چطور از عصای دستی یا مچی استفاده کنیم؟
     وقتی که برای راه رفتن به کمی کمک نیازمندیم، عصا می‌تواند یک انتخاب خوب باشد. عصا سبک است، به آسانی حمل می‌شود و استفاده از آن آسان است. عصا می‌تواند فشار وزن را تا حدودی از روی اندام تحتانی آسیب‌دیده یا ضعیف شده بردارد. وقتی نیازمند آن هستیم که یک پا را اصلا روی زمین قرار ندهیم، عصا انتخاب خوبی نیست. این وسیله فقط وقتی کاربرد دارد که پزشک اجازه داده باشد هر دو پا را روی زمین بگذاریم و فقط برای کمک به یک پا و کم کردن فشار بر آن از عصا استفاده کنیم. وقتی یک پا به هر علتی درد دارد یا ضعیف شده و یا تعادل در ایستادن کم شده، با رعایت شرایط ذکر شده می‌توان از عصا استفاده کرد.

اندازه بودن عصا
     اولین قدم در استفاده از عصا اندازه بودن آن است. برای این کار باید کفشی را که به‌طور معمول می‌پوشیم، به پا کرده و راست و مستقیم بایستیم و دسته عصا را بگیریم. در این حال باید مچ دست در کنار مفصل ران بوده و مفصل آرنج حدود 30-15 درجه خم باشد.

اصول ایمنی در استفاده از عصا
     پایداری عصا نسبت به دیگر وسایل کمکی کمتر است. به همین علت باید در راه رفتن با آن مراقبت‌های ویژه‌ای را به عمل آورد:

     در حین راه رفتن با عصا، باید مراقب زمین‌های خیس، به‌خصوص آنها که سطح صافی دارند، بود. این سطوح معمولا لغزنده هستند. اگر مجبور به استفاده از این سطوح هستید، باید قدم‌های کوتاه‌تری بردارید و نوک عصا را خیلی دور از خود روی زمین قرار ندهید.

     مراقب شکاف‌های احتمالی روی زمین باشید. نوک عصا ممکن است در این شکاف‌ها گیر کند.

     از مکان‌های شلوغ برای رفت و آمد استفاده نکنید. استفاده از عصا نیاز به فضای بیشتری دارد.

     وقتی خسته هستید حتما استراحت کنید.

     اجزا مختلف عصا را به‌طور مرتب کنترل کنید تا دچار آسیب نشده باشد.

چگونه با عصا راه برویم؟
     وقتی از عصا استفاده می‌کنیم، هیمشه یک پای مشکل‌دار و یک پای سالم وجود دارد. برای راه رفتن با عصا باید آن را به دستی بدهیم که در طرف پای سالم است. همیشه نوک عصا را باید کمی در خارج پای سالم روی زمین قرار داد.

     دو نوع راه رفتن با عصا وجود دارد که در زیر توضیح داده می‌شود.

استفاده از یک عصا
     ابتدا نوک عصا را از روی زمین بلند کرده و کمی جلوتر می‌گذاریم. سپس پای بیمار را یک قدم به جلو می‌گذاریم. سپس پای سالم را در کنار آنها قرار می‌دهیم. البته این روش راه رفتن کمی کند است و همچنین به علت اینکه در بعضی حالات هر دو پا و عصا در یک امتدا هستند، راه رفتن ممکن است کمی ناپایدار باشد.

     عصا و پای مشکل‌دار را با هم یک قدم به سمت جلو می‌گذاریم. سپس پای سالم را بلند کرده یا آن را در کنار پای دیگر می‌گذاریم یا آن را کمی جلوتر روی زمین قرار می‌دهیم. البته اگر پای سالم را قدری جلوتر روی زمین قرار دهیم راه رفتن سریع‌تر خواهد بود.

     در تصویر، پای مشکل‌دار به رنگ تیره نشان داده شده است. روش اول در سمت چپ و روش دوم در سمت راست نشان داده شده است.

استفاده از دو عصا
     را رفتن با دو عصا به راه‌های مختلفی امکان‌پذیر است:

     در روش راه رفتن دو‌نقطه‌ای، پای راست با عصای چپ جلو می‌رود و پای چپ با عصای راست. برای یاد گرفتن این روش و عادت کردن به آن نیاز به تمرین بیشتری هست.

     روش دوم که روش چهار نقطه‌ای است، به راه رفتن معمولی شبیه‌تر بوده، ولی راه رفتن با آن آهسته‌تر است. در این روش دو پا و دو عصا به‌صورت جداگانه حرکت می‌کنند. به‌طور مثال ابتدا عصای راست، سپس پای چپ، سپس عصای چپ، سپس پای راست. این روش هم برای انجام نیاز به تمرین دارد.

چگونه با کمک عصا از صندلی استفاده کنیم؟
     بعد از اینکه بیمار توانست با کمک عصا به راحتی راه برود، باید نشستن و بلند شدن را از صندلی یاد بگیرد. در زیر به این دو مطلب پرداخته می‌شود.

برخاستن از روی صندلی با عصا
     نشیمن خود را در لبه جلویی صندلی قرار داده و پای سالم را تا آنجا که ممکن است، روی زمین به عقب ببرید.

     عصا را به دست سالم خود داده و آن را چسبیده به لبه جلویی صندلی، روی زمین قرار دهید.

     پای ضعیف‌تر را قدری جلو قرار دهید.

     تنه خود را به جلو خم کنید. سر خود را پایین آورده به پای خود نگاه کنید. به عصا و پای سالم خود فشار آورده و بلند شوید. سر خود را بالا آورده و کمر را راست کنید.

     کاملا صاف شده و پای بیمار را کنار پای سالم قرار دهید.

نشستن روی صندلی با عصا
     پشت خود را به صندلی داده، به‌طوری‌که ساق‌های شما لبه جلویی صندلی را لمس کند.

     پای ضعیف‌تر را قدری جلوتر قرار دهید.

     با دست دیگر دسته صندلی را بگیرید.

     در حالی‌که وزن خود را روی پای سالم و عصا قرار داده‌اید، به آرامی تنه خود را پایین آورده و روی صندلی بنشینید.

چگونه با کمک عصا از پله استفاده کنیم؟
     بعد از اینکه بیمار توانست با کمک عصا به راحتی راه برود و از صندلی استفاده کند، باید استفاده از پله را یاد بگیرد. در شماره آینده، به این دو مطلب پرداخته می شود.

     ادامه دارد...

مهرداد منصوری
متخصص ارتوپدی ـ جراح لگن و مفصل ران