارد فرم ایجادکننده تداخل به صورت تزریقی بوده است. در این پژوهش، تجربه بالینی اعضای نمونه از استفاده داروها و مشاهده عینی تداخل مورد ارزیابی قرار گرفت بنابراین اعضا مجاز به ذکر بیش از یک مورد تجربه بالینی بودند.
همچنین براساس نتایج حاصل از این پژوهش فرم تزریقی آنتی‌بیوتیک‌ها بیشترین تداخل را با سایر داروها دارند که در این میان ونکومایسین با 34/60 درصد بیشترین آمار تداخل را بین آنتی‌بیوتیک‌ها دارند و پس از خانواده دارویی آنتی‌بیوتیک‌ها، فنی‌توئین، از خانواده داروهای ضد صرع با 24/17 درصد بیشترین تداخل را بین داروهای مورد استفاده در بخش‌های مورد مطالعه دارند. نتایج این مطالعه با نتایج مطالعه علیزاده و همکاران در سال 1389 همسو است.
براساس نتایج نهایی مطالعه حیدری و غایبی، شایع‌ترین علائم تداخل در کل واحدهای پژوهش شامل راش‌های جلدی (37/91 درصد)، تهوع (75/32 درصد)، استفراغ و افزایش تعریق (هر کدام 41/22 درصد) است. تداخل ایجاد شده براساس اشتباهات دارویی پس از قطع دارو بلافاصله از بین می‌رود (62/58 درصد) و گاهی تا چند روز ادامه می‌یابد (84/44 درصد).
بنابراین با توجه به کاربرد فراوان این داروها، برگزاری کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی برای پرستاران در جهت آگاهی و انجام اقدامات لازم در صورت بروز تداخل، ضروری به نظر می‌رسد و همچنین با توجه به کاربرد وسیع این داروها (مخصوصا آنتی‌بیوتیک‌ها) پزشکان باید در نسخه‌نویسی خود توجه بیشتری به رعایت این ملاحظات داشته باشند.
محمدرضا حیدری
دانشجوی کارشناسی پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی مشهد، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ایران.
الهه غایبی مطلق
دانشجوی کارشناسی ارشد آموزش پرستاری گرایش کودک و نوزاد، دانشکده پرستاری و مامایی مشهد، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ایران.
