روزنامه سپید | اخبار 7 | 21 دی 1393 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d30333
در ابتدا کمی درباره طب تسکینی و ویژگی‌های خاص این رشته بگویید.
رشته طب تسکینی، رشته‌ای است که در جهت ارتقای کیفیت زندگی بیماران و بستگان بیمارانی که به یک بیماری صعب العلاج مبتلا هستند، فعالیت می‌کند. بیماری‌های صعب العلاجی مانند سرطان، بیماری‌های پیشرفته ریوی، کلیوی و تنفسی. در واقع بیماری‌های فعالی که هنوز درمان مشخصی برای آنها شناخته نشده است.
از سرطان گفتید. با توجه به مطرح شدن نام این بیماری در جامعه، ارتباط طب تسکینی با این بیماری لاعلاج چیست؟
وقتی از ارتقای کیفیت زندگی برای یک بیمار سرطانی صحبت می‌کنیم، منظوراین‌است که طب تسکینی، هنگامی که این بیماری در فردی تشخیص داده می‌شود، تلاش می‌کند تا احساس شوک اولیه ناشی از یک بیماری را کاهش دهد. بیماریی که به احتمال زیاد، با درد همراه است. وظیفه‌ای که دراین میان، طب تسکینی بر عهده دارد، این‌است که در چنین شرایطی، علائم فیزیکی و جسمی بیمار را کنترل کنیم. درزمینه سرطان، موردی که بیش از همه مهم است، درد بیمار و بعد از آن تهوع و استفراغ، تنگی نفس، یبوست، اسهال و بسیاری علائم دیگر است که ممکن است به خود بیماری ارتباط داشته باشد یا به درمان‌هایی که برای آن در نظر گرفته می‌شود. به عنوان مثال در هنگام شیمی درمانی دچار تهوع و استفراغ می‌شود، در هنگام رادیوتراپی دردهای بدنی بیمار تشدید پیدا می‌کند.
کاری که متخصصان طب تسکینی در این مرکز انجام می‌دهند، شامل چه کارهایی می‌شود؟
از آنجایی که طب تسکینی به هیچ عنوان نمی‌تواند یک نفره پیش برود و نیاز به کار تیمی دارد، بخش دیگری از ارتقای کیفیت زندگی علاوه بر علائم جسمی، بخش حمایتی از جهت مسائل درمان‌های روانی- اجتماعی است. ما برای همه چیز یک مفهوم کلی داریم، طبیعتا وقتی فردی دندانش درد می‌گیرد، هنگامی که در یک مهمانی است درد کمتری را احساس می‌کند تا زمانی که فردا صبح امتحان دارد. بنابراین طب تسکینی به بخش حمایت روحی نیاز دارد تا بتوانیم آستانه تحمل روحی بیمار را نیز بالا ببریم. بیماری که افسردگی یا اضطراب دارد، درد روحی بیشتری را نیز تحمل می‌کند. بنابراین در کنار تیم درمانگر به عنوان مثال، باید یک روانشناس، روانپزشک یا یک مددکاراجتماعی نیز حضور داشته باشد تا به حمایت روحی بیمار بپردازد. یا مثلا در زمینه اجتماعی، بیماری که دغدغه مالی داشته باشد و نتواند پزشک خود را به موقع پیدا کند، نتواند هزینه دارو را پرداخت کند، طبیعتا عذاب بیشتری را متحمل می‌شود، بنابراین، این بخش را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد. از آنجایی که درد بیمار و رنج کشیدن او دو مسئله جدا از هم هستند، بعد دیگر کم کردن رنج بیمار، رنج‌های معنوی هستند. بار‌ها شده‌است که بیماران بسیاری به ما مراجعه کرده‌اند و پرسیده‌اند که: چرا من؟ مثلا چرا من که دو دختر دانشجوی پزشکی دارم یا چرا من که چهار بار مکه رفته‌ام؟ آیا خداوند می‌خواهد نشان دهد که من کار خلافی در زندگی‌ام کرده‌ام؟ این سوالات باعث احساس درد بیشتری در بیمار می‌شود. بنابراین وظیفه طب تسکینی پوشش همه این مسائل است.
با توجه به فواید این رشته که می‌تواند کمک بسیاری به نظام سلامت بکند، چه تعداد از بیمارستان‌های ما خدمات طب تسکینی را ارائه می‌دهند؟
متاسفانه تعداد آنها بسیار کم است. طب تسکینی باید جزو عناوین درسی دانشجوی پزشکی باشد و هر طبیبی آشنایی لازم را با این رشته داشته باشد. مشکلی که در این زمینه وجود دارد، این‌است که تعداد متخصصان طب تسکینی بسیار کم است و در کل، چند بیمارستان محدود این خدمات را ارائه می‌دهند. سالیانه حدود ۹۰ تا ۱۰۰ هزارنفر به بیماری سرطان مبتلا می‌شوند و حدود ۴۰ تا ۵۰ هزار نفر نیز، به دلیل سرطان فوت می‌کنند. با این آمار بسیار ناراحت کننده‌است که تعداد متخصصان طب تسکینی از انگشتان یک دست نیز کمتر باشد. با این تعداد متخصص به چه تعداد از این بیماران می‌توان خدمات طب تسکینی ارائه داد؟ در این زمینه اجرای طرح‌هایی همچون نظام جامع سلامت از لحاظ اقتصادی همسو با خدمات ما است و نقش حمایتی برای بیماران را ایفا می‌کند.
و نکته آخری که لازم می‌دانید درباره این رشته بگوئید؟
در درجه اول باید توجه داشته باشیم، که بحث آموزش بسیار مهم است. دیگر اینکه نباید نگاه مسئولان به این رشته نگاه از بالا باشد. نکته سوم نیز مسئله داروهای مخدر است. بهترین روش کنترل دردهای شدید بیماران مبتلا به سرطان، استفاده از داروهای مخدر است. متاسفانه ترس از استفاده مخدر‌ها هم بین مردم و هم بین تیم درمانی وجود دارد. البته دقت داشته باشید که می‌گویم داروهای مخدر و نه مواد مخدر. متاسفانه دسترسی به داروهای مخدری مثل آمپول مورفین محدود است و برخی پزشکان نحوه صحیح استفاده از آن را نمی‌دانند. گاهی دیده شده آنکولوژیستی به بیمارش گفته است که برود و خودش تریاک مصرف کند. نحوه استفاده از مثلا قرص متادون را به بیمار آموزش نمی‌دهند و در کل خود پزشکان از تجویز داروهای مخدر می‌ترسند. در نتیجه باید آموزش کافی در این زمینه صورت گیرد.
هادی عیار
