چرا پزشکان عمومی ناراضی هستند؟
عمومی‌ها یک دهم متخصصان درآمد دارند
«نظام ارجاع خدمات پزشکی»طبق تعریف به معنای آن است که بیماران تحت پوشش بیمه باید طبق مراحل وضع شده که شروع آن با پزشک خانواده یا پزشک عمومی است، مورد درمان قرار گیرند. چراکه اگر بیماران مستقیما به مراکز تخصصی مراجعه کنند، هزینه‌ها تحت پوشش بیمه نخواهد بود. برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع یکی از ضرورت‌های نظام سلامت برای برون‌رفت از مشکلاتی است که گریبان‌گیر نظام سلامت شده است؛ تاجایی که به عقیده برخی صاحب‌نظران این حوزه، بازنگری در کوریکولوم آموزشی پزشکی عمومی، یکی از ضروریات به شمار می‌رود. در حال حاضر پزشکان عمومی نیازمند توانمندسازی و کسب مهارت‌های ویژه برای ایفای نقش جدیدی که در نظام سلامت به موجب تکالیف قانونی برنامه پنجم توسعه و همچنین سیاست‌های ابلاغی توسط مقام معظم رهبری به آنها محول شده، هستند. به همین دلیل در اواخر دولت گذشته، بخشنامه‌ای تحت‌عنوان توانمندسازی پزشکان عمومی در 6 بند ابلاغ شد، اما حتی اجرای طرح تحول هم نتوانست آنطور که باید، این نقطه حساس نظام سلامت را مورد توجه قرار دهد. پزشکان عمومی که به مزایای وعده داده شده در طرح افزایش ضریب ماندگاری طرح تحول دل خوش کرده بودند، حالا انگیزه کافی برای ارائه خدمت ندارند.
«ترجیح دادم مطب بزنم و خود را خلاص کنم.» این را یکی از پزشکان عمومی در گفتگو با خبرنگار سپید بیان کرد. الهام دولت‌آبادی با بیان اینکه عطای تمام وعده و وعیدهای وزارت بهداشت در راستای ساماندهی وضعیت معیشتی پزشکان عمومی را به لقای آن بخشیده، گفت: «ترجیح دادم به‌صورت مستقل یک مطب تاسیس و از خدمت در سیستم دولتی کناره‌گیری کنم.»
پزشکان عمومی مناطق محروم دسترسی به امکانات ندارند
این نوع گلایه‌ها البته از سوی سایر پزشکان عمومی نیز به گوش می‌رسد. سیدرضا رفیعی پزشک عمومی شاغل در شهرستان شهرکرد در گفتگو با خبرنگار سپید اعتراض پزشکان عمومی نسبت به شرایط شغلی و معیشتی خود را کاملا برحق دانست و گفت: «نیم‌نگاهی به تفاوت درآمدی پزشکان عمومی و متخصص گویای علت اعتراضات است.» وی با بیان اینکه حتی سطح درآمدی یک پزشک عمومی در ایران با کشورهای دیگر متفاوت است، تصریح کرد: «دوستان پزشک من که در استرالیا مشغول به ارائه خدمت هستند، نقل می‌کنند که درآمد پزشک متخصص در آن کشور تنها 5/1 برابر یک پزشک عمومی است، در حالیکه این تفاوت در ایران بسیار فاحش است.» وی عدم دسترسی به امکانات موجود در شهرهای بزرگ برای پزشکانی که در مناطق محروم خدمت می‌کنند را یکی دیگر از معضلات برشمرد و خاطرنشان کرد: «اگر پزشک عمومی متاهل باشد که شرایط او به مراتب سخت‌تر می‌شود. چراکه محرومیت از امکاناتی نظیر مدرسه مناسب و سایر ملزومات رفاهی زندگی، شامل حال خانواده او نیز می‌شود.» وی ادامه داد: «درواقع روستاهای موجود در کشورهای اروپایی تنها کمی از شهر کوچک‌تر هستند و تمام امکانات شهری را دارند. به همین دلیل پزشکان عمومی شاغل در آن روستاها احساس کمبود نمی‌کنند. اما روستاهای موجود در ایران تفاوت زیادی به شهرها دارند.»
این پزشک عمومی که قصد ادامه تحصیل به منظور کسب تخصص دارد، عدم قبولی در امتحان را دلیل ادامه ندادن تحصیلات خود عنوان و تصریح کرد: «بنده هم‌اکنون پزشک خانواده شهری هستم، اما تنها دو سوم آن حقوق و مزایایی که در قرارداد بنده ذکر شده است، پرداخت می‌کنند و از پرداخت مابقی آن به بهانه‌های مختلف سرباز می‌زنند که این مساله انگیزه ادامه فعالیت را از پزشکان عمومی سلب کرده است. چراکه رقم پرداختی به اندازه‌ای نیست که کفاف یک زندگی مناسب را بدهد.» وی در پایان خاطر نشان کرد: «تنها خواسته ما از مسئولین وزارت بهداشت این است که به وعده‌های خود مبنی‌بر پرداختی‌های مناسب به پزشکان عمومی در طرح تحول نظام سلامت عمل کنند.»
درآمد پزشک متخصص10 برابر پزشک عمومی است
یک پزشک عمومی دیگر که در شهرستان فسا شاغل است، در گفتگو با خبرنگار سپید با اشاره به مشکلات عدیده پزشکان عمومی شاغل در شهرستان، گفت: «البته حجم این مشکلات در شهرستان نسبت به پایتخت کمتر است. چراکه در شهرستان حداقل بیماران بیشتری به پزشکان عمومی مراجعه می‌کنند. اما تعداد بالای پزشکان عمومی در شهرهای بزرگ باعث می‌شود گرایش مردم به سمت پزشکان متخصص متمایل شود.» امیرعباس صفری‌پور ضمن اشاره به اجرای طرح پزشک خانواده در استان فارس گفت: «این طرح باعث افزایش چند برابری حجم کار پزشکان عمومی شده، در حالیکه درآمد این پزشکان نسبت به گرفتاری‌ها و دردسرهای طرح پزشک خانواده بسیار ناچیز است.» وی با تاکیدبراینکه متاسفانه پزشکان عمومی از جایگاه مناسب در میان افراد جامعه برخوردار نیستند، خاطرنشان کرد: «فرهنگ مردم به سمت پزشک متخصص متمایل شده است. علاوه‌بر آن فاصله درآمدی میان پزشکان عمومی و متخصص به این مساله دامن می‌زند. به طوریکه هر پزشک عمومی اگر زحمت 4 یا 5 سال تلاش را به خود بدهد، درآمد 10 برابری را برای خود تضمین کرده است. کمااینکه انگیزه اصلی برای ادامه تحصیل در پزشکان عمومی نیز همین مساله است.» وی ضمن انتقاد از عدم اجرایی شدن برنامه‌های وزارت بهداشت مبنی‌بر افزایش ضریب ماندگاری در مناطق محروم گفت: «در شهرستان فسا هیچ اتفاقی برای افزایش انگیزه پزشکان عمومی به‌منظور خدمت نیفتاده است.»
شگفت‌انگیز نخواهد بود اگر بشنویم که 1500 پزشک عمومی از خدمت در مناطق محروم انصراف دهند. این خبر را نایب‌رئیس انجمن پزشکان عمومی کشور گفت و ادامه داد: «وزارت بهداشت لیست دستمزدهای میلیونی به پزشکان عمومی را در مناطق محروم اعلام کند. 1500 پزشک عمومی به‌دلیل ناکافی بودن حقوق و مزایا، قید پزشک خانواده روستایی را زده‌اند و ضریب ماندگاری در مناطق محروم کاهش یافته است.» عزت گل‌علیزاده ادامه داد: «10 هزار دستیار داریم که هنوز عضو جامعه پزشکان عمومی محسوب می‌شوند و 10 تا 12 هزار نفر در کتابخانه‌ها در حال آمادگی برای کنکور دستیاری هستند، 25 تا 30 هزار نفر نیز به حرفه پزشکی نمی‌پردازند یا مشغول آمادگی برای دستیاری هستند.» نایب‌رئیس انجمن پزشکان عمومی کشور با بیان اینکه در سال 86 وزارت بهداشت مطالعه‌ای انجام داد تا مشخص شود پزشکان عمومی به چه دلیل به ادامه تحصیل علاقه دارند، تصریح کرد: «مشخص شد اگر پزشکان عمومی زن امنیت شغلی و پزشکان عمومی مرد دستمزد مناسبی داشته باشند تمایلی به ادامه تحصیل نخواهند داشت.»
گل‌علیزاده با اشاره به اینکه در دنیا 80 تا 85 درصد خدمات سلامت توسط پزشکان عمومی ارائه می‌شود، خاطرنشان کرد: «10 تا 15 درصد خدمات توسط متخصصان و بقیه توسط فوق‌تخصصان است. ما هم باید به این سمت برویم و اگرچه نظام ارجاع و پزشک خانواده ایجاد شد تا مردم از سردرگمی نجات یابند اما در حال حاضر پزشک متخصص بیمارانی را می‌بیند که پزشک عمومی می‌تواند به آن رسیدگی کند.» وی ادامه داد: «وزارت بهداشت برای هر پزشک عمومی در مناطق محروم 3 هزار و 500 تا 5 هزار نفر را تعیین کرده، در حالی که برای هر پزشک خانواده باید هزار و 500 نفر تحت پوشش باشند.» نایب‌رئیس انجمن پزشکان عمومی در پایان تاکید کرد: «ما به دنبال احیای طب عمومی هستیم، چیزی که در این سالها به حاشیه کشانده شده درحالی که انواع تجهیزات گران‌قیمت بدون نظارت وارد کشور شده یا داروهایی بدون نیازسنجی بیمه شدند و بخشنامه‌هایی صادر کردیم که اختیارات پزشکان عمومی را محدود می‌کرد.»
محسن طاهرمیرزایی