روزنامه سپید | اخبار 8 | 11 اردیبهشت 1395 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d23789
نوروافتالمولوژی، یک رشته عصبی فوق‌تخصصی است که کاربرد آن در تشخیص و درمان اختلالات بینایی با منشا سیستم عصبی است. برخی از بیماری‌های مرتبط با رشته نوروافتالمولوژی که توسط این گروه از پزشکان مورد تشخیص و درمان قرار می‌گیرند، عبارتند از: انواع تاری دید یا نابینایی، بیماری‌هایی که منجربه التهاب و ورم عصب بینایی می‌شوند، مانند بیماری MS ، بیماری‌های ناشی از انسداد عروق چشمی یا عروق مغزی، دو بینی با منشا اختلال اعصاب حرکتی چشم، تومورهای مغزی همراه با اختلال دید یا اختلال حرکتی چشم‌ها، سکته‌های مغزی که منجربه اختلال در میدان بینایی می‌شوند، بالا رفتن فشار داخل جمجمه، انواع سردردها به‌ویژه با منشا میگرن یا به علت بالا بودن فشار داخل جمجمه یا ناشی از التهاب عروق ناحیه گیجگاه، افتادگی یک یا هر دو پلک یا برعکس عدم توانایی بستن چشم‌ها و غیره. در این پرونده با نوروافتالمولوژی بیشتر آشنا می‌شوید.
در درمان عقب هستیم!
فرزاد پاکدل، متخصص چشم و فوق تخصص جراحی پلاستیک چشم، استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، عضو هیات علمی بیمارستان فارابی، در گفت‌وگو با سپید می‌گوید: «نوروافتالمولوژی، به برخی تومورهای شایع‌تر عصب بینایی مربوط است یا اختلالاتی که دید را مختل می‌کند و در واقع منشا اختلال عصب بینایی دارد. برخی از علل ابتلا به بیماری‌های عصب بینایی، مادرزادی بوده و از بدتشکیل شدن عصب مغز است، که بر روی چشم تاثیر می‌گذارد.»
وی ادامه می‌دهد: «رشته نوروافتالمولوژی در کشور ما، رشته ای قدیمی نیست، بیش‌از 12 یا 13 سال نیست که این رشته در کشور ما به وجود آمده است. در همین مدت هم متخصصان ما توانسته‌اند، این رشته را جلو ببرند. در بعضی کشورها مثل آمریکا در رشته نوروافتالمولوژی، خوب و بنیادی کار شده است. امیدوارم با استفاده از ظرفیت های بالقوه‌ای که در کشور ما وجود دارد، بیشتر به آن پرداخته و با استفاده از تجارب تحقیقاتی کشورهای پیشرو، گام‌های بهتری برداشته شود.»
به عقیده پاکدل: «رشته نوروافتالمولوژی اهمیت زیادی دارد. چراکه بسیاری از بیماری‌هایی که در تشخیص دچار مشکل هستند، درنهایت به متخصصان نوروافتالمولوژی ارجاع داده می‌شوند و بیماری تشخیص داده شده و درمان آغاز می‌شود. گاهی کودکی حرکت غیرطبیعی چشم دارد یا اینکه فردی دچار تاری دید شده، نیاز به بررسی‌های تخصصی دارد. دیده شده که این افراد نزد متخصصان زیادی می‌روند و هزینه زیادی را متحمل می‌شوند. درصورتی‌که اگر نزد متخصص مربوط می‌رفت، هم سریع‌تر به درمان می‌رسید و هم در صرف هزینه‌ها صرفه جویی می‌کرد.»
وی ادامه می‌دهد: «تشخیص بیماری‌های نوروافتالمولوژی در مقایسه با درمان آنها وضعیت بهتری دارد. گاهی، در درمان آنها، در مراحل ابتدایی قرار داریم. نگاه ما به آینده است، تا بتوانیم بحث درمان را در کشور تقویت کنیم. برای بعضی از بیماری‌های نوروافتالمولوژی درمان خاصی وجود ندارد. نظریه‌هایی مطرح شده که شاید در آینده عملیاتی شود. رشته نوروافتالمولوژی با رشته جراحی پلاستیک چشم، شانه به شانه حرکت می‌کند. چراکه بسیاری از موارد و مشکلات این دو رشته مشترک است. گاهی جلساتی که برای یک بیمار که مثلا تومور یا اختلال حرکت دارد، گذاشته می‌شود، متخصصان عصب بینایی و پلاستیک باهم شرکت می‌کنند. درواقع رشته نوروافتالمولوژی نیاز به همکاری چند رشته دارد.»
نوروافتالمولوژیست‌ها از انگشتان دست کمتر هستند!
وی می‌گوید: «تعداد افرادی که در رشته نوروافتالمولوژی تحصیل کرده‌اند، از تعداد انگشتان دست کمتر است. زیرا این رشته در ایران تازه ایجاد شده و متخصصان فعلی هم در خارج از کشور تحصیل کرده و فارغ‌التحصیل شده‌اند. امیداست که این رشته در ایران قوی شود و شروع به تربیت فوق تخصص کنیم و بنیان‌گذار آموزش آن در کشور باشیم. از سویی دیگر، کشورهایی که بتوانند فلوشیپ و فوق تخصص نوروافتالمولوژی را تربیت کنند، نیز محدود هستند.»
وی ادامه می‌دهد: «در کشور ما دانشگاه‌های صاحب نام این رشته دارا هستند. دانشگاه علوم پزشکی تهران در بیمارستان فارابی، دانشگاه ایران در بیمارستان رسول اکرم(ص) و دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی در بیمارستان لبافی‌نژاد، متخصصانی از رشته نوروافتالمولوژی دارند. دکتر اریش هم در شهر زاهدان فارغ‌التحصیل این رشته است.»
آغاز پژوهش‌های نوروافتالمولوژی در فارابی
استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، می‌گوید:
«متاسفانه تعداد بیمارانی که مشکل عصب بینایی دارند، کم نیست. بسیاری از آنها با ارجاع به مراکز چشم‌پزشکی بزرگ درمان‌های نسبی دریافت می‌کنند، لذا نیازی نیست که تعداد زیادی متخصص یا فوق‌تخصص نوروافتالمولوژی در هر نقطه شهری و روستایی داشته باشیم. وجود یکی از این متخصصان در هر دانشگاه بزرگ کفایت کند. بیشترین کمکی که محققان و متخصصان این رشته می‌توانند انجام دهند، این است که در آینده نوروافتالمولوژی را به سمت تحقیق و پژوهش ببرند. با کمک دکتر اقصایی‌فرد در بیمارستان فارابی گام‌های خوبی در جهت تشخیص بیماری‌های نوروافتالمولوژی برداشته شده و همچنین بحث پژوهش درمورد آن نیز در همین مرکز آغاز شده است. امیدواریم که در آینده رشته نوروافتالمولوژی پویاتری داشته باشیم.» عضو هیات علمی بیمارستان فارابی می‌گوید: «مهم‌ترین عملکرد چشم، بینایی است. هرعاملی که بینایی چشم را مختل کند، همپوشانی دارد. از قرنیه و شبکیه گرفته تا عصب بینایی، ممکن است، هرکدام از اینها باهم لزوم همکاری داشته باشند. درواقع نوروافتالمولوژی طیف وسیعی از بیماری‌ها را پوشش می‌دهد. برای مثال، یکی از بیماری‌هایی که شناخته‌شده‌تر است، مالتیپل‌اسکلروز است. این بیماری با ایجاد التهاب در عصب بینایی، فرد را درگیر مشکلات بینایی می‌کند.»
ایرانی‌ها سطح علمی خوبی دارند
کرگ هویت، استاد دانشگاه سانفرانسیسکو، رئیس بخش نوروافتالمولوژی، که او را پدر علم نوروافتالمولوژی، می‌نامند در گفت‌وگو با «سپید» درخصوص جایگاه ایران در علم نوروافتالمولوژی می‌گوید: «چندبار به ایران سفر داشتم. دانشجویان ایرانی زیادی هم در دانشگاه سانفرانسیسکو داشته و آموزش داده‌ام. سطح علمی این دانشجویان بالا بود، به‌طوری‌که که گاهی متعجب می‌شدم. مبحث نوروساینس درحال پیشرفت بوده و آینده خوبی خواهد داشت. شاید بسیاری از بیماری‌هایی که درحال حاضر لاعلاج است، در آینده درمان بشود. مشکلی که در نوروافتالمولوژی وجود دارد، این است که باید دانشجویان چشم‌پزشکی را نسبت به این رشته علاقه‌مند کنیم.» وی ادامه می‌دهد: «تبادل اطلاعات باعث پیشرفت یک مجموعه علمی در یک کشور می‌شود. امیدوارم با اتفاقات سیاسی جدید، ویزا راحت‌تر داده شود و انتقال دانش بهتر صورت گیرد. من فلوشیپ خود را در کشور استرالیا خواندم و به شدت بر همکاری کشورها در انتقال علم و دانش معتقد هستم.» این استاد علم نوروافتالمولوژی می‌گوید: « واقعیتی که در آینده نه چندان دور به آن خواهیم رسید، داروهایی است که از آسیب مغزی نوزادان زودرس در بدو تولد، جلوگیری می‌کند، بسیاری از عوارض چشمی و عصبی دیگر به دلیل آن اتفاق می‌افتد. روی این موضوع کار می‌شود.»
عصب دوباره تولید نمی‌شود!
مسعود اقصایی‌فرد، فوق تخصص نوروافتالمولوژی در گفت‌وگو با «سپید» می‌گوید: «بیماری‌های عصب بینایی با درمان‌هایی همچون جراحی و دارو کنترل می‌شود. درمان قطعی برای برخی از این بیماری‌ها فعلا وجود ندارد، چراکه عصب دوباره تولید نمی‌شود. در میان افرادی که به اختلالات عصب بینایی مبتلا می‌شوند، بیشترین آمار را بیماران ام‌اس دارند. درمان‌هایی همچون استفاده از سلول‌های بنیادین در مراحل تحقیقاتی قرار دارد و چنانچه بخواهد به مرحله عملیاتی درآید، سال‌ها زمان می‌برد.»
سمانه جعفری
