سازمان امور مالیاتی براساس ماده ۱۵۸ قانون مالیات‌های مستقیم، همه ساله دستورالعمل چگونگی خود اظهاری مالیاتی برای صاحبان حرف پزشکی صادر می‌کند و طی آن میزان افزایش مالیات مودیان پزشکی را نسبت به سال قبل تعیین می‌کند. همچنین شرایطی را برای امکان استفاده از روش خود اظهاری مشخص می‌کند که چون این دستورالعمل با کسب نظر موافق سازمان نظام پزشکی تهیه می‌شود به آن توافق‌نامه مالیاتی هم می‌گویند.
قریب به 4 سال پیش بود که سازمان امور مالیاتی و سازمان نظام پزشکی در مورد تعیین مالیات پزشکان به توافق مشترکی دست یافتند که بر اساس آن قرار شد که پزشکان در طبقات مختلف بر اساس تفاهم انجام شده با سازمان امور مالیاتی اظهارنامه خود را تکمیل کنند و بر این اساس دیگر سازمان امور مالیاتی به حساب پزشکان سرکشی نکند.

     اما پس از گذشت 3 سال از این تفاهم‌نامه و تمدید هر ساله آن، سازمان نظام پزشکی به نحوه اجرای این تفاهم‌نامه، عدم پایبندی سازمان امور مالیاتی به مفاد آن و البته حجم مالیات تعیین شده برای برخی گروه‌های پزشکی اعتراض کرد که این اعتراضات پراکنده در سال گذشته، با نامه رئیس سازمان نظام پزشکی به وزیر امور اقتصادی و دارائی صورتی رسمی به خود گرفت. علیرضا زالی در نامه مذکور با بیان اینکه جامعه فرهیخته پزشکی به‌عنوان یک گروه مرجع در میان ملت، همواره به موضوع پرداخت مالیات به‌عنوان یک وظیفه قانونی، ملی، اخلاقی و فرهنگی، توجه و اهتمام داشته است، گفت: «اما در چند سال اخیر این جامعه فرهیخته، با مشکلات فراوانی در زمینه تعیین تکلیف مالیات مشاغل خویش مواجه بوده‌اند که حجم انبوه پرونده‌های مالیاتی شاغلان حرف پزشکی مفتوحه در هیات‌های حل اختلاف و کثرت اعتراضات مکتوب ایشان در سازمان نظام‌پزشکی گواه این مدعاست.» وی ادامه داد: «اصلی‌ترین دلیل این مشکلات، عدم پایبندی ادارات مالیاتی به مفاد توافقنامه‌های مالیاتی منعقده بین این سازمان و سازمان امور مالیاتی کشور بوده‌است. این در حالی است که طبق آمار منتشره توسط سازمان امور مالیاتی در سال 1389، جامعه پزشکی در میان تمام صنوف، بالاترین میانگین پرداخت مالیات را داشته‌اند؛ اما متاسفانه در چند سال اخیر با لغو یک‌جانبه بسیاری از توافقات کتبی و حتی لغو بسیاری از تسویه حساب‌های قطعی پرونده‌های مالیاتی توسط ادارات مالیاتی مواجه شده‌ایم؛ به نحوی که حتی بعد از گذشت چند سال از صدور تسویه حساب قطعی، ‌شاغلان حرف پزشکی از طرف ادارات مالیاتی، مشمول تشخیص علی‌الراس شده‌اند.» زالی در پایان خاطرنشان کرد: «از طرف دیگر، علی‌رغم توافق با سازمان مالیاتی کشور، از اعمال نظرات کتبی سازمان نظام‌پزشکی در حمایت مالیاتی از اقشار آسیب‌پذیر و موارد خاص شاغلان حرف پزشکی امتناع می‌شود.»

     در ادامه شکایت یک پزشک به دستورالعمل مشترک سازمان امور مالیاتی کشور و سازمان نظام پزشکی کشور درباره خوداظهاری درآمد مشمول مالیات، همچون شلیک تیر خلاص، منجربه ابطال این توافق‌نامه ازسوی هیات عمومی دیوان عدالت اداری شد. شاکی در متن شکایت خود در این مورد خواستار الزام سازمان مالیاتی به افزایش سالیانه مالیات پزشکان در حد معقول و قانونی و حداکثر معادل میزان افزایش درآمد پزشکان که معادل افزایش تعرفه‌های پزشکی است، شد. در پی این اعتراض دیوان عدالت اداری رای به غیرقانونی بودن و خارج بودن این تفاهم‌نامه از حدود اختیارات سازمان امور مالیاتی پس از 4 سال اجرا داد و به این ترتیب این تفاهم‌نامه ابطال شد. همان زمان ذبیح‌اله واحدی، قاضی دیوان عدالت اداری با بیان اینکه در سیستم خود اظهاری، توافق با اتحادیه صنفی یا سازمان صنفی مثل سازمان نظام پزشکی پیش‌بینی نشده است، گفت: «دخالت دادن سازمان نظام پزشکی در اجرای روش خود اظهاری مالیاتی مبنای قانونی ندارد و اساساً توافقنامه مالیاتی بر اساس تبصره‌های ذیل ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم مربوط به گروه الف و ب موضوع ماده ۹۵ قانون مالیات‌های مستقیم نمی‌باشد.» وی ادامه داد: «با اینکه سازمان امور مالیاتی روش خود اظهاری را برای مودیان پزشکی‌ اعلام کرده بود، برخلاف قانون برای پذیرش اظهارنامه مالیاتی خود اظهاری، شرایطی را تعیین نموده بود که مغایر حکم قانونی ماده ۱۵۸ قانون مالیات‌های مستقیم است. به‌علاوه حتی مابین گروه‌های مختلف پزشکی‌ تفاوت قائل شده بود. درصورتی‌ که عملکرد مالیاتی در سال‌های قبل با توافق بررسی‌ شده بود.» واحدی با بیان اینکه برای سازمان نظام پزشکی‌ اختیار قائل شده بود که بعضی‌ از مودیان را از پرداخت مالیات معاف کند، خاطرنشان کرد: «همه اینها خارج از حدود معین شده قانونی است. لذا هیات عمومی دیوان عدالت اداری دستورالعمل مربوط به خود اظهاری سال ۱۳۹۰ را که مورد شکایت قرار گرفته بود، ابطال نمود.»

     اما مسئله‌ای که بعد از گذشت یک سال از ابطال این تفاهم‌نامه همچنان لاینحل باقی مانده، این است که این اتفاق باعث می‌شود که سازمان امور مالیاتی از این پس برای تعیین مالیات پزشکان به اظهارنامه های آنها رجوع کند و برای بازبینی صحت این اظهارنامه‌ها مجبور به ورود به حساب پزشکان شود.
معاون مالیات‌های مستقیم سازمان امور مالیاتی درباره نحوه تعیین مالیات پزشکان پس از ابطال این تفاهم‌نامه، گفت: «از این پس لازم است سازمان امور مالیاتی به‌صورت مجزا به پرونده پزشکان رسیدگی کند تا مشخص شود هر پزشک چقدر مراجعه دارد.» حسین وکیلی با بیان اینکه برای این کار سازمان امور مالیاتی نیروی لازم را ندارد گفت: «ای کاش دیوان عدالت چنین رایی را نمی‌داد.» وی همچنین نبود قانون مشخص و ابزار شناسایی پردرآمدها را از جمله مشکلات نظام مالیاتی کشور دانست و افزود: «باید کشور به این موضوع برسد که آیا می‌خواهد مالیات را عادلانه دریافت کند یا نه، چراکه قانون مالیات کنونی عادلانه نیست.»

به هیچ‌عنوان حساب پزشکان بررسی نمی‌شود
     معاون نظارت سازمان نظام پزشکی در گفتگو با خبرنگار سپید با تاکیدبر اینکه تسلیم اظهارنامه مالیاتی تکلیفی است که به موجب قانون وظیفه تمام اعضای صنف است، گفت: «در این راستا به هیچ‌عنوان حساب هیچ پزشکی بررسی نمی‌شود.» محمد جهانگیری با بیان اینکه طبق بند «الف» و «ب» قانون مالیات مستقیم، تعیین مالیات منوط به اظهارنامه‌ای است که تا پایان تیرماه باید تسلیم شود، تصریح کرد: «این یک اتفاق معمول است که همه‌ساله می‌افتد، با این تفاوت که در سال‌های قبل طبق تفاهم‌نامه پیش می‌رفتیم، اما امسال هیات عمومی دیوان عدالت اداری بند «الف» و «ب» تفاهم‌نامه مذکور را مغایر با قانون دانسته و اعلام کرده که نباید انجام شود که این مسئله شامل جامعه پزشکی، مهندسین، وکلا و ... می‌شود.» وی ادامه داد: «اگر اداره مالیات اظهارنامه‌های مالیاتی را بپذیرد، بر اساس آن رای صادر می‌کند و بررسی‌های لازم را صورت می‌دهد. از آنجا که قرار بر این بوده که تمام پزشکان صاحب دفتر مخصوص ثبت درآمد و هزینه باشند، درخواست سازمان نظام پزشکی این است لیست درآمد و هزینه خود را به شکلی اعلام کنند که مغایرتی با درآمد و هزینه واقعی آنها نداشته و مطابق با لیست سال گذشته آنها باشد.»وی با تاکیدبر اینکه محاسبه میزان مالیات صرفا براساس اطلاعات درج شده در اظهارنامه‌ها صورت می‌گیرد، گفت: «اگر همکاران اطلاعات خود را در دفاتر مخصوص به ثبت رسانده باشند، هیچ مشکلی در بررسی صحت این دفاتر پیش نخواهد آمد.»

     گفتنی است در حالیکه حدود 15 روز از مهلت قانونی تکمیل و ارسال اظهارنامه برای مودیان مالیاتی باقی مانده است، باید دید که سازمان امور مالیاتی در این فصل چگونه می‌خواهد به حساب‌ها و پرونده‌های مالیاتی پزشکان وارد شود و به این ترتیب صحت اطلاعات این خود اظهاری‌ها را مشخص کند.

محسن طاهرمیرزایی