روزنامه سپید | اخبار 11 | 19 اردیبهشت 1395 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d26061
بیشتر افراد در وجود خودشان نسبت به تاثیر متقابل جسم و روان بر یکدیگر آگاهی دارند و می‌دانند اختلال در هر یک از این دو، به مرور، بر دیگری تاثیر خواهد گذاشت. امروزه در حوزه روان‌شناسی برای بررسی ارتباط مسایل جسمی و روانی 2 رویکرد کلی وجود دارد؛ اولی، رویکرد سایکوسوماتیک یا روان‌تنی است و دومی، رویکرد سایکوفیزیولوژیک یا روان‌شناختی. رویکرد سایکوسوماتیک به علت‌یابی روان‌شناختی اختلالات جسمی می‌پردازد؛ مثلا علل روان‌شناختی ابتلا به آسم، اگزما و زخم معده را بررسی می‌کند. رویکرد سایکوفیزیولوژیک به بررسی پاسخ‌های فیزیولوژیک بدن حین آزمایشات تجربی که فرآیند روان‌شناختی خاصی را مورد بررسی قرار می‌دهند، می‌پردازد. با درک این مفاهیم می‌توانیم توضیح دهیم که عامل اضطرابی خاص، ممکن است مسبب ایجاد اختلالات خاص در افراد آسیب‌پذیر شوند. در شکل زیر تاثیرهای استرس بر بدن را به صورت شماتیک می‌بینید.
مغز
استرس باعث به هم ریختن واسطه‌های شیمیایی در مغز می‌شود و نتیجه این به هم ریختگی افسردگی،حمله خشم، زودرنجی، عدم‌تمرکز، حمله هراس و اضطراب است. کورتیزول، هورمونی است که ترشح آن هنگام استرس افزایش می‌یابد. ترشح زیاد و طولانی‌مدت این هورمون باعث مرگ سلولی در هیپوکامپ (قسمتی از مغز است که در حافظه نقش دارد) می‌شود.
قلب
افزایش فشارخون، بالارفتن ضربان قلب، افزایش خطر به هم خوردن ریتم قلب و افزایش خطر حملات قلبی از آثار استرس بر قلب هستند. استرس میزان کلسترول خون را نیز بالا می‌برد. همان‌طور که می‌دانید، کلسترول بالا عامل خطر مهمی برای شکل‌گیری بیماری‌های قلب است.
روده
کاهش جذب مواد غذایی در روده، افزایش خطر بیماری‌های روده مثل نشانگان روده تحریک‌پذیر و التهاب روده و اسهال و یبوست از آثار استرس بر روده‌ها هستند.
جنسی
کاهش میل جنسی و کاهش تولید تستوسترون و استرادیول که باعث کاهش باروری می‌شود.
ماهیچه‌ها
درد، التهاب و تنش عضلانی و گرفتگی در ماهیچه‌های شانه و کمردرد
پوست
تشدید آکنه، پسوریازیس، اگزما یا درماتیت، خارش‌های پوستی، ریزش مو(آلوپسی) و ویتیلیگو(برص) از عوارض پوستی استرس هستند. تریکوتیلومانیا یا اختلال موکنی عصبی هم بر اثر استرس ایجاد یا تشدید می‌شود.
معده
استرس مزمن باعث شکل‌گیری تدریجی زخم معده، ریفلاکس، تهوع و استفراغ و پرخوری عصبی یا بی‌اشتهایی عصبی می‌شود. افراد مضطرب بیشتر از دیگران دچار آلرژی‌های غذایی می‌شوند.
پانکراس
افزایش ترشح انسولین و در نتیجه افزایش خطر دیابت نوع دو و چاقی
سیستم ایمنی
کاهش عملکرد سیستم ایمنی بدن در مقابله با بیماری‌ها و افزایش لتهاب در نواحی مختلف بدن که باعث بیماری‌های مزمن می‌شود. با شدت یافتن استرس یا مزمن شدن آن، به‌تدریج بیماری‌های روان _ تنی ایجاد می‌شود و با توجه به ویژگی‌های شخصیتی فرد میزان ابتلا به بیماری‌های جسمی افزایش می‌یابد.
شهرام محمدخانی
روانشناس بالینی، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی
