روزنامه سپید | اخبار 10 | 01 اردیبهشت 1395 | لینک خبر:
sepidonline.ir/d22281
بسیاری از ما، زمانی که می‌خواهیم در مورد زوال شناختی و عقل صحبت کنیم، از واژه «آلزایمر» استفاده می‌کنیم. البته این کار، چندان هم اشتباه نیست؛ زیرا بین 60 و 80 درصد موارد ابتلا به زوال عقل (دمانس) در اثر بیماری آلزایمر ایجاد شده است. اما باید بدانیم که دمانس فقط به آلزایمر بسنده نمی‌شود، بلکه 5 نوع دمانس وجود دارد که در شماره گذشته در مورد 2 نوع آنها، یعنی دمانس با اجسام لوی و دمانس عروقی صحبت شد. در ادامه به دیگر موارد آن اشاره خواهیم کرد.
دمانس ناشی از بیماری پارکینسون
زمانی که همان توده‌هایی از پروتئین به نام آلفا ـ سینوکلئین (alpha-synuclein) که در دمانس اجسام لوی وجود دارند، در قسمت دیگری از مغز تجمع پیدا کنند، به سلول‌های عصبی تولید کننده دوپامین صدمه می‌رسانند. این صدمات منجر به مشکلات شاخص حرکتی می‌شود که مختص بیماری پارکینسون است، مانند لرزش و آهسته شدن حرکات. همچنین دمانسی که نهایتا در این بیماری دیده می‌شود، مشابه آن چیزی است که در دمانس اجسام لوی دیده می‌شود. گاهی بین 50 تا 80 درصد افراد مبتلا به پارکینسون، دچار دمانس بیماری پارکینسون می‌شوند. فاصله زمانی میان بروز مشکلات حرکتی تا اختلالات حافظه در بیماری پارکینسون از فردی به فرد دیگر متغیر است. به‌طور کلی، اگر فردی مبتلا به این بیماری باشد، حداقل چند سالی طول می‌کشد تا اختلالات حافظه‌ای هم هویدا شوند. البته مواردی هم هستند که در همان زمان تشخیص اولیه، مبتلا به دمانس بیماری پارکینسون هستند. اگر تغییرات شناختی پیش یا در طول سال اول بروز علایم جسمانی خود را نشان دهند، تشخیص به جای دمانس اجسام لوی می‌نشیند.
چگونه با این بیماری مغز خود را سالم نگاه داریم؟ متاسفانه، علت شناخته شده‌ای برای بیماری پارکینسون و دمانس مرتبط با آن وجود ندارد. به نظر می‌رسد بعضی تغییرات ژنتیکی خاص و مواجهه با مواد سمی خاص خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد، اما هر دوی این موارد فقط خطر کمی را تشکیل می‌دهند. تحقیقات زیادی برای چگونگی پیشگیری از این بیماری انجام نشده، زیرا هنوز علت آن مشخص نیست. اما بعضی مطالعات به افزایش مصرف قهوه و خطر کمتر این بیماری اشاره می‌کنند.
دمانس پیشانی گیجگاهی
این گروه از دمانس، همانطور که از نامشان برمی‌آید، با انحطاط سلول‌های عصبی در لوب‌های پیشانی (که پشت پیشانی قرار گرفته) یا گیجگاهی (که پشت گوش‌ها قرار دارد) مغز مشخص می‌شود. این نوع دمانس که 10 درصد از کل موارد ابتلا به دمانس را تشکیل می‌دهند، در مغزهای افراد مختلف، متفاوت به نظر می‌رسد، اما اغلب باعث تغییراتی در مهارت‌های شخصیتی، رفتاری و ارتباطی فرد مبتلا می‌شود. به‌طور مثال، فرد بیمار می‌تواند رفتارهای تکانشی از خود نشان دهد و به‌طور غیرمشخصی، بدون مشورت با همسر خود، شروع به خریدهای زیادی کند. در واقع، فرد مبتلا نسبت به وضعیت قبل از بیماری، آنقدر تغییر میک‌ند که عملکرد شغلی یا ارتباط‌های اجتماعی‌اش دستخوش تغییرات بی‌شماری می‌شود.
چگونه در این دمانس مغز خود را سالم نگاه داریم؟ برخلاف دمانس‌های عروقی، اجسام لوی و آلزایمر، هیچ دارویی برای ثابت نگهداشتن، حتی به صورت موقتی این نوع دمانس وجود ندارد. از این رو بسیار مهم است که سبک زندگی سالمی را در پیش گیریم که به ذخیره شناختی کمک کرده و صدمات اضافی را به مغز، مانند سکته‌های مغزی، کاهش می‌دهند.
دمانس مخلوط
اگر همه موارد پیچیده‌تر شوند، فرد ممکن است مبتلا به ترکیبی از تغییرات مختلف مغزی در یک زمان شده باشد. به‌طور شایع‌تر، این فرم مخلوط از دمانس، ترکیبی است از دمانس عروقی و دمانس بیماری آلزایمر. در افراد بالای 80 سال سن، این فرم ترکیبی شایع‌تر است از دمانسی که واقعا مخلوطی از همه انواع دمانس باشد.
چگونه مغز خود را سالم نگاه داریم؟ درست مانند علایم و تغییرات مغزی زوال عقل مخلوط که می‌تواند کاملا درهم و برهم باشد، به همین دلیل استراتژی‌های مختلفی برای پیشگیری وجود دارند: ترکیبی از همه مواردی که در بالا گفته شد. با توجه به جمله معروف، هر چه زودتر، بهتر، ظهور علایم بیش از یک نوع دمانس در مغز ممکن است ظاهر شدن علایم دیگر را هم تسریع کند، بنابراین باید راهکارهای پیشگیری را جدی گرفت.
منبع: www.prevention.com
ترجمه: نیلوفر شایسته
