روزنامه سپید | اخبار 11 | 14 دی 1393 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d29454
مردان و زنان از لحاظ اغلب عوامل خطرساز برای بیماری قلبی- شامل کلسترول بالا، کمی فعالیت بدنی، فشارخون بالا سیگار کشیدن با هم فرقی ندارند، اما برخی از تفاوت‌های جنسیتی از لحاظ بروز، علائم و پیامد بیماری قلبی میان آنها وجود دارد. زنان در مقایسه در مردان، با احتمال بیشتری ممکن است از بیماری قلبی بمیرند؛ زنان با احتمال دو برابر بیشتر در طول شش سال پس از حمله قلبی اول ممکن است دچار حمله قلبی دوم شوند و آنها به اندازه مردان پس از جراحی بای‌پس یا آنژیوپلاستی بهبود پیدا نمی‌کنند، اما در مقابل زنان نسبت به مردان 10 سال دیرتر دچار بیماری قلبی می‌شوند.
چگونه می‌توان این تفاوت‌ها را توضیح داد؟ شروع دیررس بیماری قلبی در زنان احتمالا ناشی از اثرات محافظتی استروژن‌ها (هورمون‌های جنسی زنانه) تولیدشده در تخمدان‌هاست که تا زمان یائسگی ادامه دارد، اما از آنجایی که زنان بعدها دچار بیماری قلبی می‌شوند، با احتمال بیشتری ممکن است بیماری‌های همراه مانند دیابت، باعث ایجاد اختلال در درمان و بهبودی زنان از بیماری‌قلبی شود. زنان همچنین دارای قلب و عروق کورونر (عروق تغذیه‌کننده قلب) کوچک‌تری هستند که به نوبه خود ممکن است انجام جراحی قلب را مشکل‌تر کند و کارآیی برخی از تکنیک‌های استاندارد تشخیصی مانند آنژیوگرافی عروق کورونری را نیز کمتر کند.
آنژیوگرافی برای یافتن پلاک‌های مملو از کلسترول که به درون رگ‌های خونی برجسته می‌شوند و باعث انسداد این شریان‌ها می‌شوند، شیوه خوبی است.
پلاک‌های شریانی معمولا در مردان این گونه تشکیل می‌شوند، اما در زنان پلاک‌های چربی ممکن است به صورتی یکنواخت در طول دیواره‌های شریان‌ها تشکیل شوند و به داخل رگ برجستگی نداشته باشند، در نتیجه در آنژیوگرافی معمولا تشخیص داده نشوند. حملات قلبی در مردان معمولا ناشی از پارگی پلاک‌های شریانی است که باعث می‌شود در محل پلاک لخته‌ای تشکیل شود و جریان خون در شریان متوقف شود.
زنان با احتمال بیشتری نسبت به مردان ممکن است دچار بیماری عروق کوچک (میکروواسکولر) باشند، به این معنا که شاخه‌های ریز و میکروسکوپی شریان‌های کورونر (شریان‌های تغذیه کننده قلب) تنگ و باریک شوند. این رگ‌های میکروسکوپی آنقدر کوچک هستند که با آنژیوگرافی دیده نمی‌شوند، عضله قلب را تغذیه می‌کنند و آن را سالم نگه می‌دارند. حتی هنگامی شریان‌های اصلی کورونر باز هستند، بیماری رگ‌های میکروسکوپی ممکن است رسیدن اکسیژن به قلب را محدود کند و باعث درد قلبی و سایر علائم شود.
هنوز چیزهایی زیادی باقی مانده است که باید در مورد تفاوت قلب‌های زنان و قلب‌های مردان، چگونگی پیرشدن این اندام و چگونگی پاسخ آن به رژیم غذایی ورزش، استرس و سایر تاثیرات مشخص شود.
پژوهش‌های مداومی در این موارد درحال انجام است، فعلا این 10 نکته را در مورد خطرات بیماری قلبی در زنان و بهترین شیوه کنترل آنها در نظر داشته باشید:
کلسترول نامطلوب
اثر کلسترول بالا در بیماری قلبی در زنان و مردان اندکی متفاوت است. میزان پایین کلسترول «خوب» HDL (زیر 50 میلی‌گرم در دسیلیتر) نسبت به میزان بالای کلسترول «بد» LDL برای زنان خطرناک‌تر است، در حالی‌که در مردان میزان بالای کلسترول بد مهم‌ترین عامل خطرساز مربوط به چربی‌خون در دچار شدن به بیماری قلبی است. میزان چربی تری‌گلیسرید (بالای 150 میلی‌گرم در دسیلیتر) نیز برای قلب زنان خطرساز است، به‌خصوص در زنانی که دور کمر آنها 89 سانتی‌متر یا بیشتر است.
میزان کل کلسترول اهمیت کمتری نسبت به شاخصی دارد که از تقسیم کردن کلسترول کل بر کلسترول HDL به دست می‌آید. نسبت مطلوب در زنان 2/3 است. خطر بیماری قلبی در زنان به میزان کلسترول غیر HDL آنها (کلسترول کل منهای HDL) هم بستگی دارد، این عدد باید کمتر از 130 میلی‌گرم در دسیلیتر باشد.
• چه باید کرد: هر پنج سال یک بار چربی‌خون ناشتایتان را اندازه بگیرید. اگر میزان کلسترولتان بالا باشد، اول باید تغییرات سبک زندگی، ورزش، سیگار نکشیدن، کنترل وزن و رژیم غذایی مغذی که حاوی مقدار زیادی سبزی، میوه و غلات سبوس‌دار باشد را مورد توجه قرار دهید. پزشک شما ممکن است میزان خطری که با آن مواجه هستید، دارو هم برایتان تجویز کند.
نقش التهاب
کلسترول تنها شاخص خطر بیماری قلبی نیست. شواهد موجود نشان می‌دهد که التهاب هم در ایجاد پلاک‌های شریانی مسدودکننده نقش دارد. امروزه به پروتئین واکنشی C (CRP)، ماده‌ای که در بدن در پاسخ به عفونت و التهاب ایجاد می‌شود، توجه زیاد شده است. اکنون یک آزمایش برای تعیین التهاب رگ‌های خونی وجود دارد که CRP با حساسیت بالا یا hsCRP نامیده می‌شود. بررسی‌ها نشان داده‌‌اند که زنانی که hsCRP بالا دارند، با احتمال دو برابر بیشتر نسبت به افرادی کلسترول بد یا LDL بالا دارند، به علت حمله قلبی یا سکته مغزی می‌میرند و زنانی که میزان کلسترول LDL آنها طبیعی است، اما hsCRP آنها بالاست، در معرض خطر بیشتر حمله قلبی نسبت به افرادی هستند که LDL بالا و hsCRP پایین دارند. در نتیجه چنین یافته‌هایی، آزمایش hsCRP در حال حاضر اغلب برای تخمین زدن احتمال حمله قلبی به کار می‌رود.
• چه باید کرد: زنان سالم بدون عوامل خطرساز برای بیماری قلب، نیازی به انجام دادن آزمایش hsCRP ندارند. همچنین زنان در معرض خطر بالای بیماری قلبی که از قلب تحت درمان هستند، هم لازم نیست این آزمایش را انجام دهند. بااین‌حال اگر میزان کلسترول شما طبیعی است، اما سایر عوامل خطرساز برای بیماری قلبی مانند فشارخون بالا یا سابقه خانوادگی بیماری قلبی را دارید، آزمایش hsCRP ممکن است به‌عنوان شاخصی برای کمک به تصمیم‌گیری برای دادن یا ندادن دارو به شما به کار رود.
ادامه دارد...
