غده لنفاوی نگهبان، اولین غده لنفاوی است که احتمال گسترش یافتن سلول‌های سرطانی از تومور اولیه به آنها بیشتر از همه خواهد بود. در نتیجه به وسیله نمونه‌برداری از غــده لـنـفـاوی نــگـهـبـان Sentine- lymph node biopsy می‌توان برای کمک به تعیین میزان یا مرحله سرطان در بدن استفاده کرد. زیرا این روش در مقایسه با جراحی استاندارد غدد لنفاوی، گستردگی کمتری دارد و شامل برداشتن تعداد کمتری از غدد لنفاوی است. همچنین پتانسیل بروز عوارض جانبی یا صدمه دیدن شخص بیمار در این روش کمتر خواهد بود. نمونه‌برداری از غده لنفاوی نگهبان (SLNB) روشی است که در آن غده لنفاوی نگهبان را شناسایی می‌کنند، آن را برمی‌دارند و معاینه می‌کنند تا مشخص شود که آیا سلول‌های سرطانی در آن حضور دارند یا خیر.

     آسیه الفت‌بخش، عضو هیئت علمی پژوهشکده سرطان پستان جهاد دانشگاهی به خبرنگار «سپید» گفت: «یکی از تغییرات بسیار اساسی که در زمینه تشخیص و درمان سرطان سینه به وجود آمده، بیوپسی غده لنفاوی است. تا 10 سال گذشته،‌ برای هر بیماری که مبتلا به سرطان سینه بود، می‌بایستی برای مشخص کردن مرحله سرطان، وضعیت غدد لنفاوی زیر بغل مشخص می‌شد.» الفت‌بخش افزود: «برای این کار حداقل باید 10 عدد از غدد لنفاوی زیر بغل برداشته می‌شد تا مشخص شود چه تعداد درگیرند و بر اساس آن نقشه درمانی مشخص می‌شد و هم پیش‌آگاهی بیماری تعیین می‌گشت.» وی با اشاره به عوارض این روش گفت: «برداشتن غدد لنفاوی به این دلیل که در واقع این غدد نقش تخلیه‌کننده لنف اندام فوقانی یا دست را بر عهده دارند، منجر به یک سری عوارض می‌شد. ممکن بود 30 درصد این بیماران به ورم لنفاوی مبتلا بشوند.»

      این جراح و متخصص بیماری‌های پستان با ذکر اینکه ورم لنفاوی بعد از ایجاد شدنش، برگشت‌پذیر نیست و فقط می‌شود آن را کنترل کرد و محدودیت حرکتی زیادی برای بیمار ایجاد می‌کند، گفت: «محققان متوجه شدند که تقریبا در 60 درصد موارد، این تعداد غدد لنفاوی که برداشته می‌شود،‌ درگیر نیستند و در واقع یک عمل جراحی اضافی به بیمار تحمیل می‌شود.» الفت‌بخش افزود: «در نتیجه مشاهده کردند که تقریبا در صددرصد موارد، لنف بافت پستان ابتدا به غده لنفاوی نگهبان می ریزد.» وی در خصوص نام‌گذاری این لنف نیز گفت: «اسم آن به این دلیل است که در واقع از نفوذ سلول‌های سرطانی به بقیه غدد لنفاوی جلوگیری و محافظت می‌کند. در واقع مثل یک سد عمل کرده و در مقابل سلول‌های سرطانی می‌ایستد.» وی افزود: «در نتیجه اگر این غده لنفاوی نگهبان را به طریقی پیدا کرد و مطمئن شد که آیا درگیر هست یا خیر، می‌توان از برداشتن بقیه غدد لنفاوی صرفنظر کرد.»
عضو هیئت علمی پژوهشکده سرطان پستان در خصوص اینکه این روش برای کدام بیماران و در چه سطحی قابل انجام است، اظهار کرد: «اصولا این روش برای بیمارانی انجام می‌شود که در مرحله اول یا دوم هستند.» وی افزود: «همیشه قدم اول معاینه است. یعنی اگر در معاینه مشاهده شود که بیمار غده لنفاوی دارد که مشکوک است و این مشکوک بودن با سونوگرافی هم تایید شود و نمونه‌برداری سوزنی هم آن را تایید کند، هیچ‌وقت این بیمار را کاندیدای بیوپسی سنتینل نود نمی‌کنیم، اما اگر در غده لنفاوی درگیری وجود نداشته باشد، یعنی در معاینه چیزی مشاهده نشود، می‌شود این بیمار را کاندیدای این روش کرد.»

      الفت‌بخش در خصوص تحولات ایجاد شده در این روش نیز گفت: «برای پیدا کردن غده لنفاوی سنتیل از یکی از دو روش استفاده می‌شود. یکی از آنها استفاده از ماده رادیوایزوتوپ و یکی استفاده از ماده آبی رنگ است. این ماده را در زیر پوست بافت سینه در ناحیه دور هاله تزریق می‌کنند و بعد از مدتی ماده در غده لنفاوی سنتینل جذب می‌شود. جراح به وسیله روش‌هایی از جمله استفاده از دستگاهی به نام گاماپروب، این غده لنفاوی را که ماده رادیوایزوتوپ را جذب کرده پیدا می‌کند و آن را برای آزمایش می‌فرستد و اگر آزمایشگاه بگوید این غده لنفاوی درگیر نیست، به هیچ‌وجه لازم نیست بقیه غدد لنفاوی زیر‌بغل دست کاری شود. به این ترتیب درصد مواردی که نیاز است غدد لنفاوی زیر بغل به تعداد 10 عدد برداشته شود بسیار کاهش پیدا می‌کند.»

     انجام این روش به پزشکان در راستای درجه‌بندی سرطان و برآورد این خطر که آیا سلول‌های سرطانی توانایی گسترش به دیگر نقاط بدن را دارند یا خیر، کمک می‌کند. همچنین می‌توان از انجام جراحی گسترده‌تر غدد لنفاوی بر روی برخی بیماران اجتناب کرد. لازم به ذکر است استفاده از این روش در مورد سرطان‌های دیگر از جمله سرطان‌های روده بزرگ و راست روده، معده، مری، سر و گردن و تیروئید در دست تحقیق و بررسی است.

امیر پروسنان