روزنامه سپید | اخبار 12 | 01 آذر 1394 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d2693
طولانی شدن قطعه QT، یک عارضه نادر مرتبط با مصرف بسیاری از داروها مانند آنتی‌دپرسانت‌ها و آنتی‌سایکوتیک‌هاست. بیشتر موارد، این عارضه در بیمارانی بروز می‌کند که فاکتورهای خطرساز ابتلا به QT اصلاح شده طول کشیده دارند. در بسیاری از موارد تورسادس دی‌پوینت و QT اصلاح شده طول کشیده، داروهای آنتی‌سایکوتیک تیپیک مقصر اصلی شناخته شده‌اند. البته به‌نظر می‌رسد که بیشتر داروهای آنتی‌سایکوتیک آتیپیک، ایمنی مطلوب تری دارند. آنتی‌دپرسانت‌های سه و چهار حلقه‌ای و نیز مهارکننده‌های انتخابی سروتونین، نیز باعث QT اصلاح شده طول کشیده می‌شوند. مهارکننده‌های بازجذب سروتونین نوراپی نفرین، ایمنی نسبتا بهتری دارند. بنابراین در بیماران با خطر بالای بروز عوارض قلبی، پزشکان بهتر است از آنتی‌دپرسانت‌ها و آنتی‌سایکوتیک‌های با خطر کمتر مواجهه با QT اصلاح شده طول کشیده، استفاده کنند.
طولانی شدن قطعهQT اصلاح شده، یکی از نگرانی‌های روان پزشکان درمانگر با رژیم‌های مختلف داروهای اعصاب و روان است. به‌نظر می‌رسد که طولانی شدن قطعهQT اصلاح شده، در 10درصد از بیماران دریافت‌کننده داروهای ضدآریتمی که پتانسیل ایجاد QT طول کشیده را دارند، ایجاد می‌شود. این عارضه، با سایر داروهای روان پزشکی کمتر رخ می‌دهد. هر چند که طولانی شدن قطعهQT نادر است، در صورت وقوع ممکن است به عوارض جدی مانند تورسادس دی‌پوینت منجر شود. عارضه تورسادس دی‌پوینت، یک آریتمی بطنی جدی است که ممکن است به مرگ ناگهانی قلبی منجر شود.
وقتی که QT طول می‌کشد
تعریف‌های QT اصلاح شده طول کشیده، متفاوت اند؛ اما اغلب به QT اصلاح شده بیش از 440 میلی ثانیه گفته می‌شود. طول QT، نشان دهنده پتانسیل‌های فعالیت قلبی است. داروهای غیرروان پزشکی مانند سوتالول (Sotalol) و دفتیلید (Dofetilide) که می‌توانند باعث QT اصلاح شده طول کشیده شوند، طول آن را 30 تا 49 میلی ثانیه افزایش می‌دهند. اعتقاد بر این است که این طولانی شدن قطعه مذکور، از لحاظ بالینی قابل‌توجه است. داروهایی که فقط 5تا10 میلی ثانیه باعث افزایش می‌شوند، به‌دلیل نگرانی نسبت به بروز مشکلات قلبی، از بازارهای مصرف جمع‌آوری شده‌اند؛ در نتیجه این دامنه زمانی، به‌عنوان تعریف طولانی شدن قطعه QT اصلاح شده ناشی از مصرف دارو درنظر گرفته می‌شود. افزایش طول قطعه برای مدت کمتر از 5 ثانیه، با افزایش خطر بروز تورسادس دی‌پوینت مرتبط دانسته نشده است و بنابراین، از لحاظ بالینی مشکل‌ساز درنظر گرفته نمی‌شود. افزایش بیش از 20 میلی ثانیه، به میزان قابل‌توجهی خطر بروز تورسادس دی‌پوینت را افزایش می‌دهد.
طولانی شدن قطعهQT و داروهای روان پزشکی
آنتی‌سایکوتیک‌های تیپیک (نسل اول‌ها): آنتی‌سایکوتیک‌های تیپیک با بیشترین خطر افزایش طول QT اصلاح شده، عبارتند از تیوریدازین، هالوپریدول، کلرپرومازین و پیموزاید.هاریژن و همکارانش یک مطالعه تصادفی با شرکت 183 بیمار مبتلا به اختلال روان پزشکی پایدار که به طور کاملا تصادفی با 6 داروی مختلف تحت درمان قرار گرفته بودند را بررسی کردند. این داروها عبارت بودند از تیوریدازین 300میلی‌گرم در روز و 15میلی‌گرم در روز‌ه الوپریدول. تیوریدازین، فاصله QT اصلاح شده را از سطح پایه به میزان 1/30 میلی ثانیه و‌هالوپریدول آن را 1/7 میلی ثانیه افزایش می‌دهد. کلرپرومازین، به‌عنوان داروی پرخطر در افزایش طول QT اصلاح شده درنظر گرفته می‌شود. پیموزاید، یک آنتی‌سایکوتیک تیپیکال است و برای بیمارانی که به درمان استاندارد تورسادس دی‌پوینت پاسخ نمی‌دهند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. لوکساپین، با طولانی شدن قطعه QT اصلاح شده مرتبط نیست. میزان بروز این عارضه در نتیجه مصرف فلوفنازین (Fluphenazine)، پرفنازین (Perphenazine)، تیوتیکسن (Thiothixene)و تری فلوپرازین هنوز مورد ارزیابی قرار نگرفته است.
داروهای آنتی‌سایکوتیک آتیپیک (نسل دوم): داروهای آنتی‌سایکوتیک آتیپیک مانند زیپرازیدون (Ziprasidone) و ایلوپریدون (Iloperidone)، پتانسیل ایجاد علایم بالینی طولانی شدن قطعه QT اصلاح شده را دارند. دو مطالعه بالینی با طراحی خوب که روی زیپرازیدون و ایلوپریدون انجام شده نشان داده که این داروها به ترتیب افزایش9/15 و6/9 میلی ثانیه‌ای در طول قطعه QT اصلاح شده ایجاد می‌کنند. با وجود این یافته‌ها، یک تحلیل روی مطالعات فاز2 تا 4 قبلی با شرکت بیش از 4306 بیمار دریافت‌کننده زیپرازیدون نشان داده که متوسط تغییر زمان در مورد زیپرازیدون، فقط 6/3 میلی ثانیه بوده است. در یک مطالعه دیگر نیز ایلوپریدون در دوزهای درمانی و نیز دوزهای بیش از دوزهای درمانی در بیماران با تشخیص اسکیزوفرنی و اختلال اسکیزوافکتیو بررسی شد. ایلوپریدون 8میلی‌گرمی دوبار در روز باعث افزایش طول QT اصلاح شده به میزان 5/8 میلی ثانیه می‌شود. دوز دوبار در روز 12میلی‌گرمی، این زمان را به 9 میلی ثانیه و دوز 24میلی‌گرمی، به 4/15 میلی ثانیه افزایش می‌دهد. این نتایج مشابه یافته‌های حاصل از مطالعه روی ایلوپریدون است. در مورد کوئتیاپین نیز گزارشات متعددی مبنی بر افزایش طول QT اصلاح شده وجود دارد. مطالعات، تغییر 2/12میلی ثانیه تا 8 میلی ثانیه را در طول QT اصلاح شده نشان داده‌اند. بررسی روی 12 گزارش ارائه شده از طولانی شدن قطعه QT اصلاح شده ناشی از مصرف کوئتیاپین نتیجه گرفته که تمام 12 بیمار، حداقل یک عامل خطرساز برای طولانی شدن قطعه QT داشته‌اند. به‌نظر می‌رسد که سایر داروهای آنتی‌سایکوتیک آتیپیک، پتانسیل کمتری برای افزایش طول قطعه QT اصلاح شده دارند.
مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین: گزارش‌های متعدد به چاپ رسیده‌ای وجود دارند که ارتباط میان همه 6 مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین موجود در بازار (فلووکسامین، فلوکستین، پاروکستین، سرترالین، سیتالوپرام و اس سیتالوپرام) و طولانی شدن قطعه QT را نشان می‌دهند. طبق متاآنالیز 16 مطالعات انجام شده روی 6 مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین، این گروه دارویی می‌تواند باعث طولانی شدن قطعه QT به میزان 6.10 میلی ثانیه شود. این میزان تغییر در مورد سیتالوپرام58/10 میلی ثانیه، اس سیتالوپرام27/7میلی ثانیه و سرترالین، 3میلی ثانیه بود. در مورد فلوکستین، پاروکستین و فلووکسامین، افزایش قابل‌توجهی در طول قطعه QT مشاهده نشد. بر این اساس، پزشکان در صورت تجویز سیتالوپرام و اس سیتالوپرام در دوزهای بالا یا در بیماران در معرض خطر، باید وضعیت قطعه QT بیمار را تحت نظر داشته باشند.
شیرین میرزازاده
منبع:US.Pharmacist,2015
