روزنامه سپید | اخبار 5 | 10 اسفند 1393 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d25913
در شماره قبل، در مورد اینکه وارفارین چه نوع دارویی است، تاریخچه آن، نحوه عملکرد آن، زمان پروترومبین استاندارد، زمان پروترومبین و میزان مطلوب آن نکاتی گفته شد. در ادامه به دیگر جنبه‌ها پرداخته می‌شود.
میزان مطلوب زمان پروترومبین و زمان پروترومبین استاندارد چه قدر است؟ میزان زمان پروترومبین استاندارد در یک فرد سالم که وارفارین مصرف نمی‌کند و سیستم انعقادی طبیعی دارد، باید در حدود یک باشد. هرچه میزان زمان پروترومبین استاندارد بیشتر باشد، یعنی زمان بیشتری طول می‌کشد تا خون لخته شود. به عبارت دیگر، با افزایش زمان پروترومبین استاندارد بیشتر از 1، خطر خونریزی افزایش و با کاهش زمان پروترومبین استاندارد کمتر از 1، خطر لخته شدن خون افزایش می‌یابد. اما در افرادی که وارفارین مصرف می‌کنند، محدوده زمان پروترومبین استاندارد مطلوب متفاوت است و این محدوده را پزشک با توجه به نوع بیماری فرد مشخص می‌کند.
نکته: دقت شود که این محدوده در همه بیماران، صادق نیست. به عنوان مثال، در بیمارانی که به علت بیماری دریچه‌ای قلب وارفارین مصرف می‌کنند، محدوده هدف زمان پروترومبین استاندارد، 5/2 تا 5/3 است. لذا حتما محدوده زمان پروترومبین مناسب خود را از پزشک خود بپرسید.
پس از مشخص شدن زمان پروترومبین استاندارد هدف، پزشک دوز خاصی را از وارفارین برای بیمار مشخص می‌کند تا زمان پروترومبین استاندارد وی به محدوده هدف برسد، زیرا اگر زمان پروترومبین استاندارد بیمار بیشتر از محدوده هدف باشد، خطر خونریزی و عوارض مربوط به خونریزی افزایش می‌یابد و اگر زمان پروترومبین استاندارد کمتر از محدوده هدف باشد، خطر تشکیل لخته و حتی بروز سکته افزایش می‌یابد. البته باید دانست که در موارد نادری این احتمال وجود دارد که اگرچه زمان پروترومبین استاندارد بیمار در محدوده مطلوب است، ممکن است فرد دچار عوارض یعنی خونریزی شود. در این حالت باید سایر عوامل موثر بر سیستم انعقادی بدن مانند پلاکت‌ها نیز ارزیابی شود. در صورتی که سایر عوامل موثر بر سیستم انعقادی بدن دچار اشکال نباشند، باید حداقل زمان پروترومبین استاندارد مجاز را برای این بیماران خاص تنظیم کرد. به عنوان مثال، اگر پزشک زمان پروترومبین استاندارد هدف را برای یک بیمار3-2 تشخیص داده باشد، زمان پروترومبین استاندارد این فرد را می‌توان روی 2-8/1 قرار داد.
آیا سیگار بر اثربخشی وارفارین تاثیر دارد؟ مصرف سیگار به طور کلی باعث افزایش خطر تشکیل لخته می‌شود و سلامت فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، پس بهتر است مصرف سیگار قطع شود. در صورت مصرف سیگار پزشک معالج خود را از میزان مصرف سیگار و یا تغییر در میزان مصرف آن مطلع کنید، زیرا سیگار علاوه بر افزایش احتمال تشکیل لخته، باعث افزایش متابولیسم وارفارین و لذا افزایش سرعت دفع آن از بدن می‌شود. مصرف سیگار از جنبه دیگری نیز حائز اهمیت است. با مصرف سیگار ریه‌های فرد دچار آسیب شده و نمی‌توانند عملکرد خود را، یعنی اکسیژن‌رسانی به خون، به خوبی انجام دهند. لذا اکسیژن کمتری به سلول‌های بدن می‌رسد. پس سلول‌های بدن به مغز استخوان پیام می‌دهند که دچار کمبود اکسیژن شده‌اند و مغز استخوان هم با افزایش ساخت سلول‌های خونی (گلبول قرمز خون) که مسئول انتقال اکسیژن به سلول‌ها است به پیغام سلول‌ها پاسخ می‌دهد. هرچه میزان و مدت زمان مصرف سیگار بیشتر باشد، گلبول‌های قرمز بیشتری در خون ساخته می‌شوند. این حجم از گلبول‌ها باعث کاهش جریان خون در بدن و لذا افزایش احتمال تشکیل لخته در بدن می‌شوند.
آیا دوز وارفارین در همه افراد یکسان است؟ خیر، مقدار مصرف وارفارین در افراد مختلف متفاوت است و مقدار مورد نیاز وارفارین را پزشک با توجه به زمان پروترومبین استاندارد هدف هر بیمار و نوع بیماری وی، برای او تجویز می‌کند.
تنظیم دوز وارفارین چگونه است؟ اثر ضدانعقادی وارفارین طی 7-2 روز پس از شروع مصرف وارفارین خوراکی طبق مقدار تعیین شده توسط پزشک، مشاهده می‌شود. با شروع مصرف وارفارین فرد به طور مرتب و روزانه چک می‌شود و این عمل تا زمانی که زمان پروترومبین استاندارد دوبار پشت سر هم در محدوده درمانی مطلوب واقع شود، ادامه دارد. آنگاه اندازه‌گیری زمان پروترومبین استاندارد بیمار به میزان 3-2 بار در هفته به مدت 2-1 هفته انجام می‌شود. پس از 2-1 هفته تواتر انجام آزمایش زمان پروترومبین استاندارد بیمار کمتر می‌شود. زمانی که زمان پروترومبین استاندارد بیمار به حد ثابتی رسید، می‌توان در فواصل زمانی 4 هفته‌ای زمان پروترومبین استاندارد را چک کرد. میزان زمان پروترومبین استاندارد هدف در افراد مختلف متفاوت است و زمان پروترومبین استاندارد هدف را پزشک با توجه به نوع بیماری فرد، تعیین می‌کند. هنگامی که زمان پروترومبین استاندارد بیمار بیشتر از محدوده درمانی تعیین شده توسط پزشک باشد، احتمال خونریزی افزایش و هنگامی که زمان پروترومبین استاندارد کمتر از محدوده تعیین شده باشد، احتمال تشکیل لخته افزایش می‌یابد، بنابراین ایمنی و اثربخشی درمان با وارفارین شدیدا وابسته به نگه داشتن میزان زمان پروترومبین استاندارد در محدوده درمانی است.
بهترین زمان مصرف وارفارین چه ساعتی در روز است؟ در مورد مصرف وارفارین باید دقت شود که آن را هر روز در ساعت مشخص و ثابتی مصرف کنید. بهترین زمان مصرف وارفارین ساعت 6 عصر است.
چند بار در روز وارفارین را مصرف می‌کنند؟ وارفارین را به صورت یک بار در روز مصرف می‌کنند. یعنی تمام مقدار مشخص شده را برای مصرف در هر بار، یکباره مصرف کنید. به عنوان مثال، اگر پزشک با توجه به زمان پروترومبین استاندارد بیمار، برای وی، قرص (1 قرص + قرص) را تجویز کرده، بیمار باید تمام این قرص را در ساعت مشخصی از روز مصرف کند. البته اشتباه نکنید! اینکه گفته می‌شود به صورت یکباره مصرف کنید، به این معنی نیست که هر روز باید وارفارین مصرف کنید. در افراد مختلف تواتر مصرف متفاوت است (هر روز، یک روز در میان، 2 روز در هفته و ...). نکته‌ای که همه افراد باید دقت کنند این است که همه قرص را یک دفعه مصرف کنند. توجه داشته باشید که قرص‌های وارفارین را فقط باید در روزهایی که پزشک برای شما تعیین کرده، مصرف کنید.
در شماره آینده، دیگر موارد از نظر خواهد گذشت.
سها نمازی
