اگر نیاز به استفاده از عصا یا واکر دارید، خواندن این مطالب را به شما توصیه می‌کنیم. در این مطلب یاد خواهیم گرفت چگونه با واکر، عصای زیر بغل و عصای دستی راه برویم، روی صندلی بنشینیم و از پله بالا و پایین برویم.

     بسیاری از افراد در طول عمر خود زمانی نیاز پیدا می‌کنند تا از وسایل کمکی برای راه رفتن استفاده کنند. واکر، عصای زیربغل یا عصای دستی از جمله این وسایل هستند. مهم‌ترین علت نیاز مردم به استفاده از این وسایل عبارتند از:

      کم کردن درد ناشی از راه رفتن: درد اندام تحتانی به علل مختلفی ایجاد می‌شود. بیماری‌های زیادی هستند که می‌توانند در این قسمت از بدن موجب درد شوند. درد در هر قسمتی از لگن، مفصل ران، استخوان ران، زانو، ساق، مچ پا و یا کف پا می‌توانند در هنگام راه رفتن بیشتر شده و به همین علت راه رفتن دچار اشکال می‌شود. استفاده از واکر یا عصا می‌تواند موجب شود تا در هنگام راه رفتن فشار کمتری به اندام دردناک وارد شده و در نتیجه درد کمتر شود.

      کمک به بهتر راه رفتن: بیماری‌های مختلفی می‌توانند موجب لنگش بیمار شوند. در صورتیکه علت لنگیدن درد در قسمتی از اندام تحتانی باشد، استفاده از واکر یا عصا می‌تواند درد را کمتر کرده و راه رفتن را بهتر کند. در موارد که علت لنگش، ضعف عضلات لگن و ران باشد استفاده از واکر و عصا می‌تواند موجب کمک اندام فوقانی به اندام تحتانی شود و با افزایش نقاط تماس بدن فرد با زمین، پایداری او را افزایش داده و راه رفتن او را بهتر کند.

      آسیب‌های لگن و اندام تحتانی: در ضربات، دررفتگی‌ها و شکستگی‌ها در هر قسمت از لگن و اندام تحتانی، چه قبل و چه بعد از درمان، معمولا نیاز است تا مدتی فشار وزن بر اندام صدمه دیده وارد نشود. این اقدام لازم است تا آسیب وارد شده زمان و شرایط کافی را برای بهبود داشته باشد.

      اعمال جراحی در ناحیه لگن و اندام تحتانی: در بسیاری از جراحی‌ها مانند مفصل ران و زانو یا جراحی‌هایی که روی استخوان‌های این نواحی انجام می‌شوند، فرد باید تا مدتی با کمک واکر یا عصا راه برود.

من به کدامیک نیاز دارم، واکر یا عصا؟
     بر حسب اینکه علت استفاده از کمک چه مشکلی باشد، نوع وسیله‌ای که استفاده می‌شود، متفاوت است. بهترین کسی که نوع وسیله را مشخص می‌کند، پزشک معالج است.

     بعد از اعمال جراحی و پس از شکستگی‌ها و دیگر آسیب‌های وارده به لگن و اندام تحتانی، بهتر است تا مدتی از واکر استفاده کرد. واکر بسیار پایدارتر از عصا بوده و استفاده از آن هم راحت‌تر است. در روزهای اول بعد از جراحی، بیمار ممکن است قدری حالت ضعف و سرگیجه داشته باشد. در این حالت استفاده از واکر عاقلانه‌تر است. همچنین در بسیاری از اعمال جراحی، پزشک به بیمار اجازه نمی‌دهد تا مدتی پای جراحی شده را به زمین فشار دهد. انجام این کار برای کسی که اولین‌بار است می‌خواهد از یک وسیله کمکی برای راه رفتن استفاده کند، قدری مشکل بوده و مسلما شروع آن با واکر راحت‌تر است. بعد از چند روز تا چند هفته می‌توان به‌جای واکر از عصای زیر بغل استفاده کرد. در افراد مسن و دیگر کسانی که به علت ابتلا به بیماری مزمن دچار ضعف عضلانی هستند و تعادل کمتری دارند، بهتر است حداقل برای شروع راه رفتن از واکر استفاده کنند. بعد از اینکه مدتی سپری شد و تعادل آنها بهتر شد، می‌توانند از دو عصای زیر بغل استفاده کنند.

     استفاده از عصاهای دستی یا مچی نیازمند قدرت بیشتری در بازو ساعد بوده و نیاز بیشتری به کنترل و حفظ تعادل دارد. اگر به علت درد در لگن یا اندام تحتانی از عصا استفاده می‌کنید یا اگر احساس ضعف در پایین تنه داشته و قصد استفاده از عصا را دارید، می‌توانید با یک عصای دستی یا مچی شروع کنید.

می‌توان پای مشکل‌دار را به زمین فشار داد؟
     قبل از راه رفتن با واکر یا عصا، بیمار باید حتما از پزشک معالج خود بپرسد که آیا می‌تواند پای مشکل‌دار را روی زمین بگذارد و آیا می‌تواند آن را روی زمین فشار دهد یا خیر. مقصود از پای مشکل‌دار، پای سمتی است که آسیب دیده، جراحی شده، درد دارد یا دچار ضعف عضلانی است. تصیمم پزشک بر حسب نوع بیماری یا آسیب وارد شده و نوع عمل جراحی متفاوت است و بسیار مهم است که نوع راه رفتن با واکر یا عصا از پزشک پرسیده شود. اگر به اشتباه پایی که نباید، بر زمین گذاشته شود، ممکن است عواقب جبران‌ناپذیری برای بیمار بوجود آید. دقت کنید تصمیم‌گیری در این مورد تنها و تنها با پزشک است و حتی پرستار، فیزیوتراپ و دیگر کادر درمانی نیز نمی‌توانند در این مورد نظر بدهند.

     در حین راه رفتن با واکر یا عصای زیر بغل، به پنج صورت می‌توان با پای مشکل‌دار رفتار کرد.

     کف پای سالم را روی زمین گذاشته و پای آسیب‌دیده را بالای سطح زمین نگه دارید و تنها با یک پـای سالـم راه برویـد. بـه این روش Non-weighbearing (NWB) می‌گویند.

     تمام وزن خود را روی پای سالم بیندازید و طوری بایستید که فقط کف پای آسیب‌دیده فقط روی زمین باشد، به‌طوری که این پا فقط وزن خود را تحمل کند، نه وزن کل بدن را و کف پا فقط برای حفظ تعادل روی زمین قرار گیرد، نه برای وزن گذاشتن (به یاد داشته باشید که هنگام راه رفتن بدون عصا و با دو پا، وقتی در یک سیکل راه رفتن، یک پا از روی زمین بلند می‌شود، تمام وزن بدن روی پای دیگر می‌افتد. به بیان دیگر، اگر شما 70 کیلو هستید، در حین راه رفتن حداقل 70 کیلو نیرو به هرکدام از پاها وارد می‌شود). شما می‌توانید طوری سر پا بایستید که با اینکه کف هر دو پا را روی زمین گذاشته‌اید، وزن بدن خود را روی پای سالم بیندازید. در این وضعیت کف پای آسیب‌دیده فقط وزن ران وساق را تحمل کرده و اصلا فشار وزن بدن را تحمل نمی‌کند. در حین راه‌رفتن هم می‌توانید این اصول را رعایت کنید. به این روش راه رفتن Toe touch walking می‌گویند.

     روی هر دو پا بایستید و نیروی وزن تنه را روی هر دو پا بیندازید و با هر دو پا راه بروید. در حین ایستادن و راه رفتن، پای سالم را کاملا بر زمین گذاشته و فشار وزن را روی آن وارد می‌کنید. پای مشکل‌دار را هم روی زمین گذاشته و آن را بر زمین فشار می‌دهید، ولی نیروی وزن کمتری روی آن اعمال می‌کنید. به بیان دیگر، فقط درصدی از وزن خود را روی پای مشکل‌دار نیندازید. میزان این درصد را پزشک مشخص می‌کند. به این نوع راه رفتن Partia- weighbearing (PWB) می‌گویند.

     روی هر دو پا بایستید و نیروی وزن تنه را روی هر دو پا بیندازید و باهر دو پا راه بروید. در حین ایستادن و راه رفتن، پای سالم را کاملا بر‌زمین گذاشته و فشار وزن را روی آن وارد می‌کنید. پای مشکل‌دار را در حد تحمل خود روی زمین فشار می‌دهید. به بیان دیگر، در حدی روی پای مشکل‌دار نیرو وارد می‌کنید که دردی احساس نــکنـیــد. بـه ایــن نــوع راه رفـتـــن Weighbearing as tolerated (WBAT) می‌گویند.

     روی هر دو پا بایستید و نیروی وزن را به‌طور مساوری به هر دو پا وارد کنید. به این نوع راه رفتن Ful- weighbearing (FWB) می‌گویند.روش‌های اول و پنجم بیشترین فشار را روی مفصل لگن و استخوان ران وارد می‌کنند. ممکن است از اینکه در این موارد روش اول مانند روش پنجم به ناحیه لگن و ران فشار می‌آورد تعجب کنید، ولی در واقع این اتفاق می‌افتد.

     ادامه دارد...

مهرداد منصوری 
متخصص ارتوپدی ـ جراح لگن و مفصل ران